Αντόνιο Γκράμσι (1891-1937) Αυτοί που κατασκευάζουν σοφίτες. Ανθολόγος Λουκάς Αξελός.
Mια γενιά μπορεί να κριθεί με την ίδια κρίση που αυτή κάνει για την προηγούμενη γενιά, μια ιστορική περίοδος με τον ίδιο τρόπο θεώρησης της περιόδου η οποία προηγήθηκε απ’ αυτήν. Μία γενιά που μειώνει την προηγούμενη γενιά, που δεν καταφέρνει να δει τα επιτεύγματά της και την αναγκαία σημασία της, δε μπορεί παρά να είναι πενιχρή και χωρίς εμπιστοσύνη στον εαυτό της, έστω και αν κομπάζει παράφορα για το μεγαλείο της. Είναι η συνηθισμένη σχέση ανάμεσα στο μεγάλο άνθρωπο και τον καμαριέρη. Ερημώνεις για να φανείς και να διακριθείς: Μια γενιά ζωηρή και ισχυρή, που ετοιμάζεται να εργαστεί και να επιβεβαιωθεί, τείνει αντίθετα να υπερεκτιμήσει την προηγούμενη γενιά γιατί η ενέργειά της τής δίνει τη σιγουριά ότι θα πάει ακόμα πιο μπροστά· απλώς το να φυτοζωείς είναι ήδη ξεπέρασμα εκείνου που εικονίζεται σαν πεθαμένο.
Αποδοκιμάζει κανείς το παρελθόν για να μην υπολογίσει το καθήκον του παρόντος. Πώς θα ήταν πιο εύκολα τα πράγματα εάν οι γεννήτορες είχαν ήδη κάμει το έργο των γιων: Στην υποτίμηση του παρελθόντος ενυπάρχει μια δικαιολογία για την μηδαμινότητα του παρόντος: Ποιος ξέρει τι θα είχαμε κάμει εμείς εάν οι πατεράδες μας είχαν κάμει αυτό και το άλλο…, αλλά δεν το έκαμαν και, έτσι, δεν κάναμε κι εμείς τίποτα περισσότερο. Mια σοφίτα πάνω σ’ ένα ισόγειο είναι λιγότερο σοφίτα απ’ εκείνη του δέκατου πατώματος ή του εικοστού; Μια γενιά που ξέρει να κάνει μόνο σοφίτες παραπονείται που οι προγενέστεροι δεν είχαν κτίσει παλάτια των δέκα ή 30 ορόφων. Λέτε ότι είσαστε ικανοί να χτίζετε μητροπόλεις, αλλά δεν είσαστε ικανοί παρά να χτίζετε σοφίτες· διαφορά με το Μανιφέστο, που εξαίρει το μεγαλείο της ετοιμοθάνατης τάξης.
Αποδοκιμάζει κανείς το παρελθόν για να μην υπολογίσει το καθήκον του παρόντος. Πώς θα ήταν πιο εύκολα τα πράγματα εάν οι γεννήτορες είχαν ήδη κάμει το έργο των γιων: Στην υποτίμηση του παρελθόντος ενυπάρχει μια δικαιολογία για την μηδαμινότητα του παρόντος: Ποιος ξέρει τι θα είχαμε κάμει εμείς εάν οι πατεράδες μας είχαν κάμει αυτό και το άλλο…, αλλά δεν το έκαμαν και, έτσι, δεν κάναμε κι εμείς τίποτα περισσότερο. Mια σοφίτα πάνω σ’ ένα ισόγειο είναι λιγότερο σοφίτα απ’ εκείνη του δέκατου πατώματος ή του εικοστού; Μια γενιά που ξέρει να κάνει μόνο σοφίτες παραπονείται που οι προγενέστεροι δεν είχαν κτίσει παλάτια των δέκα ή 30 ορόφων. Λέτε ότι είσαστε ικανοί να χτίζετε μητροπόλεις, αλλά δεν είσαστε ικανοί παρά να χτίζετε σοφίτες· διαφορά με το Μανιφέστο, που εξαίρει το μεγαλείο της ετοιμοθάνατης τάξης.
Μετάφραση: Θανάσης Αθανασίου
Αντόνιο Γκράμσι, Παρελθόν και Παρόν, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 1974/2005.
Σχόλια
