Καλλιεργείται η εντύπωση ότι η Ε.Ε. αποφάσισε να εκτινάξει τις «αμυντικές» δαπάνες της μόνο μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Μία έρευνα που δημοσιοποιήθηκε αυτήν την εβδομάδα δείχνει πώς η ευρωκρατία, σε στενή διαπλοκή με τις ιδιωτικές πολεμικές βιομηχανίες, εδώ και καιρό προετοιμάζει μεθοδικά τη «στρατιωτική αναβάθμιση» της Ε.Ε. Το μοναδικό εμπόδιο ήταν ως τώρα οι βαθιές ασυμφωνίες και διχασμοί που διαπερνούν την «ολοκλήρωση», για την ηγεμονία της οποίας αρπάζονται τα ισχυρότερα κράτη μέλη. Η επανευθυγράμμιση των περισσότερων πίσω από το άρμα των ΗΠΑ αίρει σε μεγάλο βαθμό αυτό το εμπόδιο, ενώ ταυτόχρονα μεμονωμένα κράτη μέλη –π.χ. Γερμανία– αναγγέλλουν τεράστια εξοπλιστικά προγράμματα.
Ακόμη χειρότερα, η στρατιωτική έρευνα και ανάπτυξη που χρηματοδοτείται με δισεκατομμύρια ευρώ (τα οποία ρέουν από το δημόσιο ταμείο στους λογαριασμούς της πολεμικής βιομηχανίας) αφορά «καινοτόμα όπλα» και «ρηξικέλευθες τεχνολογίες» που δικαιολογημένα τρομάζουν – αφού όλο και περισσότερο αυτονομούνται από τον ανθρώπινο παράγοντα και αλλάζουν ριζικά τον τρόπο διεξαγωγής του πολέμου… Στο σημερινό φύλλο δίνουμε μια μικρή γεύση της εν λόγω αποκαλυπτικής έρευνας, που πραγματοποιήθηκε από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ενάντια στο Εμπόριο Όπλων (ENAAT) και το Transnational Institute (ΤΝΙ).
Σε μια «κρίσιμη στιγμή», με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ε.Ε. ανακοίνωσε ότι για πρώτη φορά θα χρηματοδοτήσει και θα προμηθεύσει, μέσω της «Ευρωπαϊκής Διευκόλυνσης για την Ειρήνη»*, θανατηφόρα όπλα σε μια χώρα που δέχεται επίθεση. Αν και η κίνηση αυτή είναι πρωτοφανής, δεν είναι απροσδόκητη. Η Ε.Ε. ακολουθεί ένα στρατιωτικό μονοπάτι ήδη από την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας (2009), η οποία παρέχει το νομικό υπόβαθρο για μια «κοινή πολιτική ασφάλειας και άμυνας». Λιγότερο από μια δεκαετία αργότερα, η Ε.Ε. δημιούργησε ειδικά κονδύλια του προϋπολογισμού για τη χρηματοδότηση στρατιωτικών σχεδίων…
Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας (EDF, 2021-2027) διαθέτει προϋπολογισμό 8 δισεκατομμυρίων ευρώ για την έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α) στρατιωτικού υλικού. Είναι πολύ νωρίς για να αναλυθεί ο αντίκτυπος του EDF, καθώς βρίσκεται ακόμη υπό διαμόρφωση. Γι’ αυτό η παρούσα έκθεση περιορίζεται στην εξέταση των δύο πρόδρομων προγραμμάτων του: 1. της «Προπαρασκευαστικής Δράσης για την Αμυντική Έρευνα» (PADR, 2017-2019, με προϋπολογισμό 90 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση της αμυντικής έρευνας), και 2. του «Ευρωπαϊκού Προγράμματος Βιομηχανικής Ανάπτυξης για την Άμυνα» (EDIDP, 2019-2020, με προϋπολογισμό 500 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης αμυντικού εξοπλισμού και τεχνολογίας).
