Μετράω τις μέρες και τις βδομάδες που περνούν και οι ανησυχίες μου αυξάνονται. Τι παραπάνω περιμένεις από την Αριστερά; με ρωτούν οι πιο απογοητευμένοι. Και από ποιον να περιμένω; ρωτάω κι εγώ με τη σειρά μου. Από το κουρελιασμένο ΠΑΣΟΚ που φαίνεται ότι δεν έχει ούτε ίχνος από τις καλύτερες μέρες του; Ή από τη Νέα Δημοκρατία που είναι ακόμα πιο ΠΑΣΟΚ, αλλά δεν θέλει να το παραδεχτεί;
Στην Αριστερά είναι οι πολίτες με τους οποίους αισθάνομαι πιο κοντά, συγγενής. Στην Αριστερά είναι όσοι τρέχουνε χρόνια και παλεύουν όχι μόνο με τα ανεκπλήρωτα όνειρά τους, αλλά και με τις δυνάμεις του κακού. Στην Αριστερά βρίσκω τους περισσότερους ανθρώπους που ακόμα οραματίζονται, ακόμα θυσιάζονται, ακόμα νοιάζονται για τους άλλους, ακόμα θέλουν να αλλάξουν το σάπιο σύστημα. Στην Αριστερά υπάρχει η μεγαλύτερη έγνοια για τους αδύνατους και τους καταφρονεμένους, για τη δικαιοσύνη και την ισότητα, αλλά και για τα γράμματα, τις τέχνες και το περιβάλλον. Γι’ αυτό νιώθω οικεία στην Αριστερά. Χωρίς αυτό να με εμποδίζει να την κρίνω και να την κατακρίνω, να θυμώνω και να βλαστημάω για τις ανεπάρκειες και τα κωλύματά της. Καταλαβαίνω και δέχομαι τις εσωτερικές διαγραμμίσεις της, αλλά εξανίσταμαι με τη βραδύτητα προσαρμογής της στις επιτακτικές ανάγκες των καιρών. Υπάρχουν, βέβαια, σοβαρότατοι υποκειμενικοί και αντικειμενικοί λόγοι για τις ανεπάρκειές της, αλλά ταυτόχρονα η Αριστερά έχει συσσωρευμένη εμπειρία, εντόπια και διεθνή, που δίνει πατήματα για το ξεκόλλημα από τα ελώδη σημεία του βίου της. Και κυρίως και πάνω απ’ όλα, υπάρχει όχι απλά ο κίνδυνος μιας μελλοντικής καταστροφής, αλλά η καταστροφή που ήδη συντελείται. Τι μας εμποδίζει, λοιπόν, να ξεπεράσουμε τις αδυναμίες, τα δόγματα και τις επιφυλάξεις μας, ακόμα και την ώρα που βυθιζόμαστε αύτανδροι;
Μέχρι πότε θα ψαχνόμαστε
Μέσα στα δύο τελευταία χρόνια είδαμε καταστάσεις πρωτόγνωρες. Αν είχαμε κάποια έστω μικρή αμφιβολία για τις προθέσεις και τους σκοπούς των βουλευτών και υπουργών, την εξαντλήσαμε. Είχαμε αντιληφθεί ότι η χώρα μπάζει νερά, αλλά μάλλον δεν είχαμε αντιληφθεί πόσο χάλια είναι η κατάσταση. Νομίζαμε ότι οι επισημάνσεις της Ναόμι Κλάιν για τον «καπιταλισμό της καταστροφής» δεν μας αφορούσαν ως χώρα. Προσωπικά μιλώντας, έχανα σταδιακά πάσα ιδέα για τους πολιτικούς της εξουσίας, αλλά δεν είχα φανταστεί πριν από δέκα χρόνια ότι θα ξεπουλούσαν με τόση προθυμία τη χώρα σε τοκογλύφους και θα κατέστρεφαν μαζικά τα κοινωνικά και οικονομικά επιτεύγματα ενός μόχθου τουλάχιστον μισού αιώνα. Κουρελιάζουν το Σύνταγμα, συρρικνώνουν τα εργασιακά δικαιώματα, εξαθλιώνουν τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους, διαλύουν την παραγωγή και το εμπόριο και καθιστούν την Ελλάδα υποτελή στις μητροπόλεις. Δηλαδή, ό,τι κατακτήθηκε με τεράστιες θυσίες και πολλή δουλειά ανατρέπεται και ό,τι διακρίνει τις σύγχρονες κοινωνίες από το μεσαίωνα καταργείται. Νομίζω ότι ακόμα και οι πιο φανατικά αντίθετοι με το καθεστώς, δεν είχαν φανταστεί μια τέτοια εξέλιξη, εν καιρώ ειρήνης.
