Η καταδίκη του Ισραήλ για την κατοχή της Παλαιστίνης από το Διεθνές Δικαστήριο του ΟΗΕ την περασμένη Παρασκευή είναι ιστορικής σημασίας. Γράφει χαρακτηριστικά ο διεθνούς φήμης Παλαιστίνιος καθηγητής βιοτεχνολογίας Μάζιν Κούμσιγιε:
«Καμία χώρα δεν μπορεί πλέον να ισχυριστεί ότι πρόκειται για “αμφισβητούμενα εδάφη” ή ότι υπάρχει “σύγκρουση”. Σε μια εντυπωσιακή και εξαιρετικά τεκμηριωμένη γνωμοδότηση, το Διεθνές Δικαστήριο, η ανώτατη παγκόσμια νομική αρχή, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι όλες οι ενέργειες του Ισραήλ στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη είναι παράνομες, ότι πρέπει να σταματήσουν και ότι η κατοχική δύναμη οφείλει να καταβάλει αποζημιώσεις. Το Διεθνές Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η επί δεκαετίες κατοχή πρέπει να τερματιστεί και ότι οι Παλαιστίνιοι πρέπει να ασκήσουν το δικαίωμά τους στην αυτοδιάθεση».
Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται από το ακροτελεύτιο άρθρο 285 της απόφασης, η οποία συνολικά εκτείνεται σε 83 σελίδες[1]:
«Το Δικαστήριο:
– αποφαίνεται ότι η συνεχιζόμενη παρουσία του κράτους του Ισραήλ στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη είναι παράνομη,
– αποφαίνεται ότι το κράτος του Ισραήλ έχει την υποχρέωση να τερματίσει την παράνομη παρουσία του στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη,
– αποφαίνεται ότι το κράτος του Ισραήλ έχει την υποχρέωση να σταματήσει αμέσως όλες τις νέες εποικιστικές δραστηριότητες και να εκκενώσει όλους τους εποίκους,
– αποφαίνεται ότι το κράτος του Ισραήλ έχει την υποχρέωση να αποκαταστήσει τις ζημίες που προκλήθηκαν σε όλα τα ενδιαφερόμενα φυσικά ή νομικά πρόσωπα στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη,
– αποφαίνεται ότι όλα τα κράτη έχουν την υποχρέωση να μην αναγνωρίζουν ως νόμιμη την κατάσταση που προκύπτει από την παράνομη παρουσία του κράτους του Ισραήλ στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη, και να μην παρέχουν βοήθεια ή συνδρομή για τη διατήρηση αυτής της κατάστασης,
– αποφαίνεται ότι οι διεθνείς οργανισμοί, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Εθνών, έχουν την υποχρέωση να εξετάσουν τις περαιτέρω ενέργειες που απαιτούνται για να τερματιστεί το ταχύτερο δυνατό η παράνομη παρουσία του κράτους του Ισραήλ στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη».
