Στις πρόσφατες εκλογές στη Νορβηγία η δυσαρέσκεια των πολιτών βρήκε διέξοδο στην τιμωρία των πιο συστημικών κομμάτων και στην ενίσχυση σχηματισμών που αμφισβητούν τις κεντρικές επιλογές της ελίτ του Όσλο. Έτσι το δεξιό Συντηρητικό Κόμμα και το ακροδεξιό Κόμμα της Προόδου, που συγκυβερνούσαν, έχασαν πάνω από 8% σε σχέση με το 2017, ενώ και το αντιπολιτευόμενο σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα, παρά την «αριστερή στροφή» του, σημείωσε περαιτέρω απώλειες. Κερδισμένοι: το ισχυρό στην ύπαιθρο Κεντρώο Κόμμα, το «ακραίο» Κόκκινο Κόμμα και –σε μικρότερο βαθμό– οι Αριστεροί Σοσιαλιστές και οι Πράσινοι. Ήταν ένα μάλλον ενοχλητικό αποτέλεσμα, που κρύφτηκε από τα ΜΜΕ πίσω από τίτλους για… νίκη της Κεντροαριστεράς. Μιλήσαμε με τον Άρνλγιοτ Ασκ, ιστορικό στέλεχος του Κόκκινου Κόμματος, για τις αιτίες που χρωμάτισαν το αποτέλεσμα, και το τι αναμένεται από εδώ και πέρα.
Γιατί ηττήθηκε η δεξιά συγκυβέρνηση στις κάλπες;
Κυρίως εξαιτίας όσων έγιναν τα τελευταία 3-4 χρόνια και βάθυναν τις ανισότητες σε κάθε επίπεδο. Όσοι εργαζόμενοι έχασαν τη δουλειά τους λόγω της πανδημίας έλαβαν γελοίες αποζημιώσεις, ενώ οι επιχειρηματικοί κολοσσοί χρηματοδοτήθηκαν προκλητικά από το δημόσιο ταμείο. Επιπλέον, εφαρμόστηκε ένα σχέδιο «μεταρρυθμίσεων» και συγκεντροποίησης της εξουσίας που πρακτικά μεταφράστηκε σε αποψίλωση της υπαίθρου από νοσοκομεία, δικαστήρια, αστυνομικά τμήματα κ.ο.κ. Επιπλέον, η δήθεν πράσινη ανάπτυξη περιορίστηκε στην ενίσχυση της… γερμανικής οικονομίας, μέσα από την πριμοδότηση ανεμογεννητριών και ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Όλα αυτά προκάλεσαν αγανάκτηση και ποικίλες αντιδράσεις. Για παράδειγμα στην Άλτα, στον αρκτικό κύκλο, μια κίνηση κατοίκων που παλεύει ενάντια στο κλείσιμο του τοπικού νοσοκομείου κατέβηκε μόνη της στις εκλογές, πλειοψήφησε στη συγκεκριμένη περιφέρεια και εξέλεξε βουλευτή. Με άλλα λόγια, οι εκλογές κρίθηκαν από κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέματα, κι από την αντίσταση στην εγκατάλειψη της υπαίθρου.
Και οι σοσιαλδημοκράτες; Γιατί δεν κέρδισαν από αυτή τη δυσαρέσκεια;
Επειδή αυτοί είχαν ξεκινήσει τη διαδικασία «μεταρρυθμίσεων» και συγκεντρωτισμού, σε βάρος των μη αστικών στρωμάτων. Οι Συντηρητικοί απλώς βάθυναν και επιτάχυναν την πολιτική του Εργατικού Κόμματος, το οποίο έχασε την αξιοπιστία του. Γι’ αυτό, αν και επιχείρησε να διαφοροποιηθεί από το νεοφιλελεύθερο παρελθόν του, δεν μπόρεσε να ανακτήσει την ιστορική βάση του. Οι σοσιαλδημοκράτες εμφανίζονται ως νικητές απλά επειδή η απερχόμενη κυβέρνηση έχασε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό. Άρα, για να κυβερνήσουν τώρα, θα πρέπει να κάνουν σημαντικές παραχωρήσεις στους μελλοντικούς εταίρους τους.
Ποιοι μπορεί να είναι αυτοί;
Καταρχήν, αν και υπό πολλές προϋποθέσεις, το Κεντρώο Κόμμα – που θριάμβευσε στην ύπαιθρο και κατέλαβε την τρίτη θέση σε εθνικό επίπεδο, αφήνοντας πίσω, και με διαφορά, τους ακροδεξιούς. Για να μπει πάντως το Κεντρώο Κόμμα στην κυβέρνηση, κάτι που ακόμη δεν έχει δηλώσει ότι επιδιώκει, οι σοσιαλδημοκράτες θα πρέπει να πάρουν πίσω όλους τους «εκσυγχρονισμούς» και βέβαια να ξεχάσουν τον μόνιμο καημό τους, την ένταξη στην Ε.Ε. Οι Αριστεροί Σοσιαλιστές είναι επίσης υποψήφιοι για συμμετοχή στην κυβέρνηση, αλλά κι αυτοί υπό όρους.
