Η «σύγκλιση» κυβέρνησης – Ευρωπαίων δανειστών σε σκληρά μέτρα 5,5 δισ. μέχρι το 2018 ρίχνει γέφυρα συναίνεσης ή ανοχής και από το ΔΝΤ
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Ποικιλοτρόπως τιμήθηκε το έθιμο του πρωταπριλιάτικου ψεύδους από κυβερνητικά στελέχη, αλλά και εκπροσώπους των δανειστών όχι μόνο χθες, ανήμερα πρωταπριλιάς, αλλά και προκαταβολικά. Το κορυφαίο, ωστόσο, το είπε ο υπουργός Άμυνας Πάνος Καμμένος, προβλέποντας ότι το Πάσχα η Ελλάδα βγαίνει από το μνημόνιο.
Υπονοεί ότι η ενδεχόμενη ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης θα έχει σημάνει τη νομοθέτηση του 70%-80% των μέτρων του 3oυ Μνημονίου, άρα οι επόμενες αξιολογήσεις θα είναι περίπατοι. Αλλά, το ίδιο περίπου λεγόταν ή υπονοείτο και για την πρώτη αξιολόγηση, που μένει ανοικτή έξι ολόκληρους μήνες από την αρχικώς προβλεπόμενη εκκίνησή της, τον περασμένο Οκτώβριο.
Δεκαήμερο σύγκλισης
Η πρωταπριλιάτικη πλάκα του κ. Καμμένου περιέχει και μια μικρή δόση αλήθειας. Δηλαδή, ότι κατά πάσα πιθανότητα η αξιολόγηση θα ολοκληρωθεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο μέχρι το Πάσχα. Από σήμερα (2/4) οι επικεφαλής του κουαρτέτου βρίσκονται στην Αθήνα και από τη Δευτέρα μπαίνουν σε εντατική διαπραγμάτευση μέχρι και τις 12 του μηνός. Σ’ αυτό το δεκαήμερο πρέπει να έχει εξασφαλιστεί σύγκλιση με την κυβέρνηση στα βασικά μέτωπα που αφορούν το Ασφαλιστικό, το Φορολογικό, το υπερταμείο αποκρατικοποιήσεων και το θέμα των κόκκινων δανείων.
Η σύγκλιση δεν σημαίνει και ταύτιση. Τουλάχιστον όχι με όλο το κουαρτέτο. Η κυβέρνηση έχει διανύσει το μεγαλύτερο μέρος της απόστασης που τη χώριζε ακόμη και από το ΔΝΤ, το οποίο απαιτούσε μέτρα τουλάχιστον 4,5% μέχρι το 2018. Το ένα μετά το άλλο κυβερνητικά στελέχη παραδέχθηκαν επίσημα τις προηγούμενες μέρες ότι η βάση της διαπραγμάτευσης είναι μέτρα 3% του ΑΕΠ μέχρι το 2018 (όπως έχουμε επισημάνει εδώ και ένα μήνα στον Δρόμο), κατανεμημένα από 1% σε Ασφαλιστικό, φορολογία εισοδήματος και έμμεση φορολογία (καύσιμα, αυτοκίνηση, κινητή τηλεφωνία κ.ά.). Υπάρχει κι ένα δεύτερο επίπεδο κατανομής, χρονικής, αφού τα μέτρα 2% του ΑΕΠ (3,6 δισ.) που αφορούν τις συντάξεις και τη φορολογία εισοδήματος θα εφαρμοστούν άμεσα, ενώ τα άλλα αφήνονται για το 2018, με μια αόριστη υπόσχεση ότι ίσως οι εξελίξεις στην οικονομία επιτρέψουν να μην εφαρμοστούν καθόλου.
Η ευρωπαϊκή συνιστώσα των δανειστών φαίνεται διατεθειμένη να συμβιβαστεί μ’ αυτή την κατανομή, που άλλωστε είναι βέβαιης απόδοσης αφού θα επιβαρύνει εδώ και τώρα κυρίως τα συνήθη υποζύγια, συνταξιούχους και μισθωτούς, ενώ τα άλλα έχουν μεγάλο βαθμό επισφάλειας, λόγω συνάρτησης με την κατανάλωση. Εξάλλου και το 2018 -σε πείσμα του κ. Καμμένου-, όταν δηλαδή έρθει η ώρα της εφαρμογής των αυξήσεων στην έμμεση φορολογία, το μνημόνιο θα είναι σε ισχύ, αξιολογήσεις θα γίνονται και οι δανειστές μπορούν κάλλιστα να ζητήσουν πρόσθετα μέτρα, αν δεν εξασφαλίζεται το πολυπόθητο πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ.