Το τέλος της έλλειψης λογοδοσίας
Η όλη απόφαση συνιστά νέο βαρύτατο πλήγμα στη διεθνή εικόνα του κατοχικού κράτους, το οποίο βέβαια λίγες μέρες πριν είχε δηλώσει «προληπτικά» ότι απορρίπτει κάθε συζήτηση για οιασδήποτε μορφής παλαιστινιακό κράτος. Ο δε τσαλακωμένος Νετανιάχου το μόνο που βρήκε να ψελλίσει ήταν πως «η απόφαση είναι εσφαλμένη, διότι οι Εβραίοι δεν μπορούν να θεωρηθούν καταπατητές στα ιστορικά(!) εδάφη τους». Οπωσδήποτε η συνεχιζόμενη γενοκτονία δεν αφήνει καμιά αμφιβολία για τις εγκληματικές επιδιώξεις των ισραηλινών ελίτ – οι οποίες είχαν συνηθίσει στην έλλειψη οποιασδήποτε λογοδοσίας για τα εγκλήματά τους. Όμως η χωρίς αμφισημίες απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου ανατρέπει σε πολιτικό επίπεδο την ισραηλινή προπαγάνδα, την οποία αναπαράγει η Δύση. Πλέον όποιο κράτος εξοπλίζει, χρηματοδοτεί και υποστηρίζει το απαρτχάιντ και τη γενοκτονία δεν μπορεί να επικαλείται το ούτως ή άλλως ανύπαρκτο «δικαίωμα αυτοάμυνας» ενός κατοχικού κράτους. Η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου ορίζει ρητά ότι όλα τα κράτη και οι διεθνείς οργανισμοί οφείλουν να μην αναγνωρίζουν την παράνομη κατοχή και να μην συμβάλλουν στη συνέχισή της. Επιπλέον, τους ζητά να λάβουν μέτρα για τον τερματισμό της κατοχής, και ορίζει ότι οι Παλαιστίνιοι πρέπει να αποζημιωθούν από το Ισραήλ για τα δεινά που τους προξένησε. Το τι ακριβώς διαμορφώνεται από την απόφαση εξηγεί με απλά λόγια ο Παλαιστίνιος βουλευτής Μουσταφά Μπαργκούτι:
«Μοιάζει με μια κατάσταση όπου ένας εγκληματίας (εν προκειμένω το Ισραήλ) έχει διαπράξει κλοπή, δολοφονία και επίθεση, και τα θύματα (ο Παλαιστινιακός λαός) προσφεύγουν στο δικαστήριο για να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Το δικαστήριο αποφαίνεται υπέρ τους, αποφασίζοντας την τιμωρία του επιτιθέμενου, την εξάλειψη των συνεπειών του εγκλήματός του, και την αποζημίωση των θυμάτων. Η υλοποίηση της απόφασης βρίσκεται πλέον στα χέρια της αστυνομίας (δηλαδή του Συμβουλίου Ασφαλείας). Αλλά αυτή η αστυνομία είναι διεφθαρμένη λόγω της αμερικανικής προκατάληψης υπέρ του Ισραήλ και της αλόγιστης άσκησης βέτο από τις ΗΠΑ. Ποια είναι λοιπόν η λύση; Η αντίσταση στον επιτιθέμενο, που είναι νόμιμη, και η κινητοποίηση για να του επιβληθούν κυρώσεις και συμμόρφωση με το νόμο. Σε αυτό αποσκοπούν οι προσπάθειες της κοινωνίας των πολιτών να προωθήσει την εκστρατεία για το μποϊκοτάζ, την αποεπένδυση και τις κυρώσεις (BDS), η οποία –παράλληλα με την Παλαιστινιακή Αντίσταση– μπορεί να αποκτήσει τεράστια δυναμική και να τροποποιήσει υπέρ του παλαιστινιακού λαού την ισορροπία δυνάμεων. Αυτό ακριβώς είχε συμβεί και στην περίπτωση της Νότιας Αφρικής επί απαρτχάιντ»[2].
Ώρα (και) για μποϊκοτάζ του Ισραήλ
Πράγματι, το παγκόσμιο κίνημα BDS που οργανώνει το μποϊκοτάζ εναντίον του Ισραήλ (και σε μια σειρά χώρες διώκονταν ως «αντισημιτικό»!) τώρα αποκτά ακόμη μεγαλύτερη ορμή. Λέει χαρακτηριστικά η Μάρεν Μαντοβάνι, διεθνής συντονίστρια της καμπάνιας Stop the Wall και μέλος της γραμματείας της Παλαιστινιακής Εθνικής Επιτροπής BDS:
«Εάν τα κράτη δεν θέλουν να ρίξουν το Διεθνές Δικαστήριο στη λήθη ή να το μετατρέψουν σε ένα ακόμη όργανο της αποικιακής Δύσης ώστε αυτή να δυναστεύει και να λεηλατεί τους λαούς του Παγκόσμιου Νότου, είναι θεμελιώδες να διασφαλιστεί ότι οι αποφάσεις του θα καταστούν με συνέπεια και διεξοδικά σεβαστές και εκτελεστές. Το κίνημα BDS καλεί για τη μέγιστη δυνατή πίεση από τη βάση και την κοινωνία των πολιτών σε όλα τα κράτη, στα Ηνωμένα Έθνη και στους περιφερειακούς φορείς για:
- Άμεση επιβολή καθολικού στρατιωτικού εμπάργκο στο Ισραήλ, καθώς και τερματισμό κάθε άλλης μορφής στρατιωτικής συνεργασίας.
