Η Μαύρη Δευτέρα και ο κίτρινος πυρετός
Με προσωρινό διάλειμμα, μέσα σε περιβάλλον γενικευμένης αστάθειας, μοιάζει σήμερα το τοπίο στην παγκόσμια οικονομία, που ανησύχησε έντονα την προηγούμενη εβδομάδα, όταν η Κίνα άρχισε να δίνει «κακές ειδήσεις». Όπου κακές ειδήσεις, διάβαζε τη δραματική πτώση των μετοχών στα χρηματιστήρια της χώρας, τις ενέσεις δισεκατομμυρίων που αναγκάστηκε να παράσχει στις τράπεζες η Κεντρική Τράπεζα Πεκίνου, τη μείωση των επιτοκίων του γουάν και γενικότερα την κατάσταση συναγερμού που σήμανε στην αχανή αυτή χώρα – και σε όλες τις χρηματιστηριακές αγορές του κόσμου. Είχε προηγηθεί, λίγο πριν από τα μέσα Αυγούστου η απόφαση της Κίνας να υποτιμήσει το νόμισμά της κατά 3,5% σε σχέση με το δολάριο, προκειμένου να ενισχύσει τις εξαγωγές της. Η κίνηση αυτή, μάλιστα, ώθησε πολλούς να μιλήσουν για την έναρξη ενός πολέμου συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Η κατάσταση υπογραμμίστηκε από την ταραχή που ακολούθησε σε πολλές ακόμη οικονομίες του πλανήτη, καθώς όταν μιλάμε για την Κίνα και τα κύματα κρίσης που μπορεί να μεταδώσει, τα μεγέθη είναι τεράστια. Πρόκειται για τη δεύτερη μεγαλύτερη παγκοσμίως χώρα όσον αφορά τις εισαγωγές. Είναι επίσης ο μεγαλύτερος δανειστής των ΗΠΑ (είναι χαρακτηριστικό ότι από τις αρχές του 2015 πούλησε αμερικανικά ομόλογα συνολικής αξίας 207 δισ. δολάρια, προκαλώντας πανικό στην Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ). Ταυτόχρονα, όμως, πρόκειται για μια οικονομία που αντιμετωπίζει μείωση του ρυθμού ανάπτυξης, κι ακόμη για μια οικονομία όπου το μοντέλο αντιμετωπίζει δομικές… δυσλειτουργίες.
Αρκετές εβδομάδες πριν από τα τελευταία γεγονότα, από τις αρχές Ιουλίου, η καθηγήτρια Οικονομικών (στο Πανεπιστήμιο Marygrove των ΗΠΑ) Πάο-Γιου Τσινγκ έγραφε στον Δρόμο: «Το σημερινό καθεστώς της Κίνας ήξερε εδώ και λίγο καιρό ότι η στρατηγική που χρησιμοποιούσε για να τονώσει την οικονομία, δηλαδή η υπέρμετρη ανάπτυξη των εξαγωγών, πλησίαζε στο τέλος της. Είχε, μάλιστα, προσπαθήσει απεγνωσμένα να μετασχηματίσει την οικονομία της Κίνας, από μια απόλυτα εξαγωγική οικονομία, σε μια οικονομία υποστηριζόμενη και από την εγχώρια αγορά. Ωστόσο, μια τέτοια μετατροπή, αν θεωρηθεί ποτέ δυνατή, είναι πολύ δύσκολη και χρονοβόρα διαδικασία. Πιστεύω ότι προτού φτάσουμε στο επίπεδο να θεωρήσουμε μια τέτοια μεταμόρφωση επιτυχή, η κινεζική οικονομία θα έχει έρθει αντιμέτωπη με μια σοβαρή κρίση».
Το υπο-σύστημα Κίνα, όμως, δεν είναι το μοναδικό που πρέπει να απασχολεί. Κι αυτό διότι σε συντονισμό συμβαίνουν πολλά και διαφορετικά επεισόδια. Ο συνδυασμός τους είναι εκείνος που στέλνει ρίγη πυρετού στις παγκόσμιες αγορές. Στη σκακιέρα πρέπει να σημειωθούν μεταξύ άλλων σοβαρών: Τα σοβαρά προβλήματα που γεννά σε παραγωγούς πετρελαίου υψηλού κόστους (Βραζιλία, Καναδάς, ΗΠΑ) η υπερπαραγωγή στην οποία έχει καταφύγει η Σαουδική Αραβία προκειμένου να κερδίσει μερίδια αγοράς. Οι σημαντικές υποτιμήσεις νομισμάτων στις οποίες έχουν προχωρήσει αρκετές από τις αναδυόμενες αγορές της Ασίας. Η κρίση υπερχρέωσης των δυτικών ανεπτυγμένων οικονομιών -αναλυτές υπολογίζουν ότι τα συνολικά παγκόσμια χρέη έχουν αυξηθεί (στοιχεία 2014) στα 200 τρισ. δολάρια ΗΠΑ. Το λαχάνιασμα των BRICS.
Το τοπίο μυρίζει μπαρούτι, κοινώς. Ο ανταγωνισμός των βασικών οικονομικών δυνάμεων του πλανήτη και οι φούσκες που έχουν δημιουργήσει οι διαβόητες «αγορές» διοχετεύουν απανωτούς σπασμούς στην παγκόσμια οικονομία, σε ένα περιβάλλον ευθραυστότητας και αναταράξεων, αλλά και φυγής σε πολεμικές συρράξεις και γεωπολιτικές ανακατατάξεις (από την Ουκρανία μέχρι τη Μ. Ανατολή και τη Β. Αφρική). Τα νέα επεισόδια, που θα δημιουργούν νέες αλυσιδωτές εκρήξεις δεν θα αργήσουν πολύ και δεν μπορεί να μην τα μελετά και να τα λαμβάνει πολύ σοβαρά υπόψη του όταν συζητά και για το ελληνικό ζήτημα.
Κ.Ντ.
