Για το φαινόμενο του αστικού βανδαλισμού. Του Γιάννη Σχίζα
«Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο», έλεγε υπερβάλλοντας ο Ντοστογιέφσκι, όμως μια πιο μετριοπαθής πρόταση θα είχε μεγαλύτερες πιθανότητες πραγμάτωσης. Λόγου χάρη, «η ομορφιά θα σώσει την Αθήνα»…
Το γιατί, σχετίζεται με το ότι ζούμε υπό συνθήκες μιας αισθητικής λύσσας. Με το ότι βιώνουμε το «θετικό μίσος του ωραίου» που έλεγε ο Καστοριάδης, με το ότι αντιμετωπίζουμε καθημερινά τον βανδαλισμό των αθηναϊκών επιφανειών. Με το ότι αντιμετωπίζουμε το μίσος εναντίον των συμβόλων της Ιστορίας αλλά και της κυκλοφορίας, με την νεαντερντάλια επίθεση εναντίον του λόγου που θέλει να σε κατευθύνει : «Από εδώ πάνε δεξιά, εδώ στέκονται, εκεί στάθμευση ασθενοφόρου»…
Ένας συνεργιατζής μού λέει για τα πηχυαία γράμματα των ΑΕΚτζήδων που καταλαμβάνουν τους τοίχους της Κυψέλης, παρά τις περιοδικές απόπειρες των κατοίκων να τα σβήσουν: «Ήρθαν τις προάλλες καμιά εικοσαριά ντερέκια με μηχανές… άντε να τους ζητήσεις το λόγο…». Δεν θέλω, φυσικά, να υποθέσω ότι αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο δόθηκε σαφής υπόσχεση του ΣΥΡΙΖΑ για τη δημιουργία νέου γηπέδου της ΑΕΚ! Για την ακρίβεια, θα προτιμούσα ως λόγο την οικολογική ευαισθησία του Δικεφάλου που έσπευσε, άκρως πρωτοποριακά (δες oikologein.blogspot 24/1/14) να συμπράξει με την Ορνιθολογική Εταιρία για τη σωτηρία του χρυσαετού και του σπιζαετού…
Το φαινόμενο του αστικού βανδαλισμού δεν έρχεται εξ ουρανού ούτε είναι γονιδιακής προέλευσης, σύμφωνα με ένα υποτιθέμενο κουσούρι της ελληνικότητας. Κι ακόμη, δεν προσεγγίζεται με τη συμβατική γλώσσα και με τις αοριστίες περί «αντικοινωνικής συμπεριφοράς», η οποία είναι απλή ετικέτα επί του φαινομένου, αλλά όχι ερμηνευτική κλείδα… Για την προσέγγισή του απαραίτητη είναι καταρχήν η αναβάθμισή του: Είναι η ανάσυρσή του από τη σωρεία των δευτερευόντων θεματιδίων, η μετακίνησή του από την κατηγορία των ζητημάτων ενδιαφέροντος των καλλιτεχνικών χαβαλέδων, των γηραλέων αθηναιολατρών και των εξωραϊστικών παραγόντων, στην κατηγορία των ζητημάτων πρωταρχικής σημασίας για την ανάπλαση της πόλης. Γιατί στην οργάνωση του χώρου η μορφή συνδέεται με τη λειτουργικότητα με μια αμφίδρομη σχέση. Γιατί στην Αθήνα -όπως και οπουδήποτε αλλού- οι άνθρωποι δεν ζούνε μόνο με ψωμί.
Να αρχίσουμε λοιπόν μια συζήτηση, αναζητώντας ερμηνευτικές διόδους για την «αντιλυσσική θεραπεία»… Ξεκινώντας από τον εγωισμό, που εμπεριέχεται στην απόφαση κάποιων να μας τρίψουν στη μούρη το μήνυμά τους που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα δεσπόζοντα μοτίβα της εποχής «για το εμείς που πρέπει να προταχθεί το εγώ» – και άλλα ηχηρά παρόμοια.
Βανδαλισμός απαξιωμένος, όσο ο βιασμός
Να στοχαστούμε το πολιτικό σύνθημα, ιδιαίτερα αυτών που έχουν εξωσθεί από τη δημόσια συζήτηση και με πνεύμα επιείκειας να αναπτύξουμε ηθικά αντισώματα ενάντια στη χύμα πολιτική εξωτερίκευση: Υπογραμμίζοντας ότι το δικαίωμα στην έκφραση κάποιων δεν μπορεί να υπερτερεί -οποτεδήποτε και οπουδήποτε- του κοινωνικού δικαιώματος στην αισθητική. Να υπογραμμίσουμε ότι η έκφραση μέσα από τις επιφάνειες της πόλης δεν μπορεί να έχει «περιβαλλοντικές επιπτώσεις» -δηλαδή δυσμορφίες- κατά πολύ σημαντικότερες του αιτήματος που κάποιοι θέλουν να προβάλουν στους τοίχους. Να αναζητήσουμε τους όρους υπό τους οποίους ο βανδαλισμός θα είναι απαξιωμένος τόσο όσο και ο βιασμός…
Ο πολιτικός πόλεμος επιδρά, αναμφισβήτητα, στις επιφάνειες της πόλης. Οι οργανώσεις μάχονται με οργανώσεις, τα κόμματα με κόμματα. Αλλά όπως υπάρχει το «Δίκαιο του Πολέμου» (που απαγορεύει σφαίρες ντουμ-ντουμ, χημικά αέρια, βομβαρδισμούς αμάχων) έτσι και ο πολιτικός πόλεμος πρέπει να έχει κάποια όρια και το δικό του Δίκαιο.
Ας μην περιμένουμε από τις δυνάμεις του καθωσπρεπισμού, από τους ηθικούς αυτουργούς της λαϊκής αγανάκτησης, να κάνουν μαθήματα ευσχημοσύνης και ποιότητας του αστικού τοπίου. Αυτό το γήπεδο είναι η δική μας έδρα και τούτο πρέπει να κατανοήσει η παράταξη του Γ. Σακελλαρίδη για την Αθήνα η οποία, σε πρόσφατη συνέντευξή της, είπε πολύ λίγα και γενικά για την αισθητική παρέμβαση και καθαριότητα της πόλης…
