Του Γιάννη Τόλιου *
Η βαθιά και παρατεταμένη κρίση στην ελληνική οικονομία εκδηλώνεται ως κρίση δημόσιου χρέους και ελλειμμάτων στο όνομα των οποίων μισθωτοί, συνταξιούχοι και ευρύτερα λαϊκά στρώματα καλούνται από τρόικα και κυβέρνηση σε μακροχρόνιες θυσίες για τη «σωτηρία» της οικονομίας.
Η κρίση Χρέους έχει γίνει ιδιόμορφος «κόμπος» συμπύκνωσης των κοινωνικών αντιθέσεων και αντιπαράθεσης διαφορετικών πολιτικών εξόδου από την κρίση. Ωστόσο, το κρίσιμο δίλημμα είναι με ποιους όρους; Με όρους πιστωτών ή οφειλετών, υπέρ των τραπεζιτών ή υπέρ της κοινωνίας;
Άρνηση πληρωμής «απεχθούς» χρέους
Η αμφισβήτηση ή αθέτηση (default) πληρωμής του «επαχθούς/ απεχθούς» χρέους αποτελεί κρίσιμο ζήτημα (από ηθική, οικονομική, πολιτική και διεθνή διάσταση). Η έννοια του «επαχθούς» (δυσβάστακτου, ασήκωτου, με πρόσθετα βάρη και δεσμεύσεις) και ταυτόχρονα «απεχθούς» (επί πλέον παράνομου, ανήθικου, αθέμιτου, βρόμικου κ.λπ.), θεμελιώνει το δικαίωμα άρνησης πληρωμής του. Και μόνο την επίκληση της «κατάστασης ανάγκης» (state of necessity) της Επιτροπής Διεθνούς Δικαίου του ΟΗΕ να πάρουμε (1613η Συνάντηση, 17η Ιουνίου 1980), η οποία λέει ότι «ένα κράτος-μέλος δεν μπορεί να αναγκαστεί να κλείσει σχολεία, πανεπιστήμια, δικαστήρια, να εγκαταλείψει τις δημόσιες υπηρεσίες, επιφέροντας χάος και αναρχία στην κοινωνία, μόνο και μόνο για να εξασφαλίσει κονδύλια αποπληρωμής δανείων σε ξένους και ντόπιους δανειστές», θεμελιώνεται το δικαίωμα άρνησης πληρωμής όχι μόνο του «επαχθούς»/«απεχθούς» χρέους, αλλά και γενικά του δημόσιου χρέους.
Κατά συνέπεια ο προσδιορισμός των μορφών και του ύψους του συγκεκριμένου χρέους αποτελεί μείζον πολιτικό ζήτημα και συνδέεται με την αποκάλυψη όλων εκείνων των δανειακών συμβάσεων, τοκογλυφικών δανείων, παροχής κρατικών εγγυήσεων σε δάνεια τρίτων, αδιαφανείς και κρυφές συναλλαγές σε εξοπλιστικά προγράμματα, δημόσιες προμήθειες, έργα κ.λπ. Δεν είναι δυνατόν οι μισθωτοί και συνταξιούχοι να καλούνται να πληρώσουν τέτοια διαχείριση δημοσίου χρήματος και την ίδια στιγμή οι καταθέσεις «εχόντων και κατεχόντων» στην Ελβετία να ξεπερνούν τα 600 δισ. ευρώ, δύο φορές, δηλαδή, το δημόσιο χρέος της χώρας, ενώ οι τραπεζίτες, εφοπλιστές, βιομήχανοι, έμποροι, κατασκευαστές, εισοδηματίες, βαρόνοι των Media και οι «γύπες» της υπερεθνικής ελίτ να καλούν το λαό σε διαρκείς θυσίες!
Η δημιουργία Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου
Το Αριστερό Βήμα Διαλόγου μετά την εκδήλωση στο Πάντειο για το «επαχθές χρέος», πήρε μια μεγάλη πρωτοβουλία. Να συμβάλλει στη συγκρότηση μιας αξιόπιστης και ανεξάρτητης Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου (ΕΛΕ) του Χρέους, για εξακρίβωση των όρων και χρήσης των δανείων, διαφάνεια σε όλη της «αλυσίδα παραγωγής» του χρέους, δημοσίων εσόδων και δαπανών, προσδιορισμού «επαχθούς/απεχθούς» χρέους (κατ’ εκτίμηση ανέρχεται σε 75%-80% του χρέους) και στήριξη της διεκδίκησης διαγραφής και επαναδιαπραγμάτευσης του υπόλοιπου. Η ΕΛΕ έχει δύο κινδύνους. Από τη μια να εκφυλιστεί ως πρωτοβουλία δημοσίευσης κάποιων υπογραφών και από την άλλη να φορτωθεί καθήκοντα γενικότερης πολιτικής παρέμβασης. Η ΕΛΕ ασφαλώς δεν πρέπει να είναι μια «εξεταστική επιτροπή» τύπου Βουλής, ούτε επιτροπή διαμαρτυρίας-έγκλισης τύπου «Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων», που απευθύνεται στην ευαισθησία της κυβέρνησης, ούτε τέλος επιτροπή παραγωγής ειδήσεων για κούφια σκανδαλολογία και παραπολιτικά σχόλια, αλλά μια Επιτροπή με ουσιαστικές ελεγκτικές αρμοδιότητες, με συμμετοχή ειδικών επιστημόνων, αξιόπιστων δημόσιων προσώπων, μαζί και εκπροσώπων διεθνών οργανώσεων για αξιοποίηση εμπειρίας και διεθνή αλληλεγγύη.
Η ουσιαστική δύναμη της ΕΛΕ θα πηγάζει όχι μόνο από τη θεσμική όσο κυρίως από την κινηματική στήριξη της, με δικτυώσεις στα κοινωνικά κινήματα (συνδικαλιστικές, επιστημονικές, κοινωνικές οργανώσεις), με πολιτική στήριξη από κόμματα και οργανώσεις που ενστερνίζονται την ιδέα ουσιαστικού ελέγχου του χρέους και πρώτα απ’ όλα της Αριστεράς. Με τεκμηρίωση (ηθικά, νομικά, πολιτικά επιχειρήματα) της ιδέας άρνησης πληρωμής του «επαχθούς/απεχθούς» χρέους, άρνηση αποδοχής του Μνημονίου και συνακόλουθων πολιτικών, άρνηση υποθήκευσης μισθών και συντάξεων ως εγγύηση αποπληρωμής δημόσιου χρέους, άρνηση κατάργησης λαϊκής κυριαρχίας και υποταγή του ελληνικού λαού στην «μπότα» του χρηματιστικού κεφαλαίου και των γαλλογερμανικών τραπεζιτών. Από αυτήν την άποψη η ΕΛΕ, ως λαϊκοδημοκρατικός θεσμός, μπορεί να λειτουργήσει ως σημαντικός μοχλός ανατροπής των προπαγανδιστικών στερεότυπων κυβέρνησης και τρόϊκας, αποδόμησης του «μονόδρομου» των αλλεπάλληλων Μνημονίων, ενίσχυσης της αγωνιστικής παρέμβασης για εναλλακτική πολιτική προοδευτικής εξόδου από την κρίση, με συγκρότηση μιας ριζοσπαστικής-αριστερής κυβέρνησης που θα ανοίξει ελπιδοφόρους ορίζοντες στην ελληνική κοινωνία.
* Ο Γιάννης Τόλιος είναι διδάκτορας Οικονομικών Επιστημών.