Αυτά τα πιλοτικά προγράμματα αποκαλύπτουν βαθύτατα ανησυχητικές τάσεις όσον αφορά έναν μιλιταρισμό υπό ευρωπαϊκή καθοδήγηση. Εάν συνεχιστούν από το EDF, που έχει προϋπολογισμό 13,6 φορές μεγαλύτερο από αυτόν των πρόδρομων προγραμμάτων, θα μπορούσαν ενδεχομένως να οδηγήσουν σε καταστροφικά αποτελέσματα…
Από την πυρίτιδα στις «ρηξικέλευθες τεχνολογίες»
Στόχος αυτών των κονδυλίων του προϋπολογισμού είναι η έρευνα και η ανάπτυξη νέων όπλων μέσα από την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών όπως η τεχνητή νοημοσύνη (AI) και τα μη επανδρωμένα ή αυτόνομα συστήματα. Ειδικότερα, τα κονδύλια αυτά προωθούν την ανάπτυξη «ρηξικέλευθων/ανατρεπτικών τεχνολογιών», οι οποίες, εάν αναπτυχθούν, θα αλλάξουν ριζικά τον τρόπο διεξαγωγής του πολέμου… Διαθέτοντας δισεκατομμύρια ευρώ για την ανάπτυξη νέας αμυντικής τεχνολογίας, η Ε.Ε. τροφοδοτεί μια τρίτη, πολύ ανησυχητική κούρσα εξοπλισμών, η οποία μπορεί τελικά να καταστήσει παρωχημένους τους υφιστάμενους κανόνες πολέμου και το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο…
Η παρούσα έκθεση αποκαλύπτει ότι οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων και οι προϋπολογισμοί της Ε.Ε. έχουν καταληφθεί από εξαιρετικά κερδοφόρες εταιρείες που εκμεταλλεύονται αυτούς τους πολιτικούς χώρους για το δικό τους κέρδος, αποκαλύπτοντας τη διαβρωτική επιρροή των λόμπι του εμπορίου όπλων στον καθορισμό της ατζέντας της Ε.Ε.:
► Εννέα από τους 16 εκπροσώπους στην «Ομάδα Προσωπικοτήτων για την Έρευνα στον Τομέα της Άμυνας», η οποία συστάθηκε από την Κομισιόν το 2015, ήταν συνδεδεμένοι με έξι εταιρείες όπλων (τη γαλλογερμανοϊσπανική Airbus, τη βρετανική BAE Systems, την ισπανική Indra, την ιταλική Leonardo, τη γαλλογερμανοϊταλική MBDA και τη σουηδική Saab), δύο ινστιτούτα στρατιωτικών ερευνών (το γερμανικό Fraunhofer και το ολλανδικό TNO) και ένα λόμπι της πολεμικής βιομηχανίας (AeroSpace and Defence Industries Association of Europe).
► Η πρόταση της Κομισιόν που οδήγησε τελικά στη δημιουργία του EDF βασίστηκε σε έκθεση που παρουσίασε η εν λόγω «Ομάδα Προσωπικοτήτων», η οποία περιελάμβανε ολόκληρα τμήματα που αντιγράφηκαν αυτολεξεί στην πρόταση της Κομισιόν για το EDF.
► Οι οντότητες που εκπροσωπούν οι παραπάνω «Προσωπικότητες» θα αποκομίσουν τεράστια κέρδη από τα κονδύλια του προϋπολογισμού, που αποφασίστηκαν υπό την επιρροή τους. Όσοι εκπροσωπούνταν στην «Ομάδα Προσωπικοτήτων» έχουν ήδη λάβει ως «προκαταβολή» πάνω από 86 εκατ. ευρώ…
Χρηματοδότηση της ανάπτυξης «έξυπνων» όπλων
Ενώ η έρευνα και η ανάπτυξη εντελώς αυτόνομων [από τον άνθρωπο] θανατηφόρων όπλων δεν επιτρέπεται ακόμη στο πλαίσιο των κονδυλίων του προϋπολογισμού της Ε.Ε., αναπτύσσονται άλλα αυτοματοποιημένα όπλα, αυτόνομα συστήματα και αμφιλεγόμενες τεχνολογίες, και υπάρχουν φόβοι ότι αυτό μπορεί τελικά να οδηγήσει, ίσως ακούσια, στην έγκριση χρηματοδότησης για όπλα όπως τα «ρομπότ δολοφόνοι». Αυτές οι εξελίξεις έχουν λάβει χώρα χωρίς ουσιαστική συζήτηση σχετικά με τις σοβαρές νομικές και ηθικές επιπτώσεις της ανάπτυξης «έξυπνων» όπλων. Η διαδικασία αξιολόγησης νομικών και ηθικών κινδύνων βασίζεται κυρίως σε αυτοαξιολογήσεις των αιτούντων (κυρίως εταιριών) για χρηματοδότηση από την Ε.Ε. Οι ευθύνες που φέρουν τα κράτη μέλη στο πλαίσιο του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου μεταφέρονται σε ιδιώτες…
Το Γραφείο του Διαμεσολαβητή της Ε.Ε. διαπίστωσε ότι «είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι δεν υπάρχει λεπτομερής αξιολόγηση της συμμόρφωσης των έργων με το διεθνές δίκαιο». Συγκεκριμένες ανησυχίες εκφράζονται σχετικά με τα νέα όπλα που βασίζονται σε λέιζερ και ηλεκτρομαγνητικά συστήματα, τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, τις ηλεκτρονικές συσκευές και την κυβερνοαπόκριση, τα μη επανδρωμένα συστήματα, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη μάχης και τα συστήματα εντοπισμού, παρακολούθησης και προσδιορισμού στόχων. Ειδικότερα, δεν είναι σαφές πώς τα «έξυπνα» όπλα θα μπορούσαν να διακρίνουν με ακρίβεια μεταξύ αμάχων και ένοπλων μαχητών σε καταστάσεις πολέμου…
* Στις 22/2/2021, το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε. εξέδωσε την απόφαση 2021/509 για τη σύσταση της «Ευρωπαϊκής Διευκόλυνσης για την Ειρήνη» (EPF). Ο νεοπαγής οργανισμός δεν χρηματοδοτείται μέσω του «κανονικού» κοινοτικού προϋπολογισμού, και άρα δεν υπόκειται στον συνήθη, έστω και τυπικό, έλεγχο από την ευρωβουλή κ.λπ. Για την περίοδο 2021-2027 χρηματοδοτείται με 5,7 δισεκατομμύρια ευρώ…
