Την Πέμπτη 12/3, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κήρυξε καθεστώς πανδημίας για το επίπεδο απειλής από τον COVID-19. Ο όρος «πανδημία» χρησιμοποιείται για μολυσματική ασθένεια η οποία εξαπλώνεται από άνθρωπο σε άνθρωπο ανάμεσα σε πολλές χώρες ταυτόχρονα δηλαδή έχουμε πλέον «αδιάκοπη παγκόσμια εξάπλωση». Ο ΠΟΥ τόνισε ότι προέβη στη συγκεκριμένη ενέργεια εξαιτίας της βαθιάς ανησυχίας του οργανισμού για τα υψηλά επίπεδα διεθνούς απραξίας μπροστά στον ιό και τις επιπτώσεις του, διευκρινίζοντας ότι η χρήση του όρου «πανδημία» δεν αυξάνει τον κίνδυνο που συνοδεύει τον ιό αυτόν καθ’ αυτόν και πως δεν αλλάζουν οι προδιαγραφές για τον τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος από τις χώρες.
Η ελληνική κυβέρνηση βλέποντας την αύξηση των κρουσμάτων στη χώρα μας αλλά και την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στη γειτονική Ιταλία πήρε μια σειρά από απαραίτητα έκτακτα μέτρα για να περιορίσει την εξάπλωση του ιού. Πρέπει να γίνει κατανοητό απ’ όλους μας ότι η κατάσταση είναι σοβαρή και έτσι πρέπει να αντιμετωπιστεί με τη δέουσα σοβαρότητα. Είναι αναγκαίο όλοι μας να τηρούμε τις οδηγίες των ειδικών και τα αναγκαία μέτρα προφύλαξης. Δεν το κάνουμε μόνο για τον εαυτό μας αλλά και για τους συνανθρώπους μας και κυρίως για τις ευπαθείς ομάδες.
Τα μέτρα προφύλαξης και τα έκτακτα μέτρα θα βοηθήσουν να συγκρατηθεί ο ρυθμός αύξησης των νέων κρουσμάτων μέσα σ’ ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ώστε να είναι σε θέση το δημόσιο σύστημα υγείας να τα διαχειριστεί και να τα περιθάλψει
Τα μέτρα προφύλαξης και τα έκτακτα μέτρα θα βοηθήσουν να «απλωθούν» τα νέα κρούσματα χρονικά. Το ζήτημα πλέον δεν είναι ο απόλυτος αριθμός των κρουσμάτων μέσα στο επόμενο διάστημα. Είναι ο ρυθμός αύξησης των νέων κρουσμάτων μέσα σ’ ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ώστε να είναι σε θέση το δημόσιο σύστημα υγείας να τα διαχειριστεί και να τα περιθάλψει. Όταν το όριο αυτό ξεπεραστεί και αρρωστήσουν περισσότεροι από αυτούς που σε κάθε δεδομένη στιγμή μπορεί να τους δοθεί ιατρική φροντίδα, τότε είναι που θα δημιουργηθεί το μεγάλο πρόβλημα στα δημόσια νοσοκομεία. Ο χρόνος που πρέπει να κερδηθεί είναι κρίσιμος τόσο για την εξάπλωση των κρουσμάτων όσο και για τους ειδικούς, για να βρουν μέτρα αντιμετώπισης και θεραπείας.
Σ’ αυτό το σημείο όμως θα πρέπει να γίνει μια αναγκαία επισήμανση. Είναι γνωστό ότι ο τομέας της δημόσιας υγείας στην Ελλάδα είναι σε κακή κατάσταση και ότι λειτουργεί χάρη στις υπεράνθρωπες προσπάθειες του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού. Υπάρχουν διαχρονικές ευθύνες των τελευταίων ελληνικών κυβερνήσεων για αυτή την κατάσταση αλλά και της Ε.Ε. που επέβαλε τη διάλυση της δημόσιας υγείας τόσο στη χώρα μας όσο και πανευρωπαϊκά. Και σε κάτι τέτοιες στιγμές όπως αυτή της πανδημίας του κορωνοϊού φαίνεται πόσο χρειάζεται μια χώρα ένα ισχυρό δημόσιο σύστημα υγείας που να λειτουργεί κάτω από κεντρική διοίκηση και σχεδιασμό. Δεν είναι τυχαίο πως ένας από τους καθοριστικούς παράγοντες που συνέβαλλαν στη δραματική κατάσταση στην Ιταλία ήταν ότι η απαξίωση της δημόσιας υγείας συνοδεύτηκε με την αποκέντρωσή της προς τις περιφέρειες. Ο συντονισμός και η πληροφόρηση έλειψε και οι κεντρικές αποφάσεις ήρθαν όταν τα πράγματα είχαν φτάσει πια στο απροχώρητο.