Η Αριστερά, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, και με μία κοινωνία ελαφρώς ή βαρέως αποχαυνωμένη από την καπιταλιστική θριαμβολογία και την καλά σερβιρισμένη πλαστή ευημερία της «ευρωπαϊκής οικογένειας», είχε χάσει ερείσματα και βαρύτητα. Εντάξει. Αλλά τώρα; Πόσο θα κρατήσει το σοκ από την πρόσκρουση του πλοίου στην ξέρα; Μπορεί η κοινωνία να χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να συνέλθει. Δεν βγαίνει κανείς τόσο εύκολα από το βόλεμα και κυρίως τις ψευδαισθήσεις του ή τις καπιταλιστικές του νευρώσεις. Χρειάζεται χρόνο, άγνωστο πόσο. Αλλά η Αριστερά αποτελείται όχι μόνο από κεραυνοβολημένους ψηφοφόρους, αλλά και από στελέχη που είναι πιο εξασκημένα στην άσκηση των πολιτικών τους καθηκόντων. Τι είναι, άραγε, αυτό που μας εμποδίζει να πιάσουμε τον ταύρο από τα κέρατα; Να κατεβάσουμε τις βάρκες διάσωσης ή να ξεκινήσουμε τη διαδικασία επαναφοράς του πλοίου σε μια νέα ισορροπία, με άλλη πορεία και άλλους καπετάνιους; Η κοινωνία είναι ανέτοιμη, λένε μερικοί, η γραφειοκρατία της Αριστεράς, λένε οι άλλοι, και η συζήτηση καλά κρατεί, με λογικά επιχειρήματα, αλλά χωρίς να καταλήγει πουθενά.
Δυο χρόνια είμαστε στο πλοίο που το ξεμοντάρουν και το προορίζουν για σκραπ, κι εμείς ακόμα αναρωτιόμαστε τι φταίει που δεν μπορούμε να συμπλεύσουμε, να συμπράξουμε, να συναγωνιστούμε, να συγκινήσουμε και να πείσουμε όχι μόνο αριστερούς από την κούνια, αλλά όλους τους εργαζόμενους πολίτες που έπεσαν θύματα ενός ολιγαρχικού συστήματος εξουσίας που χρησιμοποιεί το λαό κατά τα συμφέροντά του, άλλοτε δίνοντάς του ένα μικρό μερίδιο από τον πλούτο που καρπώνεται σαν λέοντας η μειοψηφία κι άλλοτε παίρνοντάς του και τα σώβρακα, όπως συμβαίνει τώρα.
Νέα ιδέες, νέα εργαλεία, νέα πρόσωπα
Πρώτα-πρώτα, δεν πρέπει να δουλεύουμε πολιτικά σαν να είμαστε στο 2000, και πολύ περισσότερο στο 1960, ενώ είμαστε στο 2012. Όλα έχουν αλλάξει, όλα έχουν ανατραπεί. Κι εμείς πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε και τον τρόπο που ενεργούμε. Χρειάζονται νέες ιδέες και καινούρια εργαλεία. Το ότι δεν προβλέψαμε την αμεσότητα της καταστροφής και αιφνιδιαστήκαμε, πρέπει να μας προβληματίσει πάρα πολύ, σε βάθος, αλλά πολύ γρήγορα να βγάλουμε συμπεράσματα, με ζυμώσεις και όχι μονολόγους και μανιφέστα.
