Οι 80 υποψηφιότητες για την προεδρία της χώρας και τα περίπου 3,5 εκατομμύρια Λίβυων πολιτών που είχαν εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους (στις τελευταίες εκλογές είχαν ψηφίσει περίπου 600.000 πολίτες) δεν στάθηκαν ικανοί παράγοντες να επιτρέψουν τη διεξαγωγή των εκλογών στην κατεστραμμένη από τη Δυτική Συμμαχία χώρα. Έτσι στις 21 Δεκεμβρίου 2021, τρεις μόλις μέρες πριν τη «συμφωνημένη» ημερομηνία διεξαγωγής της ψηφοφορίας, η Ανώτατη Εκλογική Επιτροπή της Λιβύης (HNEC) ανακοίνωσε την αναβολή τους. Αρχικά, και υπό καθεστώς πιέσεων από Δυτικές πρωτεύουσες, ανακοινώθηκε ως νέα ημερομηνία η 24η Ιανουαρίου 2022. Αλλά όλα παραμένουν αμφίβολα, καθώς στη συνέχεια –και μέχρι τώρα– η αρμόδια επιτροπή αποφεύγει να ορίσει με σαφήνεια νέα ημερομηνία.
Η εξέλιξη αυτή δεν προκάλεσε έκπληξη. Η Λιβύη οδηγείτο σε εκλογές χωρίς να έχει εγκριθεί το Σύνταγμα, και άρα χωρίς να έχουν συμφωνηθεί οι αρμοδιότητες των οργάνων που θα εκλέγονταν. Ταυτόχρονα στον αέρα ήταν ο ίδιος ο εκλογικός νόμος, αλλά και οι διαδικασίες ανάδειξης των υποψηφίων προέδρων. Ο νυν πρωθυπουργός της χώρας Ντμπεϊμπά είχε δηλώσει υποψηφιότητα, παρά το γεγονός ότι ο εκλογικός νόμος δεν το επέτρεπε, καθώς ασκούσε εξουσίες μέχρι την παραμονή των εκλογών. Παράλληλα η υποψηφιότητα του υιού Καντάφι, Σαΐφ αλ-Ισλάμ Καντάφι, είχε απορριφθεί, και η χώρα ετοιμαζόταν για εκλογές χωρίς να έχει εκδικαστεί η έφεση που είχε υποβάλλει στα αρμόδια όργανα.
Βέβαια αυτές ήταν οι αφορμές, που επικαλέστηκε και η Εκλογική Επιτροπή, για την αναβολή των εκλογών. Στην πραγματικότητα ο βαθύς διχασμός της χώρας και η υποδαύλισή του από τις παρεμβάσεις τόσο των Δυτικών χωρών όσο και της Τουρκίας καθιστούσε αδύνατη κάθε συνεννόηση. Ήδη εδώ και καιρό οι «Αδελφοί Μουσουλμάνοι» αλλά και άλλοι φιλότουρκοι παράγοντες καλούσαν σε αποχή από τις εκλογές, δήλωναν ότι δεν θα αναγνωρίσουν το αποτέλεσμα, και προειδοποιούσαν για νέο εμφύλιο αν εκλεγόταν ο Χαφτάρ. Μέσα σε αυτό το κλίμα ήταν εξαιρετικά αμφίβολο αν οι εκλογές μπορούσαν να επιλύσουν την κρίση στη χώρα. Ταυτόχρονα, η επ’ αόριστον αναβολή τους προοιωνίζεται νέο κύκλο αστάθειας και εντάσεων.
Ήδη εδώ και καιρό οι «Αδελφοί Μουσουλμάνοι» αλλά και άλλοι φιλότουρκοι παράγοντες καλούσαν σε αποχή από τις εκλογές, δήλωναν ότι δεν θα αναγνωρίσουν το αποτέλεσμα, και προειδοποιούσαν για νέο εμφύλιο αν εκλεγόταν ο Χαφτάρ
Το δυτικό σχέδιο υπό κατάρρευση
Ούτε η διάσκεψη του Βερολίνο ούτε η πρωτοβουλία Μακρόν ούτε οι πιέσεις της Ουάσιγκτον και «οι καλές υπηρεσίες» του ΟΗΕ στάθηκαν ικανές να δημιουργήσουν όρους υπέρβασης της κρίσης σε μια χώρα που ακριβώς αυτές οι δυνάμεις κατέστρεψαν και διέλυσαν πριν μερικά χρόνια. Παρά το υποκριτικό κοινό κάλεσμα της Δυτικής Συμμαχίας για «επίλυση της κρίσης μέσω των εκλογών», τα διαφορετικά γεωπολιτικά συμφέροντα και οι οικονομικές προσδοκίες των μεγάλων δυνάμεων οδηγούσαν σε διαφορετικές συμμαχίες και, κατ’ επέκταση, σε υποδαύλιση της κρίσης.
Δεν είναι τυχαίο ότι οι αποφάσεις του ΟΗΕ περί εμπάργκο όπλων στη Λιβύη και για αποχώρηση όλων των στρατιωτικών και παραστρατιωτικών δυνάμεων από τη χώρα όχι μόνο δεν μπόρεσαν να εφαρμοστούν, αλλά φαίνεται ότι υποσκάφτηκαν από τις δυτικές δυνάμεις και σε ορισμένες περιπτώσεις στηρίχθηκαν χώρες όπως η Τουρκία – που ανενόχλητη συνέχιζε να διατηρεί τα δικά της στρατεύματα και μισθοφόρους και να εξοπλίζει φιλοτουρκικές δυνάμεις στη χώρα. Άλλωστε η Τουρκία είχε δηλώσει ξεκάθαρα ότι δεν προτίθεται να αποσύρει τις δυνάμεις της από την περιοχή, είχε αρνηθεί κάθε έλεγχο στα πλοία που μετέφεραν όπλα απειλώντας με βύθιση ακόμη και γαλλικά πολεμικά πλοία που τόλμησαν νηοψία (υπό πλήρη ΝΑΤΟϊκή αδιαφορία) και είχε ζητήσει επίσημα αναβολή των εκλογών.
