Υπάρχουν οι άνθρωποι που σημαδεύουν τη ζωή μας. Για τη δική μου ένας τέτοιος άνθρωπος ήταν ο καθηγητής μου για δύο χρονιές στο Κολλέγιο Αθηνών, ο φιλόλογος Στέφανος Ψαρράς, που είχε τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο να σε κάνει να αγαπήσεις τη λογοτεχνία και την ιστορία.
Τον θυμάμαι πάντα με μια στοίβα βιβλία στο χέρι, κι εγώ να προσπαθώ να δω τους τίτλους για να τα δανειστώ κι εγώ από τη βιβλιοθήκη.
Μας έμαθε να σκεφτόμαστε κριτικά: Ήμουν στη Γ΄ Γυμνασίου, πρώτη χρονιά της Μεταπολίτευσης, και κάναμε μάθημα για τον Οδυσσέα Ανδρούτσο. Σήκωσα το χέρι μου και δήλωσα πως δολοφονήθηκε και πως δεν μας τα έλεγε καλά το βιβλίο της Ιστορίας.
«Μπορείς να το αποδείξεις;» με ρώτησε. «Αν μπορείς και θες σου δίνω μια βδομάδα να μας φέρεις στοιχεία να μας πείσεις. Αν τα καταφέρεις θα έχεις κι έναν καλό βαθμό. Τι λες;».
Φυσικά δέχτηκα κι έψαχνα με μανία. Ποτέ δεν το ξέχασα.
Σε άλλη περίπτωση είχα διαφωνήσει με τον… Ισοκράτη (!) κι έλεγα πως τα επιχειρήματά του στο «Κατά Σιτοπωλών» ήταν σαθρά.
«Ωραία. Τι λες να γράψεις έναν λόγο “Υπέρ Σιτοπωλών”;». Πάλι δέχτηκα και μάλλον τα κατάφερα αφού, όταν διάβασα την εργασία μου, μου είπε πως πρέπει να γίνω δικηγόρος!
Στη Β΄ Λυκείου είχα τη χαρά να τον έχω πάλι φιλόλογο. Διαβάζαμε με δική του επιλογή την «Αργώ» του Θεοτοκά (εννοείται πως με προτροπή του διάβασα τότε και τον «Λεωνή» και το «Δαιμόνιο»).
Μα έδωσε τη δυνατότητα να του προτείνουμε να κάνουμε όποια εργασία θέλαμε πάνω στο βιβλίο. Ίσως θέλοντας και να τον τσιγκλήσω, πρότεινα να γράψω για τον τρόπο που αντιμετώπιζε ο συγγραφέας στο βιβλίο το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας και τους Κομμουνιστές, συμπεριλαμβάνοντας και στοιχεία για την ιστορία του ΚΚΕ.
Δέχτηκε!
Έγραψα κάποια στιγμή για όλα αυτά πριν από μερικά χρόνια, και τις επόμενες μέρες δέχτηκα ένα τηλεφώνημα από τον ίδιο για να με ευχαριστήσει. Μεγάλη συγκίνηση…
Δυστυχώς, αν και το είχα στο νου μου, δεν προσπάθησα να επικοινωνήσω μαζί του ξανά. Μια γελοία αναβλητικότητα.
Έχασα την ευκαιρία να τον δω και σε ένα συνέδριο στη Νάξο, καθώς υποχρεώσεις με ανάγκασαν να ακυρώσω την προγραμματισμένη συμμετοχή μου.
Κι έτσι φτάνω στο σήμερα που ανακαλύπτω –μέσα από ένα τιμητικό τεύχος του περιοδικού που αγάπησε– πως έφυγε από τη ζωή το 2024…
Θλίψη και τύψεις.
Ως ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη αυτού του φωτεινού δασκάλου αναδημοσιεύω το κείμενο από το naxospress.gr:
«Με ιδιαίτερη συγκίνηση και σεβασμό στην προσφορά ενός σπουδαίου Ναξιώτη, η Ομοσπονδία Ναξιακών Συλλόγων (Ο.ΝΑ.Σ.) ανακοινώνει την έκδοση του 14ου τόμου της επετηρίδας “Ναξιακά”, για το έτος 2025, ο οποίος είναι αποκλειστικά αφιερωμένος στη μνήμη του Στέφανου Εμμ. Ψαρρά – διδάκτορα Φιλολογίας, ιστορικού ερευνητή, ποιητή και επί χρόνια ενεργού μέλους της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού.
Ο τόμος αυτός δεν είναι απλώς μια ετήσια επιστημονική έκδοση, αλλά ένας φόρος τιμής προς έναν άνθρωπο που σημάδεψε τη ναξιακή πνευματική παραγωγή με την ευρυμάθεια, το ήθος και την αφοσίωσή του στην ιστορική αλήθεια και τον γραπτό λόγο.
Ο 14ος τόμος ξεχωρίζει για τον αναμνηστικό χαρακτήρα του και είναι διαρθρωμένος σε τρεις βασικές ενότητες:
Αφιερώματα στη μνήμη του εκλιπόντος, όπου καταχωρούνται επικήδειοι, ψηφίσματα, λογοτεχνικά και ποιητικά κείμενα που εκφράζουν τη θλίψη, τον σεβασμό και τη μνήμη των ανθρώπων που συμπορεύτηκαν με τον Στέφανο Ψαρρά στη ζωή και στα γράμματα.
Συμβολές αφιερωμένες στην προσωπικότητα και το έργο του, οι οποίες σκιαγραφούν το πορτρέτο του ως επιστήμονα, εκπαιδευτικού και ερευνητή που εργάστηκε με πάθος και συνέπεια για την ανάδειξη της ιστορίας και του πολιτισμού της Νάξου.
Η ενότητα “Τιμώντας”, που περιλαμβάνει προσωπικά κείμενα, αναμνήσεις και αφηγήσεις, τα οποία προσδίδουν στον τόμο τον χαρακτήρα μιας συλλογικής αναμνηστικής πράξης.
Διατηρώντας τον επιστημονικό της πυρήνα, η επετηρίδα φιλοξενεί και τις σταθερές της στήλες, όπως “Σχολεία εν Δράσει”, “Βιβλιοπαρουσιάσεις” και “Δράσεις της Ο.ΝΑ.Σ.”, ενισχύοντας τη σύνδεση μεταξύ πολιτισμού, παιδείας και κοινωνίας.
Ο τόμος διατίθεται:
Από την Ομοσπονδία (κατόπιν συνεννόησης με την Πρόεδρο κ. Εύη Ζιούλη: 6947008411 ή τον Αντιπρόεδρο κ. Μανώλη Καλαϊτζή: 6944591561)
Στα βιβλιοπωλεία “ZOOM” και “ΠΑΛΑΙΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ” στη Χώρα Νάξου.
Από το κατάστημα “ΠΙΑΝΟΜΕΤΑΦΟΡΙΚΗ Δημητροκάλλη”, Ναυαρίνου 12, Αθήνα – τηλ. 2103641296.
Ο τόμος «Ναξιακά» 2025 δεν είναι μόνο μια αναδρομή στο έργο του Στέφανου Ψαρρά. Είναι ένας καθρέφτης του πολιτιστικού αποτυπώματος που άφησε στην καρδιά της ναξιακής διανόησης – και μια πρόσκληση στους αναγνώστες να γνωρίσουν ή να ξαναθυμηθούν έναν άνθρωπο που υπηρέτησε με αφοσίωση το φως των Κυκλάδων.»