- Επιβολή νόμιμων στοχευμένων κυρώσεων κατά του Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένων διπλωματικών και οικονομικών κυρώσεων.
- Άμεσο τερματισμό όλων των άλλων μορφών συνενοχής προς την παράνομη στρατιωτική κατοχή του Ισραήλ, την ολοένα και πιο βάναυση γενοκτονία στη Γάζα και τη θεμελιώδη αιτία όλων αυτών: το 76χρονο καθεστώς εποικιστικής αποικιοκρατίας και απαρτχάιντ του Ισραήλ.
- Επανενεργοποίηση της Ειδικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών κατά του Απαρτχάιντ ώστε να υποστηριχθεί η εξάλειψη του καθεστώτος απαρτχάιντ του Ισραήλ και να λογοδοτήσει το Ισραήλ.
- Να αποκλειστεί το Ισραήλ από τα Ηνωμένα Έθνη και να του αφαιρεθούν τα προνόμια και τα δικαιώματα του μέλους, όπως ακριβώς έγινε με το απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής.
- Να αποκλειστεί το Ισραήλ από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, τη FIFA και όλα τα αντίστοιχα διεθνή και περιφερειακά φόρουμ και εκδηλώσεις»[3].
Να μην συνεχιστεί η ατιμωρησία!
Η «υπεράνω υποψίας» Διεθνής Αμνηστία υπενθυμίζει ότι και πριν 20 χρόνια το Διεθνές Δικαστήριο είχε εκδώσει μια σημαντική απόφαση, που ζητούσε να σταματήσει η κατασκευή του διαχωριστικού τείχους στο εσωτερικό των Κατεχόμενων Παλαιστινιακών Εδαφών, διότι ήταν αντίθετη προς το διεθνές δίκαιο. Και επισημαίνει: «Η αποτυχία της διεθνούς κοινότητας να εφαρμόσει τις συστάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου του 2004 ενθάρρυνε την περιφρόνηση του Ισραήλ απέναντι στο διεθνές δίκαιο και ενίσχυσε την ατιμωρησία του». Τώρα η Έρικα Γκεβάρα Ρόζας, διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας, τονίζει σε δήλωσή της:
«Το Διεθνές Δικαστήριο εξέδωσε τη γνωμοδότησή του, και το συμπέρασμα είναι ηχηρό και ξεκάθαρο: Η κατοχή και προσάρτηση των Παλαιστινιακών Εδαφών από το Ισραήλ είναι παράνομη, και οι νόμοι και οι πολιτικές του που εισάγουν διακρίσεις εις βάρος των Παλαιστινίων παραβιάζουν την απαγόρευση του φυλετικού διαχωρισμού και του απαρτχάιντ. Η διεθνής κοινότητα, και ιδίως οι σύμμαχοι του Ισραήλ, πρέπει τώρα να αναλάβουν σαφή δράση για να διασφαλίσουν ότι το Ισραήλ θα τερματίσει την παράνομη κατοχή του, ξεκινώντας με την άμεση διακοπή της επέκτασης των ισραηλινών εποικισμών και την αντιστροφή της προσάρτησης παλαιστινιακών εδαφών, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, καθώς και την κατάργηση του βάναυσου συστήματος απαρτχάιντ κατά των Παλαιστινίων»[4].
[1] Εκτενή αποσπάσματα της απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου δημοσιεύονται στο «Περίπτερο Ιδεών» αυτού του φύλλου (σελ. 30-31).