Συζητώντας με δεκάδες συναγωνιστές, φίλους, στελέχη και μέλη κομμάτων και οργανώσεων, αναγνώστες του Δρόμου της Αριστεράς, ακροατές της ραδιοφωνικής μου εκπομπής (Στο Κόκκινο 105,5), αλλά και μνημονιακούς και ταλαντευόμενους, μοιράζομαι προβληματισμούς και αποκομίζω ιδέες.
Η Αριστερά έχει σοβαρές ελπίδες να παίξει ένα σημαντικό ρόλο, πέρα από τη συγκέντρωση ψήφων, εάν εμφανιστεί συσπειρωμένη. Πρώτο και αυτονόητο. Η πολυδιάσπαση και η ασυνεννοησία κλονίζει την εμπιστοσύνη στη φερεγγυότητά της.
Δεύτερο. Η Αριστερά δεν πρέπει να περιορίζεται σε γενικές και αποσπασματικές καταγγελίες. Χρειάζεται να αναδείξει τα βασικά θέματα, να ενημερώνει και να εξηγεί στους πολίτες τι συμβαίνει με συνεχείς καμπάνιες για μεγάλα και μικρά ζητήματα. Να μη θεωρεί τίποτα αυτονόητο. Το πεδίο ευρύτατο: ανεργία, φτώχεια, μειώσεις μισθών και συντάξεων, χαράτσια, κλείσιμο σχολείων και νοσοκομείων, φάρμακα κ.λπ. Πρέπει να ανοιχτούν και να κρατηθούν ανοιχτά, με σωστό καταμερισμό δυνάμεων, πολλά μέτωπα ταυτόχρονα. Το κίνημα «Δεν πληρώνω» είναι στη σωστή κατεύθυνση. Στρίμωξε τη διαπλοκή, την ξεσκέπασε και ευαισθητοποίησε πολλούς πολίτες. Αλλά χρειάζονται πολλές καμπάνιες ενημέρωσης και ανυπακοής, για πολλά ζητήματα, εδώ κι εκεί, παντού. Όχι μόνο αυθόρμητες. Οργανωμένες τοπικά και πανελλαδικά, θεματικά. Όχι άλογη εμμονή στις μεγάλες διαδηλώσεις. Δεν είναι χάπι για όλες τις πολιτικές καταστάσεις. Αντιθέτως, συχνά εξαντλούν και απογοητεύουν τους πολίτες.
Τρίτο. Η Αριστερά πρέπει να αναδείξει τους ανθρώπους της δημιουργίας απ’ όπου κι αν προέρχονται. Κόντρα στους διαπλεκόμενους που μονοπωλούν το δημόσιο χώρο. Πρόσωπα με καθαρό βλέμμα, γνώση και ειλικρίνεια. Νέα πρόσωπα, άφθαρτα, με φρέσκια γλώσσα χωρίς κομματική στάμπα στο κούτελο. Η Αριστερά διαθέτει τα μεγαλύτερα «αποθέματα» έμψυχου υλικού, αλλά δεν τα προβάλλει στον αγώνα. Οι ίδιοι και οι ίδιοι στα παράθυρα. Καλοί και ικανοί, αλλά ο κόσμος της Αριστεράς, της εργασίας και της προόδου, πρέπει να εκπροσωπηθεί με πολύ περισσότερους. Να φανεί ότι δεν είμαστε μειοψηφία. Πρωτοπόροι εργαζόμενοι, ακτιβιστές, πανεπιστημιακοί, καλλιτέχνες, επιστήμονες, δάσκαλοι, δημοσιογράφοι, ειδικοί σε όλους τους τομείς της ζωής, αγρότες, γεωπόνοι και τεχνίτες, δικηγόροι, γιατροί και μηχανικοί, πρέπει να βγαίνουν μπροστά, να παίρνουν το λόγο, να αντιμάχονται στο προσκήνιο της πολιτικής, στα κανάλια, στις γειτονιές, στους χώρους εργασίας, στις κοινωνικές εκδηλώσεις, στον πολιτισμό. Η κοινωνία έχει πολύ μεγάλη ανάγκη αφενός την ανανέωση των προσώπων και αφετέρου την παρουσίαση από την Αριστερά του ανθρώπινου δυναμικού της. Τα στελέχη των κομμάτων εξουσίας είναι φθαρμένα, αλλά επηρεάζουν τους πολίτες γιατί είναι γνώριμα, επικαλούνται εμπειρία (ακόμα και αρνητική) και ικανότητα διαχείρισης κρίσεων (ακόμα και αναποτελεσματική). Μονοπωλούν τις εντυπώσεις.