Κι εσείς;
Είμαστε πολύ μικρό κόμμα για να παίξουμε ουσιαστικό ρόλο σε μια κυβέρνηση. Άρα μαζί με τα κινήματα –το εργατικό, το φιλειρηνικό, το περιβαλλοντικό– θα ασκούμε πίεση για να υπάρξει ανταπόκριση στις πλειοψηφικές προσδοκίες και ανάγκες για μια μεγάλη αλλαγή. Με άλλα λόγια, θα προσφέρουμε ανοχή αν ο προϋπολογισμός, οι νόμοι κ.λπ. έχουν θετικό πρόσημο. Δεν μπορεί βέβαια να αποκλειστεί η πιθανότητα το Εργατικό Κόμμα να αναζητήσει στήριξη από τους Συντηρητικούς ή από κεντροδεξιούς σχηματισμούς – αν και, με την κατάσταση πνευμάτων που επικρατεί σήμερα, αυτό είναι δύσκολο. Θα προκαλούσε κοινωνική αντίδραση και ακόμη μεγαλύτερη αναταραχή στη βάση του.
Είστε μικρό κόμμα αλλά, για πρώτη φορά στην ιστορία σας, ξεπεράσατε άνετα το όριο του 4% για είσοδο στη βουλή, και πλέον έχετε 8 βουλευτές. Πού οφείλεται το καλό αποτέλεσμα;
Δώσαμε μάχες, κάποιες από αυτές με επιτυχία, ενάντια στο σύνολο της πολιτικής της άρχουσας τάξης. Οι Αριστεροί Σοσιαλιστές ενισχύθηκαν στα μεγάλα αστικά κέντρα, το Κεντρώο Κόμμα στην ύπαιθρο, αλλά εμείς διπλασιάσαμε παντού τα μέλη μας και τις ψήφους μας. Στις πόλεις, με ένα πρόγραμμα υπέρ της κοινωνικής πρόνοιας, των εργατικών δικαιωμάτων, των συνταξιούχων και της δίκαιης αποζημίωσης των ανέργων, κερδίσαμε την υποστήριξη στρωμάτων που παραδοσιακά ψήφιζαν τους σοσιαλδημοκράτες. Διπλασιάσαμε την επιρροή μας και στην ύπαιθρο, με αγώνα ενάντια στην εγκατάλειψη και το κλείσιμο υποδομών, καθώς και υπέρ της οικοδόμησης νέων λαϊκών κατοικιών. Ταυτόχρονα δεν κρύψαμε την αντιιμπεριαλιστική μας τοποθέτηση, όχι μόνο ενάντια στην Ε.Ε. αλλά και κατά του ΝΑΤΟ. Είμαστε εξάλλου το μοναδικό κόμμα που αντιτάχθηκε με συνέπεια στη συμμετοχή της Νορβηγίας στην κατοχή του Αφγανιστάν. Επίσης στο οικολογικό μέτωπο προβάλλαμε ένα πρόγραμμα που υπερασπίζεται το περιβάλλον, με συγκεκριμένες προτάσεις, αλλά και τη βιομηχανική κυριαρχία μας. Δεν είναι τυχαίο ότι ενισχυθήκαμε πολύ περισσότερο από τους Πράσινους, σε μια συγκυρία που το «πράσινο» είναι της μόδας.
Πράγματι, ζούμε σε μια περίοδο όπου ακόμη και η καταστροφή του περιβάλλοντος μετατρέπεται από τις ελίτ σε ευκαιρία κερδοφορίας μέσω της λεγόμενης πράσινης οικονομίας και πράσινης ανάπτυξης…
Αυτές είναι πολιτικές που δεν λύνουν το πρόβλημα, το επιδεινώνουν. Συμμετέχουμε στους αγώνες και στις δράσεις πολιτικής ανυπακοής, υπερασπιζόμαστε τα βουνά και τα νερά μας. Αυτό που παλεύουμε και σταδιακά πετυχαίνουμε είναι να συνδέσουμε τον αγώνα για την υπεράσπιση του περιβάλλοντος με αυτόν για βιομηχανική κυριαρχία. Προωθούμε μέτρα για καθαρότερη παραγωγή, χωρίς επέκταση της εξόρυξης πετρελαίου σε παρθένες περιοχές, για ριζικό εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων στην ξηρά, για μόνωση των κτιρίων και των κατοικιών με δημόσιες επενδύσεις κ.λπ. Την ίδια στιγμή, μελετάμε πώς μπορούμε να πάμε σταδιακά από την εξορυκτική βιομηχανία σε ένα διαφορετικό μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας. Το σίγουρο είναι ότι δεν θα επιτρέψουμε να γίνει η Νορβηγία μπαταρία της Γερμανίας – διότι είναι κυρίως γερμανικές οι εταιρίες της λεγόμενης πράσινης ανάπτυξης, που καταστρέφουν εδώ το περιβάλλον για να παράξουν ηλεκτρικό ρεύμα προς εξαγωγή στη Γερμανία κ.α. Ή που επιδοτούνται από το νορβηγικό κράτος για να μας πουλάνε γερμανικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Θα αντιπαλέψουμε μια τέτοια δήθεν πράσινη οικονομία!
