Επιμέλεια: Βάννα Σφακιανάκη
Μετά από την ψήφιση της νομοθεσίας για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, κανείς ιδιοκτήτης γης στη χώρα δεν μπορούσε να είναι βέβαιος ότι δεν θα χάσει τη γη του, έστω και αν αυτό τότε δεν το γνώριζε τότε. Κι αυτό γιατί ο ν. 2941/2001, στα πλαίσια της πρώτης «απλοποίησης των διαδικασιών» για την προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας αλλά και του φυσικού αερίου, προέβλεψε και αναγκαστικές απαλλοτριώσεις!
Το σκεπτικό ήταν απλό: Τα έργα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας χαρακτηρίζονται ως δημόσιας ωφέλειας, ανεξάρτητα από το φορέα υλοποίησής τους. Τα ιδιωτικά έργα θα πρέπει να απολαμβάνουν όλων των προνομίων των έργων της ΔΕΗ για λόγους δίκαιου ανταγωνισμού, αφού και η ΔΕΗ σταδιακά θα έπαυε να είναι δημόσιος φορέας.
Έτσι η έννοια της δημόσιας ωφέλειας, με μια πιρουέτα, πέρασε στη φροντίδα του ιδιωτικού τομέα!
Το Συμβούλιο της Επικρατείας το 2008, με απόφασή του αποδέχθηκε τόσο την εγκατάσταση σταθμών ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας μέσα σε δάση και δασικές εκτάσεις, ιδιωτικές ή δημόσιες, όσο και την επιβολή αναγκαστικής απαλλοτρίωσης για το σκοπό αυτό. Δεν αποδέχθηκε όμως την απαλλοτρίωση δασών και δασικών εκτάσεων ιδιωτικών ή δημόσιων υπέρ ιδιωτών.
Τα πρώτα χρόνια εφαρμογής του ν. 2941/2001 σε ελάχιστες περιπτώσεις επιβλήθηκαν απαλλοτριώσεις για εγκατάσταση έργων ΑΠΕ. Οι εταιρείες δεσμεύοντας γη στα ορεινά, προχωρούσαν σε καταβολή μικρού αντίτιμου χρήσης του χώρου για τις δημόσιες εκτάσεις ή επεδίωκαν συμφωνητικά ενοικίασης σε ιδιωτικές εκτάσεις.
Στη συνέχεια όμως, με τον πολλαπλασιασμό των (απ)αιτήσεων για δέσμευση γης για ενεργειακούς σκοπούς η δημόσια γη και η ιδιωτική γη που οι ιδιοκτήτες της ήταν διατεθειμένοι να μισθώσουν, δεν ήταν αρκετή. Έτσι άρχισαν οι καταγγελίες για απαλλοτριώσεις.
Το 2016 έγινε γνωστή αναγκαστική απαλλοτρίωση για αιολικό σταθμό στην Τήνο από τη ΔΕΗ Ανανεώσιμες (1), το 2020 στην Εύβοια από την Αιολική Μαρμαρίου Εύβοιας Ο.Ε. (2), ενώ η «Επιτροπή Αγώνα Άνδρου ενάντια στην εγκατάσταση βιομηχανικών ανεμογεννητριών» προειδοποιεί για αναγκαστική απαλλοτρίωση τριάντα (30) αγροτεμαχίων συνολικής εκτάσεως 128.075,84 μ2 πάλι από τη ΔΕΗ Ανανεώσιμες (3).
Οι μεθοδεύσεις με την αδειοδότηση
Η νομοθεσία προβλέπει για τα έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας την προσκόμιση δικαιολογητικών ιδιοκτησίας ή μίσθωσης της γης μετά από την Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων.
Την έντονη αντίδραση κατοίκων της Βαλαώρας, του μεγαλύτερου κτηνοτροφικού χωριού της Ευρυτανίας στα δυτικά Άγραφα, προκάλεσε τον Φεβρουάριο η προοπτική εγκατάστασης φωτοβολταϊκών σε έκταση 3.000 στρεμμάτων, δηλαδή στα 2/3 των βοσκότοπων τους (4).