[2] «Το Διεθνές Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι το Ισραήλ είναι παράνομη δύναμη. Κυρώσεις τώρα!» (The New Arab, 22/7/2024).
[3] «Ιστορική απόφαση: Το Διεθνές Δικαστήριο κρίνει το Ισραήλ ένοχο», κίνημα BDS (bdsmovement.net), 19/7/2024.
[4] Πλήρες κείμενο: www.amnesty.gr, 22/7/2024.
Πώς φτάσαμε στην απόφαση
Στα τέλη του 2022 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ υιοθέτησε μία ακόμη καταδικαστική για το Ισραήλ απόφαση*, στην οποία:
- Επαναλαμβάνει ότι όλα τα μέτρα και οι ενέργειες του Ισραήλ στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, είναι παράνομα και δεν έχουν καμία ισχύ.
Απαιτεί από το Ισραήλ να παύσει όλα τα μέτρα που αντιβαίνουν στο διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένων των δολοφονιών και τραυματισμών αμάχων, της αυθαίρετης κράτησης και φυλάκισης, της αναγκαστικής εκτόπισης, της καταστροφής και δήμευσης περιουσίας, και κάθε παρεμπόδιση της ανθρωπιστικής βοήθειας.- Απαιτεί από το Ισραήλ να σταματήσει όλες τις εποικιστικές δραστηριότητές του, την κατασκευή του τείχους και κάθε άλλο μέτρο που αποσκοπεί στην αλλαγή του χαρακτήρα, του καθεστώτος και της δημογραφικής σύνθεσης των Κατεχομένων Παλαιστινιακών Εδαφών.
- Ζητά να δοθεί επειγόντως προσοχή στη δεινή θέση των Παλαιστινίων κρατουμένων στις ισραηλινές φυλακές, και να τηρηθούν οι Ελάχιστοι Κανόνες των Ηνωμένων Εθνών για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων.
- Επαναλαμβάνει την ανάγκη για σεβασμό της εδαφικής ενότητας, συνοχής και ακεραιότητας του συνόλου των Κατεχομένων Παλαιστινιακών Εδαφών και για εγγυήσεις της ελεύθερης κυκλοφορίας προσώπων και αγαθών εντός αυτών.
Τα ερωτήματα προς το Διεθνές Δικαστήριο
Η απόφαση περιλαμβάνει και άλλα σημεία, π.χ. πιο ειδικά για την ανάγκη φροντίδας του αποκλεισμένου πληθυσμού της Γάζας, τα οποία σήμερα, εν μέσω της γενοκτονικής επιχείρησης, είναι πλέον εντελώς αναντίστοιχα με την τραγική πραγματικότητα. Το τελευταίο όμως σημείο της απόφασης ζητά από το Διεθνές Δικαστήριο να γνωμοδοτήσει για τα ακόλουθα ερωτήματα:
«(α) Ποιες είναι οι νομικές συνέπειες που απορρέουν από τη συνεχιζόμενη παραβίαση από το Ισραήλ του δικαιώματος του παλαιστινιακού λαού στην αυτοδιάθεση, από την παρατεταμένη κατοχή, τον εποικισμό και την προσάρτηση των Παλαιστινιακών Εδαφών που κατέχονται από το 1967, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων που αποσκοπούν στην αλλαγή της δημογραφικής σύνθεσης, του χαρακτήρα και του καθεστώτος της Ιεράς Πόλης της Ιερουσαλήμ, και από την υιοθέτηση σχετικής νομοθεσίας και μέτρων που εισάγουν διακρίσεις;
(β) Πώς οι πολιτικές και οι πρακτικές του Ισραήλ που αναφέρονται στην παράγραφο 18 (α) ανωτέρω επηρεάζουν το νομικό καθεστώς της κατοχής, και ποιες είναι οι νομικές συνέπειες που προκύπτουν για όλα τα κράτη και τα Ηνωμένα Έθνη από το καθεστώς αυτό;».
