Επιμέλεια : Βάννα Σφακιανάκη
Σήμερα οι ανησυχίες για την επισιτιστική ασφάλεια στη χώρα μας εντείνονται , με αφορμή τα δεδομένα που προκύπτουν από την πανδημία (περιβαλλοντικά δεδομένα, περιορισμοί στο διεθνές εμπόριο τροφίμων, προβλέψεις για ένα ακόμα λιμό βιβλικών διαστάσεων), και το ζήτημα της παραγωγής τροφής αναδεικνύεται τόσο σε συστημικό όσο και σε αντι-συστημικό επίπεδο.
Παρ’ όλα αυτά, η προτεραιότητα χρήσης της αγροτικής γης για ενεργειακούς σκοπούς και μάλιστα για λόγους «δημόσιας ωφέλειας» παραμένει ισχυρή, στηριζόμενη από ένα προνομιακό νομοθετικό πλαίσιο για την αγορά ενέργειας που κτίζεται επί 20 χρόνια και από ένα νομοθετικό πλαίσιο μη-προστασίας που διευκολύνει την αλλαγή χρήσης της αγροτικής γης σε οποιαδήποτε άλλη χρήση πολιτικής προτεραιότητας (ενέργεια, τουριστικά, παραθεριστική κατοικία).
Σύμφωνα με επίκαιρο δημοσίευμα της «Κ»: «Μια νέα μάχη έχει ξεσπάσει στον Θεσσαλικό Κάμπο με αντικείμενο τις αγροτικές ιδιοκτησίες και πρωταγωνιστές μεγάλες ξένες και εγχώριες εταιρείες από τον κλάδο των ΑΠΕ, συμβούλους, μεσίτες, «πειρατές», «κατασκόπους» και… σεΐχηδες. Έπειτα από 100 και πλέον χρόνια από την ιστορική μάχη του Κιλελέρ και την απόφαση για διανομή του κλήρου των γαιοκτημόνων, οι διάσπαρτες αγροτικές ιδιοκτησίες του Θεσσαλικού Κάμπου επανενώνονται για να φιλοξενήσουν φωτοβολταϊκά πάρκα, η εγκατάσταση των οποίων προϋποθέτει εκτάσεις χιλιάδων στρεμμάτων.» (1)
ΑΠΕ μεγάλης κλίμακας
Να σημειώσουμε ότι ο «πρύτανης» της Ενεργειακής Ένωσης Π. Κάπρος, καθηγητής Ενεργειακής Οικονομίας και Επιχειρησιακής Έρευνας στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά και κυβερνήσεων πολλών χωρών της Ε.Ε., δηλώνει κατηγορηματικά ότι οι ελληνικές Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, που με βάση τους στόχους της Ε.Ε. θα πρέπει να παράγουν ως το 2030 πάνω από το 60% της ηλεκτρικής ενέργειας, δεν μπορούν να φτάσουν στο ποσοστό αυτό δίχως οικονομίες κλίμακας. «Οι ΑΠΕ», λέει «που για διάφορους λόγους είναι η μόνη διαθέσιμη λύση μαζί με το φυσικό αέριο συμπληρωματικά, δεν μπορούν να είναι μικρές εταιρειούλες σε ισόγεια με δεκάδες καλοπροαίρετους ανθρώπους από πίσω.» και γι’ αυτό «στόχος στο εξής είναι η συγκέντρωση κεφαλαίου. Οι πολυεθνικές του μέλλοντος θα είναι στις ΑΠΕ. Στην Ελλάδα θα είναι λίγες επιχειρήσεις μόνο.» (2)
Φωτοβολταϊκά στην αγροτική γη ή στις στέγες;
Το 2013 το Πολυτεχνείο Κρήτης, στα πλαίσια προγραμματικής Σύμβασης με την Περιφέρεια Κρήτης εκπόνησε τη μελέτη «Έρευνα Χωροθέτησης για τη Βιώσιμη Εγκατάσταση Μεγάλων Μονάδων Φ/Β και Ηλιοθερμικών Ισχύος στην Περιφέρεια Κρήτης». (3)
Στη μελέτη εφαρμόστηκε η υφιστάμενη νομοθεσία για τη χωροθέτηση των ΑΠΕ σε συνδυασμό με πρόσθετα κριτήρια και παρουσιάστηκαν δύο σενάρια «διαθέσιμης» γης, με το δεύτερο να αποκαλείται «οικολογικό σενάριο». Τα εξωφρενικά μεγέθη που προκύπτουν απεικονίζουν τη δυνατότητα που δίνει η υφιστάμενη νομοθεσία να επιλέγονται εκτάσεις αγροτικής γης χωρίς όρια.