Η κοινωνία αναρωτιέται με ποιους ανθρώπους η Αριστερά θα διαχειριστεί τα μεγάλα προβλήματα; Έχει το δυναμικό, τους άξιους ανθρώπους που θα πάρουν τη χώρα σε στιβαρά χέρια για να διαπραγματευτούν, να συγκρουστούν, να βρουν λύσεις και να τη βγάλουν από την κρίση; Ή διαθέτει μόνο κάποιους καλούς βουλευτές; Η Αριστερά πρέπει να έχει πλατύ πρόσωπο και ψηλό σώμα, να μην είναι απλώς ένας χώρος, μια ιδέα όσο καλή κι αν είναι. Ανέκαθεν, στις καλύτερες εποχές της, η Αριστερά είχε ισχυρές αντιπροσωπεύσεις. Και σήμερα, χρειάζεται, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, η Αριστερά να ανοίξει τα χαρτιά της, να δείξει τους δυναμικούς και δημιουργικούς ανθρώπους της σε όλη την Ελλάδα. Για να πειστεί ο πολίτης ότι η Αριστερά μπορεί να πάρει την υπόθεση στην πλάτη της.
Κυβέρνηση έκτακτης ανάγκης
Τέταρτο. Αφού οι προσπάθειες σύμπραξης των αριστερών φορέων δεν ευδοκιμούν, ας προχωρήσουμε στις συμπράξεις προσώπων. Όχι μόνο στο μάζεμα υπογραφών κάτω από ένα κείμενο. Καλό, αλλά περιορισμένης εμβέλειας, μεταξύ μας. Ας πάρει την πρωτοβουλία ο Τσίπρας, ο ΣΥΝ ή ο ΣΥΡΙΖΑ, να συμπτύξει ένα πολύ πλατύ μέτωπο προσώπων. Για να σχηματιστεί μια σκιώδης κυβέρνηση, ένα εθνικό συμβούλιο, για να αντιληφθεί η κοινωνία ότι η Αριστερά και θέλει και μπορεί. Με αριστερούς, δημοκρατικούς και αντιμνημονιακούς πολίτες, με συνέπεια, λόγο και έργο. Όχι μόνο ενός ή δύο προσώπων, και οι άλλοι να ακολουθούν σαν υπογραφές.
Δεν είναι μόνο ο υπέργηρος, αλλά ακάματος Θεοδωράκης, ούτε μόνο ο ανεξίτηλος ήρωας Γλέζος. Μαζί τους, ισότιμα, να είναι και ο Ε. Μπιτσάκης, ο Δ. Σεβαστάκης, ο Γ. Βαρουφάκης, ο Α. Καζάκος, ο Κ. Λαπαβίτσας, η Σ. Σακοράφα και πολλοί άλλοι για να σχηματίσουν μία «κυβέρνηση πεδιάδας», χωρίς αποκλεισμούς, με τη στήριξη όσων φορέων συμφωνούν. Ας γίνουν διαβουλεύσεις και προετοιμασίες που θα καταλήξουν σε μια μεγάλη συνάντηση, σε ένα θέατρο ή σε ένα γήπεδο, ελεύθερα να προτείνουμε και να εκλέξουμε. Γιατί όχι και πανελλαδικά, με ανοιχτή ψηφοφορία σε όλη τη χώρα. Ό,τι δοκιμάσαμε από πάνω δεν προχώρησε αρκετά. Ας δοκιμάσουμε από κάτω. Εξάλλου, αυτή είναι και η βάση της δημοκρατίας. Ας αφήσουμε κι εμείς τα πανιά μας να σαλπάρουν!
Στέλιος Ελληνιάδης
(συνεχίζεται)