Ενάμιση χρόνο μετά το Διεθνές Δικαστήριο αποφάνθηκε, αφού επιπλέον του υποβλήθηκαν γραπτά υπομνήματα 57 κρατών μελών του ΟΗΕ και πραγματοποιήθηκαν προφορικές παρεμβάσεις 49 κρατών – αριθμός πρωτοφανής για τέτοια διαδικασία. Ας σημειωθεί ότι η υπόθεση αυτή, που αφορά τις νομικές συνέπειες της κατοχής, είναι ανεξάρτητη από την προσφυγή που κατέθεσε στο ίδιο Δικαστήριο η Νότια Αφρική κατηγορώντας το Ισραήλ για γενοκτονία, η εκδίκαση της οποίας συνεχίζεται (μαζί με τη γενοκτονία…). Τελικά την περασμένη Παρασκευή 19/7/2024 το Διεθνές Δικαστήριο εξέδωσε την πολυαναμενόμενη απόφαση 186, η οποία συντρίβει οριστικά κάθε φιλοϊσραηλινό αφήγημα.
* Απόφαση 77/247 της 30/12/2022 (www.un.org/unispal/document/res-77-247).
Απαράγραπτο το δικαίωμα των προσφύγων να επιστρέψουν στα σπίτια τους
Στο άρθρο 270 της απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου για πρώτη φορά αναφέρεται με τόση σαφήνεια το δικαίωμα επιστροφής των προσφύγων στα σπίτια τους: «Η αποκατάσταση περιλαμβάνει την υποχρέωση του Ισραήλ να επιστρέψει τη γη και άλλα ακίνητα, καθώς και όλα τα περιουσιακά στοιχεία που κατασχέθηκαν από οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο από την έναρξη της κατοχής του το 1967, καθώς και όλα τα πολιτιστικά αγαθά και περιουσιακά στοιχεία που αφαιρέθηκαν από Παλαιστίνιους και παλαιστινιακά ιδρύματα, συμπεριλαμβανομένων αρχείων και εγγράφων. Απαιτεί επίσης την εκκένωση όλων των εποίκων από τους υπάρχοντες οικισμούς και την αποξήλωση των τμημάτων του τείχους που κατασκευάζει το Ισραήλ στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη, καθώς και να επιτραπεί σε όλους τους Παλαιστίνιους που εκτοπίστηκαν κατά τη διάρκεια της κατοχής να επιστρέψουν στον αρχικό τόπο διαμονής τους».
Το περιεχόμενο της απόφασης κάνει κατανοητό για ποιο λόγο τα Δυτικά (και τα περισσότερα εγχώρια) ΜΜΕ, επιχείρησαν καταρχήν να υποβαθμίσουν την απόφαση, και από την επόμενη μέρα της δημοσιοποίησής της απλά έπαψαν να την αναφέρουν. Εντύπωση προκαλεί όμως η αφωνία της ελληνικής και της κυπριακής κυβέρνησης, και σχεδόν καθολικά του «επίσημου ελληνισμού»: όχι μόνο δεν παρενέβησαν στη διαδικασία του Διεθνούς Δικαστηρίου όπως έκαναν δεκάδες άλλα κράτη, αλλά απέφυγαν και τον παραμικρό σχολιασμό της κατάληξής της – παρόλο που είναι εμφανείς οι ομοιότητες της παλαιστινιακής περίπτωσης με την κατοχή και τον εποικισμό της βόρειας Κύπρου από την Άγκυρα, με την εν λόγω απόφαση συνιστά ένα «δεδικασμένο» ιδιαίτερα ευνοϊκό για τον κυπριακό ελληνισμό. Αυτά θα εντοπίζονταν εύκολα εάν οι πειθήνιες ελληνόφωνες ελίτ δεν οδηγούνταν από τους ξένους πάτρωνές τους σε μια γραμμή άνευ όρων παράδοσης και αναγνώρισης των «τετελεσμένων», ενώ οι Παλαιστίνιοι αποδεικνύουν καθημερινά ότι τετελεσμένα υπάρχουν μόνο εφόσον υποκλιθεί σε αυτά το θύμα.