Μερική ολοκλήρωση;
Αυτό το σενάριο στο οποίο είναι διατεθειμένοι να συναινέσουν ESM, ΕΚΤ και Κομισιόν (όπως φάνηκε και από την πρόβλεψη Κοστέλο για Συμφωνία μέχρι 22/4) προφανώς δεν ικανοποιεί το ΔΝΤ, που επιμένει σε δημοσιονομικό κενό (και αντίστοιχα μέτρα) 4,5% του ΑΕΠ. Αλλά το Ταμείο, έχοντας ήδη πάρει μεγάλο μέρος αυτού που θέλει, αφού εξανάγκασε την κυβέρνηση να δεχθεί μέτρα τουλάχιστον 5,5 δισ., δεν έχει και λόγους να τα τινάξει στον αέρα. Καθώς δεν είναι ακόμη δανειστής, μπορεί να «ανεχθεί» σιωπηρά μια απόφαση του Eurogroup στις 22/4 που θα κλείνει εν όλω ή και εν μέρει την αξιολόγηση (π.χ. με συμφωνία για Aσφαλιστικό και φορολογικό), εκταμιεύοντας (επίσης εν όλω ή και εν μέρει) τη δόση των 5,7 δισ. ευρώ. Σε περίπτωση μερικής ολοκλήρωσης της αξιολόγησης θα μπορούσε κάποιο από τα μεγάλα θέματα να νομοθετηθεί σε δεύτερο χρόνο. Όπως, για παράδειγμα, το θέμα των κόκκινων δανείων, στο οποίο το ΔΝΤ έχει μεταθέσει τώρα την πίεσή του, ευνοώντας απελευθέρωση της πώλησης όχι μόνο των κόκκινων, αλλά ακόμη και των ενήμερων δανείων. Πράγμα απολύτως φυσιολογικό για τον εκπρόσωπο και εγγυητή της διεθνούς τοκογλυφίας.
Ο συμβιβασμός αυτός επισφραγίστηκε στη χθεσινή (1/4) συνεδρίαση του EuroWorkingGroup, στο οποίο εκτιμήθηκε ότι «ιδανικά θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η αξιολόγηση πριν από τις 12 Απριλίου». «Υπήρξε ευρεία συναίνεση στο ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ζητημάτων μπορεί να διευθετηθεί εύκολα, αν υπάρχει πολιτική βούληση. Υπάρχουν πολύ λίγα σημεία που έχουν ακόμα τεχνικές δυσκολίες», δήλωσε κοινοτικός αξιωματούχος στο ΑΠΕ.
Ο συμβιβασμός αυτός, όμως, έχει και ένα επόμενο βήμα: την Eαρινή Σύνοδο του ΔΤΝ και της Παγκόσμιας Τράπεζας στην Ουάσιγκτον (15-17/4), όπου θα βρεθούν όλοι οι «παίκτες» της αξιολόγησης. Θεωρείται ο «φυσικός χώρος» μιας προκαταρκτικής συζήτησης για το θέμα της ελάφρυνσης του χρέους, που μπορεί να καταλήξει σε κάποια ρητορική δέσμευση των θεσμών για αναδιάρθρωση του χρέους (από την οποία «κουρέματα αποκλείονται», όπως είπε στην Αθήνα ο επικεφαλής της Επιτροπής του Ευρωκοινοβουλίου Ρομπέρτο Γκουαλτιέρι, αποκαλύπτοντας ότι η πολυδιαφημισμένη εμπλοκή του στον έλεγχο του μνημονίου δίνει δημοκρατική επίφαση σε μια συμφωνία στα μέτρα των δανειστών). Ουσιαστικά, ενδεχόμενη «δήλωση της Ουάσιγκτον» για το χρέος δεν θα διαφέρει ιδιαίτερα από τη «δέσμευση» που είχαν αναλάβει οι Ευρωπαίοι τον Νοέμβριο του 2012, ώστε να εξασφαλίσουν συμμετοχή του ΔΝΤ στο 2ο Μνημόνιο.