Τώρα οι δυτικές πρωτεύουσες πιέζουν ασφυκτικά για καθορισμό νέας ημερομηνίας εκλογών, επιδιώκοντας τον έλεγχο της χώρας μέσω εκβιασμών και πιέσεων της νέας «ηγεσίας» που θα αναδειχθεί. Είναι εξαιρετικά πιθανό το δυτικό σχέδιο να καταρρεύσει και πάλι για απροσδιόριστο χρόνο.
Κερδισμένη η Άγκυρα
Οι εξελίξεις στη Λιβύη ενισχύουν τις θέσεις και την πολιτική της Τουρκίας στη χώρα και παγιοποιούν το λεγόμενο τουρκολιβυκό σύμφωνο για καθορισμό ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών και στρατιωτική συνεργασία. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Άγκυρα δεν επαναπαύεται με την αναβολή των εκλογών. Μερικές μέρες μετά την ανακοίνωση της αναβολής, αντιπροσωπεία της Επιτροπής Εξωτερικών της Λιβυκής Βουλής είχε επισκεφθεί την Τουρκία και συναντήθηκε με τον Ερντογάν και άλλους αξιωματούχους. Να θυμίσουμε ότι η Λιβυκή Βουλή, το μόνο εκλεγμένο όργανο στη χώρα, είχε αντιταχθεί στο τουρκολιβυκό σύμφωνο θεωρώντας το παράνομο, καθώς δεν είχε εγκριθεί από αυτή.
Δεν έγινε βέβαια γνωστό τι ακριβώς συζητήθηκε στην τουρκική πρωτεύουσα. Διαρροές στο Τύπο έκαναν λόγο ότι οι Λίβυοι βουλευτές αναγνώρισαν πως οι προβλέψεις του τουρκολιβυκού συμφώνου είναι προς όφελος της Λιβύης, καθώς «κλέβει» 39.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα θαλάσσιου χώρου από την Ελλάδα. Ο εκπρόσωπος του Ερντογάν Ιμπραΐμ Καλίν, σε δηλώσεις λίγες μέρες μετά, επισήμανε χαρακτηριστικά: «Ακόμα κι αν υπάρχουν αντιρρήσεις από ορισμένες ομάδες εντός της Λιβύης ή από ορισμένες χώρες της περιοχής(…), η νόμιμη κυβέρνηση της Λιβύης δεν έχει αντίρρηση στις συμφωνίες και έχουν τη βούληση να συνεχίσουν. Αυτό είναι ευχάριστο για εμάς. Ως εκ τούτου, ως Τουρκία, θα συνεχίσουμε να στεκόμαστε στο πλευρό του λιβυκού λαού και της νόμιμης κυβέρνησης για την υποστήριξη της πολιτικής διαδικασίας και την ενίσχυση της ανοικοδόμησης και των υποδομών της Λιβύης»…
Διάψευση των ελληνικών προσδοκιών
Οι διπλωματικές κινήσεις της Τουρκίας διαψεύδουν τις προσδοκίες της Αθήνας, που νόμισε ότι η συμμετοχή της στη διάσκεψη των Παρισίων δικαίωσε και ενίσχυσε τη θέση της. Η Αθήνα είχε επενδύσει τις προσπάθειες ακύρωσης του τουρκολιβυκού συμφώνου στις πρωτοβουλίες Μακρόν, αλλά και στις δηλώσεις του στρατηγού Χαφτάρ και του προέδρου της Λιβυκής Βουλής Α. Σάλεχ. Και οι δύο αυτοί πολιτικοί παράγοντες της χώρας είναι σήμερα υποψήφιοι για την προεδρία, και αμφότεροι αποφεύγουν κάθε σχόλιο σχετικά με το τουρκολιβυκό σύμφωνο. Καθόλου περίεργο βέβαια, καθώς κινδυνεύουν να κατηγορηθούν για εθνική προδοσία, αφού όλοι οι παράγοντες της Λιβύης αναγνωρίζουν ότι η συμφωνία με την Τουρκία είναι επωφελής για τη Λιβύη…
Η ψυχρολουσία για τις ελληνικές προσδοκίες επισημοποιήθηκε με επίσημο τρόπο από τις συνομιλίες που είχε ο πρεσβευτής στην Τρίπολη Γ. Σταματέκος με τον πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Λιβυκής Βουλής Αλ Ακούρι, που είχε επισκεφθεί προ ημερών την Τουρκία. Σε δηλώσεις του ο Λίβυος αξιωματούχος επισήμανε ότι «η Βουλή των Αντιπροσώπων, εκτός από την προθυμία της να διατηρήσει τα εθνικά συμφέροντα της χώρας, λαμβάνει υπόψη τη σταθερότητα στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και την επίτευξη δίκαιης και περιεκτικής συμφωνίας για την κατανομή των πόρων στην περιοχή»…
Η δήλωση αυτή απέχει πολύ από την κατηγορηματική αποποίηση του τουρκολιβυκού συμφώνου. Στην καλύτερη περίπτωση, παραπέμπει στις τουρκικές θέσεις για διάσκεψη των χωρών της περιοχής και μοίρασμα των θαλάσσιων ζωνών έξω από τις προβλέψεις του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου των Θαλασσών.