Η βουλιμία των ελίτ
Απ’ ό,τι φαίνεται, μετά τις τελευταίες εξελίξεις με τον κορωνοϊό, δεν είναι οι κοινωνίες αμόρφωτες και απείθαρχες, όπως θέλουν οι ελίτ να μας πείσουν. Αμόρφωτες και απείθαρχες είναι οι ίδιες οι ελίτ που έπρεπε να έρθουν μπροστά σε δραματικά γεγονότα –τα οποία βέβαια έχουν και το ανάλογο πολιτικό κόστος για αυτές– για να «καταλάβουν» ότι πρέπει να δείξουν λίγη κοινωνική ευαισθησία απέναντι στην απειλή του ιού. Είναι η βουλιμία που έχουν για εξουσία και χρήμα που κάνει τις ελίτ να μην λογαριάζουν τις κοινωνίες και να εγκληματούν συστηματικά πάνω τους.
Έτσι θυσιάστηκε (και συνεχίζει να θυσιάζεται) ο ιταλικός λαός –ενώ παίρνουν σειρά και άλλες χώρες– για να αρχίσουν να λαμβάνονται μια σειρά από έκτακτα μέτρα που θα προσπαθήσουν να περιορίσουν την πανδημία και να μικρύνουν τον αριθμό των θυμάτων.
Βέβαια αυτή η βουλιμία είναι κατεξοχήν προνόμιο των δυτικών ελίτ. Οι κυβερνήσεις της γερασμένης και κυνικής Ευρώπης έδειξαν με τη στάση τους ότι πρώτα τους ενδιέφερε να σωθεί το χρήμα και μετά οι κοινωνίες. Ακόμα και διάφοροι θεσμοί όπως π.χ. στον αθλητισμό η UEFA και η Euroleague έδειξαν ξεκάθαρα ότι τους ενδιέφεραν περισσότερο οι χορηγοί απ’ ό,τι οι άνθρωποι.
Σε αντίθεση με τη Δύση, υπάρχει και η Κίνα όπου σε κρίσιμες στιγμές μπορεί να περιορίσει τη βουλιμία των ελίτ της, να λειτουργήσει με βάση έναν κεντρικό σχεδιασμό και έτσι να είναι πιο αποτελεσματική κοινωνικά. Βέβαια υπάρχει και η Κούβα που, μέσα από τεράστιες δυσκολίες και εμπάργκο, έχει δώσει ιδιαίτερη έμφαση στον τομέα της υγείας και στην ιατρική έρευνα.
Αυτή η βουλιμία των ελίτ σε συνδυασμό με τη διάλυση που έχει φέρει ο νεοφιλελευθερισμός στον τομέα της Υγείας δημιουργεί εκρηκτικές καταστάσεις. Όμως, ακόμα και σ’ αυτή την περίπτωση, είναι στο χέρι των κοινωνιών και των ανθρώπων να βγουν νικητές από την πανδημία.
Μάχη της κοινωνίας
Πολλοί είναι αυτοί που αναρωτιούνται πώς θα είμαστε σαν κοινωνίες και άνθρωποι όταν η πανδημία περάσει. Αυτό είναι ένα ζήτημα το οποίο δεν έχει ακόμα «λυθεί». Είναι κάτι που ακόμα είναι ανοικτό και είναι στο χέρι του καθενός μας το προς τα πού θα πάει, αν θα γίνουμε καλύτεροι σαν άνθρωποι και σαν κοινωνίες ή χειρότεροι.
Είναι αναγκαίο να μην υποκύψουμε σε αντιλήψεις που θα χειροτερέψουν σίγουρα την κατάσταση. Ένα από αυτά είναι ο ατομικισμός. Να μην κλειστούμε στον εαυτό μας, να μην δούμε σαν εχθρό τον διπλανό μας, να μην ποδοπατηθούμε στα σούπερ μάρκετ για είδη πρώτη ανάγκης κ.ο.κ. Είναι βέβαιο ότι αν αρχίσουν να υπάρχουν τέτοιες συμπεριφορές σε μαζική κλίμακα θα έχουμε χάσει μια σοβαρή μάχη σαν κοινωνία. Δεν πρέπει ο φόβος να μας κάνει να χάσουμε τις αξίες μας και να μεταβληθούμε σε μια θάλασσα ατομικοτήτων που ενδιαφέρονται μόνο για τον εαυτό τους. Θα γίνουμε πιο ευάλωτοι σαν κοινωνικό σύνολο, πιο εύκολα διαχειρίσιμοι και χειραγωγήσιμοι γενικώς αλλά και πιο ειδικά από τις νέες μορφές εξουσίας και ελέγχου που θα προκύψουν μέσα στην περίοδο αντιμετώπισης του ιού.