«Βραχυπρόθεσμη ευελιξία»
Φτάνει αυτό για να ικανοποιήσει το ΔΝΤ; Προς το παρόν, φτάνει για να εξασφαλίσει τη σιωπηρή ανοχή του σε θετική αξιολόγηση από το Eurogroup της 22/4. Έτσι κι αλλιώς η Λαγκάρντ έχει καταστήσει σαφές ότι απόφαση για συμμετοχή του ΔΝΤ στον δανεισμό δεν πρόκειται να υπάρξει προ του Ιουνίου. Πέραν αυτού, το ΔΝΤ έχει δώσει άλλη μιαν ένδειξη ανοχής στον «Απριλιανό συμβιβασμό». Ο νέος επικεφαλής οικονομολόγος του Μορίς Όμπστφελντ, αυτός που διαδέχθηκε τον «mea culpa» Ολιβιέ Μπλανσάρ, μιλώντας στη γερμανική Handelsblatt, υποστήριξε ότι «βραχυπρόθεσμα θα έπρεπε να υπάρξει κάποια ευελιξία όσον αφορά στους δημοσιονομικούς στόχους λόγω του Προσφυγικού».
Αυτό, εκ πρώτης όψεως, αντιφάσκει με το «δίλημμα Τόμσεν» (ή κούρεμα χρέους ή μέτρα 4,5% του ΑΕΠ), αλλά μπορεί να εκφράζει και τον συμβιβασμό που έχει ήδη επιτευχθεί. Δηλαδή, η ευελιξία λόγω προσφυγικού που επικαλείται ο κ. Όμπστφελντ μπορεί να αντιστοιχεί στα μέτρα 5,5 δισ. που έχει ήδη δεσμευτεί η κυβέρνηση. Εφόσον, όμως, το ΔΝΤ επιμένει ότι το δημοσιονομικό κενό μέχρι το 2018 είναι τουλάχιστον 4,5%-5%, απομένει μια διαφορά 3,5-4 δισ. ευρώ που θα μπορούσε να είναι κάλλιστα ο πρόσθετος δανεισμός τον οποίο θα αναλάβει το Ταμείο, αν είναι «πειστική» η αναδιάρθρωση του χρέους που θα δώσουν οι Ευρωπαίοι δανειστές. Έτσι, το 3ο Μνημόνιο μπορεί να κοστίσει στο ΔΝΤ πάμφθηνα, μόλις το 1/3 των 16 δισ. που θα πλήρωνε για την ολοκλήρωση το δεύτερου. Ποιο μπορεί να είναι το αντάλλαγμα; Ένα ακόμη, αυτοτελές μνημόνιο στο πλαίσιο του οποίου το ΔΝΤ μπορεί να επιβάλει τα δικά του, ιδιαίτερα προαπαιτούμενα, όπως τα κόκκινα δάνεια και το υπερταμείο αποκρατικοποιήσεων, στα οποία διεκδικεί προνομιακή επιτήρηση.
«Εξετάσεις» στο Προσφυγικό
Όσο για την κυβέρνηση, έχοντας δώσει τα πάντα για να κλείσει η συμφωνία, θα πρέπει να πείσει τους εταίρους ότι αξίζει την ευελιξία λόγω Προσφυγικού. Η ψήφιση του νομοσχεδίου που θέτει σε εφαρμογή την κατάπτυστη ευρωτουρκική συμφωνία, τα κέντρα κράτησης των προσφύγων, οι ακροβασίες για τις απελάσεις στην «ασφαλή» Τουρκία, ο ακρωτηριασμός των στοιχειωδών δικαιωμάτων όσων ζητούν άσυλο ήταν οι πρώτες «εξετάσεις». Οι επόμενες μπορεί να δοθούν στην Ειδομένη ή στον Πειραιά, με αστυνομικές επιχειρήσεις βίαιης απομάκρυνσης των απελπισμένων, για τις οποίες ήδη προϊδεάζουν αδίστακτα οι αρμόδιοι υπουργοί. Εκεί και τότε θα κριθεί, μεταξύ άλλων, η αξιοπιστία, το βάθος και ειλικρίνεια της ηχηρής διαφοροποίησης που εξέφρασαν ουκ ολίγα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ στην ευρωτουρκική συμφωνία, αφήνοντας όμως στο απυρόβλητο τοn εφαρμοστικό νομοσχέδιο.