Ανάλογη καταγγελία του Αγροτικού Συλλόγου Λιβαδειάς που δημοσιοποιήθηκε στις 2 Ιουνίου επισημαίνει: «Το άσχημο βέβαια της υπόθεσης, και που δεν γνωρίζει ο κόσμος, είναι ότι με την έγκριση περιβαλλοντικών όρων, δεσμεύεται ο αγρός για φωτοβολταϊκό πάρκο για 15 ολόκληρα χρόνια!!! Με αυτό τον τρόπο, ο ιδιοκτήτης δεν μπορεί να αλλάξει την χρήση γης ως 15 χρόνια, μιας και οι εταιρίες αυτές το έχουν δεσμεύσει για φωτοβολταϊκό σταθμό.» (5)
Έτσι, λοιπόν, κάποια ΜΜΕ ανακάλυψαν 20 χρόνια μετά από το 2001, τον κίνδυνο από αναγκαστικές απαλλοτριώσεις που συνεπάγεται η αθρόα ζήτηση γης για ενεργειακή χρήση. Συνήθως αυτό που προβάλλουν είναι μόνο ότι η νομοθεσία θα έπρεπε να προβλέπει την υποχρέωση προσκόμισης δικαιολογητικών ιδιοκτησίας, μίσθωσης ή χρήσης γης στο πρώτο στάδιο αδειοδότησης.
Πρόσφατο δημοσίευμα που αφορά στις διατάξεις του αντι-περιβαλλοντικού νόμου, ανακοινώνει «προστασία για τους ιδιοκτήτες γης» ως εξής: «Με το νομοσχέδιο επιχειρείται να εκλογικευθεί η χρήση γης για εγκατάσταση ΑΠΕ από υποψήφιους επενδυτές χωρίς την έγκριση των ιδιοκτητών τους. Συγκεκριμένα δίνεται η δυνατότητα στον ιδιοκτήτη γης να υποβάλλει ο ίδιος (ή ενοικιαστής του) αίτηση στον επόμενο αδειοδοτικό κύκλο και να προκριθεί αυτός έναντι του τρίτου επενδυτή.»! (6) Επειδή, λοιπόν, αυτό ψηφίστηκε, οι ιδιοκτήτες γης μπορούν να είναι ήσυχοι, τουλάχιστον στην περίπτωση που θα θέλουν να γίνουν οι ίδιοι παραγωγοί ενέργειας, ή να μισθώσουν τη γη σε επενδυτή της αρεσκείας τους!
Βρέξει λιάσει μοναδική επιτρεπτή χρήση θα είναι η ενεργειακή!
Το επόμενο διάστημα οι πιέσεις στη γη θα αυξηθούν πολύ περισσότερο. Ο υπό διαβούλευση «νέος μηχανισμός στήριξης των ΑΠΕ» της Ε.Ε. που θα επιτρέψει στα κράτη-μέλη που συμμετέχουν να χρηματοδοτούν έργα ΑΠΕ στο έδαφος άλλων κρατών-μελών με αντάλλαγμα να υπολογίζεται η συνεισφορά προς τον εθνικό τους στόχο (7), θα αποτελέσει το νέο μηχανισμό για την αποτελεσματικότερη αρπαγή και αλλαγή χρήσης της γης.
Παραπομπές
(1) Απαλλοτρίωση στην Τήνο
(2) Απαλλοτρίωση στην Εύβοια
(3) Ανακοίνωση Επιτροπής Αγώνα Άνδρου
(4) Φωτοβολταϊκά στα βοσκοτόπια των Αγράφων
(5) Καταγγελία για καταπατήσεις στη Λιβαδειά
(6) 6 νέες διευκολύνσεις για εγκατάσταση ΑΠΕ
(7) Νέος μηχανισμός στήριξης των ΑΠΕ