Για το Σενάριο 1 η αγροτική γη που μπορεί να υποστεί αλλαγή χρήσης με βάση την υφιστάμενη νομοθεσία είναι 7.554 km2 ή 7.554.000 στρέμματα, το 78% της έκτασης της Κρήτης!
Για το «οικολογικό» Σενάριο 2 η αντίστοιχη γη είναι 4.954 km2 ή 4.954.000 στρέμματα! (σελ. 42)
Εν τέλει, εκτιμώντας διάφορες τεχνικo-οικονομικές παραμέτρους, η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «οι βιώσιμες περιοχές» έχουν έκταση 262,53 km2 ή 262.530 στρέμματα γης για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών μονάδων ισχύος 12.633 MW! (σελ. 122)
Στη συνέχεια η μελέτη υπολόγισε και το δυναμικό εγκατάστασης μικρών φωτοβολταϊκών συστημάτων σε στέγες και κτίρια. (σελ. 128) Από τον υπολογισμό αυτό προέκυψε ότι στις πόλεις και τους οικισμούς της Κρήτης υπάρχει η δυνατότητα παραγωγής ισχύος (4) της τάξης των 9 GW περίπου! Σημειώνεται ότι η ισχύς αυτή είναι προσεγγιστική, αλλά και ότι στο δυναμικό αυτό δεν έχει συνυπολογιστεί η εκτός σχεδίου δόμηση.
Όσο «προσεγγιστική» όμως και να είναι αυτή η θεώρηση, δεν μπορούμε παρά να παρατηρήσουμε ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα απέτρεπε τη θυσία 262.530 στρεμμάτων γης!
***
Τέτοιου είδους συγκριτικές μελέτες βέβαια, δεν ανατέθηκαν ποτέ στα πλαίσια κανενός «Ενεργειακού Σχεδιασμού» ούτε και κανένα Πανεπιστήμιο της χώρας πήρε την πρωτοβουλία να τις εκπονήσει. Προφανώς επειδή η προοπτική εγκατάστασης μικρών φωτοβολταϊκών σε στέγες και κτίρια με παράλληλη προστασία της αγροτικής γης, αφ’ ενός πολύ δύσκολα –αν και όχι απαγορευτικά- θα ήταν συμβατή με «οικονομίες κλίμακας» και αφ’ ετέρου, επειδή μια τέτοια πολιτική θα έθετε όρια στην αρπαγή της γης μέσω της αλλαγής της χρήσης της, που είτε είναι ζητούμενη από το πολιτικό μας σύστημα, είτε, τουλάχιστον, δεν φαντάζει εγκληματική!
Παραπομπές
1) «Πειρατές, κατάσκοποι και …σείχηδες στη Θεσσαλία», Καθημερινή, 30/6/2020
2) «Οικονομίες κλίμακας ή ενεργειακή δημοκρατία;», Δρόμος, 21/3/2017
4) Σημείωση: το πιθανότερο είναι ότι εννοεί ότι υπάρχει η δυνατότητα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών μονάδων ισχύος 9 GW και όχι παραγωγή ισχύος 9 GW.