Πρέπει να απομονώσουμε την ηλιθιότητα, την ανευθυνότητα και τον κρετινισμό. Την ηλιθιότητα και την ανευθυνότητα διαφόρων θεσμών και ανθρώπων που νομίζουν ότι ξέρουν καλύτερα και από τον ΕΟΔΥ για το πώς μεταδίδεται ο ιός αλλά και το πώς θεραπεύεται. Και τον κρετινισμό διαφόρων που μπορεί να επιχαίρουν ή να απογοητεύονται με κρούσματα και θύματα ανάλογα με το αν επιβεβαιώνεται ή όχι η αποψούλα τους.
Πρέπει να καταλάβουμε ότι έχουμε μια μεγάλη κοινωνική μάχη μπροστά μας. Όλοι μας, ο καθένας ξεχωριστά, αλλά και σαν κοινωνία και σαν λαός. Δεν πρέπει να υποκύψουμε στην αντίληψη ότι επειδή δεν υπάρχει ακόμα το εμβόλιο ή το φάρμακο δεν μπορεί να γίνει τίποτα. Μπορούμε με την προσωπική αλλά και συλλογική μας στάση να βοηθήσουμε να ανακοπεί ο ρυθμός μετάδοσης του ιού, να προστατεύσουμε τις ευπαθείς ομάδες, να βοηθήσουμε συνανθρώπους μας που έχουν ανάγκη, να στηρίξουμε το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό κ.ο.κ. Να φανούμε σοβαροί, ψύχραιμοι, υπεύθυνοι, συλλογικοί και αλληλέγγυοι. Έτσι θα νικήσουμε τη μάχη αλλά θα γίνουμε και καλύτεροι.
Ορισμένες προτάσεις
- Να στηρίξουμε, ηθικά και ψυχολογικά, τους γιατρούς και τους νοσηλευτές στον μεγάλο αγώνα που δίνουν.
- Να αποφύγουμε τις μεγάλες συνάξεις και να τηρούμε σχολαστικά τους κανόνες υγιεινής. Αν έχουμε συμπτώματα (βήχα, πυρετό, δύσπνοια), να μείνουμε ψύχραιμοι, να αυτοπεριοριστούμε στο σπίτι μας και να επικοινωνήσουμε με τον γιατρό μας ή με τον ΕΟΔΥ (1135).
- Αν νιώθουμε στρες, στεναχώρια, φόβο ή θυμό, κάτι που είναι φυσιολογικό κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας, να μιλήσουμε με ανθρώπους που εμπιστευόμαστε, φίλους και συγγενείς.
- Να προσπαθήσουμε να αξιοποιήσουμε δημιουργικά τον χρόνο μας. Να δούμε μια καλή ταινία, να διαβάσουμε ένα καλό βιβλίο, να κάνουμε πράγματα στο σπίτι μας που δεν είχαμε τον χρόνο ως τώρα λόγω της καθημερινότητας.
- Να μην έρθουμε σε επαφή με ευπαθείς ομάδες, να κρατήσουμε απόσταση από τους ηλικιωμένους της οικογένειάς μας, της πολυκατοικίας μας, της γειτονιάς μας. Αν είμαστε υγιείς μπορούμε να επικοινωνήσουμε μαζί τους και να τους ρωτήσουμε αν χρειάζονται κάτι, να τους το αγοράσουμε και το αφήσουμε στην είσοδο του σπιτιού τους.
- Αν είμαστε εκπαιδευτικοί ή κάνουμε κάποια άλλη δουλειά που έχει σταματήσει λόγω των έκτακτων μέτρων μπορούμε να βοηθήσουμε φίλους και συγγενείς με τα παιδιά τους, να στηρίξουμε δικούς μας ανθρώπους που δουλεύουν στα νοσοκομεία, να σκεφτούμε πώς μπορούμε να φανούμε χρήσιμοι κοινωνικά τώρα που έχουμε ελεύθερο χρόνο.
Σίγουρα θα μπορούσαν να προταθούν πολλά ακόμα που δεν χωράνε στις σελίδες του Δρόμου ή δεν τα έχουμε σκεφτεί. Το βασικό όμως είναι η αντίληψή μας. Να μην κυριαρχήσει ο φόβος και ο ατομικισμός αλλά η δοτικότητα, το συλλογικό πνεύμα, η σοβαρότητα, η υπευθυνότητα, η αλληλεγγύη κόντρα στο πνεύμα των καιρών, των ελίτ, και των μηχανισμών εξουσίας.
