Αναζητείται ολοκληρωμένη εναλλακτική πρόταση απέναντι στο δυστοπικό μέλλον
Υποθέτω πως οι αναγνώστες του Δρόμου είναι ενήμεροι για το επεισόδιο του περασμένου Σαββάτου (3/10), όπου οι συγκεντρωμένοι Κρητικοί έστειλαν πίσω τις τρεις ανεμογεννήτριες που επρόκειτο να τοποθετηθούν στο υπερμέγεθες αιολικό πάρκο, στα νότια του Ψηλορείτη. Ήταν μεγάλη επιτυχία· κανείς δεν μπορεί να το αρνηθεί. Είναι όμως προφανές, πως, αν η αντίσταση παραμείνει σ’ αυτό το επίπεδο, οι ενδιαφερόμενες εταιρίες, επικουρούμενες και από τους νόμους και τους αστυνόμους, θα επαναλάβουν την προσπάθειά τους -μία και δύο, και όσες φορές χρειαστεί- μέχρι τελικά να πετύχουν τον στόχο τους.
Ανάλογη απαισιοδοξία προκαλεί και η αντιπαράθεση που ακολούθησε, μεταξύ αυτών που υπερασπίστηκαν την αντίδραση των ντόπιων στις ανεμογεννήτριες και αυτών που υπεραμύνθηκαν του αιολικού πάρκου (μεταξύ των τελευταίων ήταν και πολλοί νεοΣΥΡΖΑίοι, που έχουν αποχαλινωθεί στην υπεράσπιση της μνημονιακής λογικής). Ζούμε και σ’ αυτήν την περίπτωση μια επανάληψη του σεναρίου με τις Σκουριές. Και δεν αναφέρομαι μόνο σε αυτά που συμβαίνουν τώρα, μετά τη συνθηκολόγηση του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και σε όσα συνέβαιναν πριν απ’ αυτό, επί υπουργίας Π. Λαφαζάνη. Γίνεται φανερό ότι η Αριστερά ως πολιτική δύναμη, αλλά και τα κοινωνικά κινήματα από τη δική τους μεριά, αποδεικνύονται πολλές φορές ισχυρά και αποτελεσματικά στο επίπεδο της αντίστασης, αλλά αποδεικνύονται αδύναμα και αναποτελεσματικά όταν το πράγμα φτάνει στο επίπεδο της διακυβέρνησης ή της εναλλακτικής λύσης.
Στην προκειμένη περίπτωση γίνεται φανερή η έλλειψη μιας ριζοσπαστικής αντιπρότασης για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας – διότι περί αυτού πρόκειται. Με τις ανεμογεννήτριες το θέμα είναι ο ενεργειακός σχεδιασμός, αλλά το ίδιο πάνω κάτω συμβαίνει σε όλους τους παραγωγικούς τομείς. Είναι φανερή η έλλειψη της αντιπρότασης, τόσο στο επίπεδο ενός αντιπάλου σχεδίου διακυβέρνησης, όσο και στο επίπεδο μιας άμεσης κινηματικής πράξης, που να αναδεικνύει με θετικό τρόπο τη δυνατότητα της εναλλακτικής διακυβέρνησης «εδώ και τώρα».
Φιλελεύθερη νεοφεουδαρχία
Βεβαίως, οι κυβερνητικοί νεοΣΥΡΙΖΑίοι δεν χάνουν πλέον τον καιρό τους με τέτοιου είδους εναλλακτικές αναζητήσεις και αριστερές ονειροπολήσεις. Πλέον κυβερνούν! Μπορεί να μην αποφασίζουν, αλλά σ’ αυτήν τη ζωή δεν μπορεί να τα έχει κανείς όλα. Κυβερνούν διεκπεραιωτικά, υλοποιώντας τη νεοφιλελεύθερη «ανάπτυξη» όπως την προβλέπει το μνημόνιο, και όπως την περιμένουν με πολλή αγωνία οι νομείς της ολιγαρχικής εξουσίας. Κάνουν μ’ άλλα λόγια αυτό ακριβώς που κάνανε και οι προηγούμενοι.
Βάζουν μπρος να ξεπουλήσουν ό,τι μπορεί να ξεπουληθεί από τον φυσικό πλούτο και τις υποδομές της χώρας και στρώνουν το έδαφος για να έρθουν σε δεύτερο χρόνο οι λεγόμενοι επενδυτές· τεράστιοι νεοφεουδαρχικοί όμιλοι (πολυεθνικές εταιρίες, μαφιόζοι μεγιστάνες κ.λπ.) που βασισμένοι στην ισχύ του χρήματος, αλλά και στην άμεση ή έμμεση κρατική συνέργεια και διαπλοκή, θα νέμονται με ολιγοπωλιακό ή μονοπωλιακό κατά περίπτωση τρόπο όλους ουσιαστικά τους οικονομικούς κλάδους, αντικαθιστώντας την εξαφανιζόμενη από τα μνημόνια μικροεπαγγελματική μέση τάξη. Αυτό είναι το μνημονιακό αναπτυξιακό όραμα.
Προς το παρόν το μεγάλο παζάρι γίνεται στις υποδομές και τα δημόσια έργα, αλλά πολύ γρήγορα θα εξαπλωθεί στο real-estate (εξού και οι αναμενόμενες εξώσεις και οι πλειστηριασμοί) και κυρίως στη γεωργία-κτηνοτροφία. Αυτό το τελευταίο είναι ένα τεράστιο ζήτημα και δεν το έχουμε ακόμα συνειδητοποιήσει επαρκώς. Δεν αποκλείεται να δούμε ξαφνικά τα ενυπόθηκα κτήματα του κάμπου της Θεσσαλίας ή άλλων περιοχών της χώρας να περνάνε με μία κίνηση στην κατοχή κάποιου πολυεθνικού κολοσσού του γεωργικού τομέα (Syngenta, Monsanto κ.λπ.), γεγονός που θα εξηγεί εκ των υστέρων την απορρόφηση τής κατά τα άλλα προβληματικής Αγροτικής Τράπεζας από την Τράπεζα Πειραιώς, καθώς και κάποια από τα μέτρα του τρίτου μνημονίου.
Στην ίδια λογική προβλέπεται να «αναπτυχθούν» και πολλοί άλλοι κλάδοι στο εμπόριο και τις υπηρεσίες. Η περιβόητη «απελευθέρωση» των λεγομένων «κλειστών» επαγγελμάτων (φαρμακοποιοί, ταξί, περιπτεράδες, μεταφορείς κ.λπ.) δεν είναι τίποτα άλλο από την αποπροσωποποίηση αυτών των επαγγελμάτων προς χάριν του εγγενώς απροσώπου κεφαλαίου.
Εναλλακτική παραγωγική πρόταση
Απέναντι σ’ αυτό το δυστοπικό μέλλον -όχι πολύ μακριά από σήμερα- δεν έχει δυστυχώς διατυπωθεί ολοκληρωμένη εναλλακτική πρόταση. Γιατί δεν είναι βέβαια λύση οι μονομερείς κρατιστικές εμμονές ή οι περιθωριακές, σ’ αυτή τη φάση, δράσεις συνεργατικής και αλληλέγγυας οικονομίας. Πολύ περισσότερο δεν είναι λύση οι νεο-κεϊνσιανές πολιτικές αναδιανομής (τα παίρνουμε από τους πλούσιους και φτιάχνουμε κοινωνικό κράτος). Και δεν αρκεί ως απάντηση στο παραγωγικό ζήτημα η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα σαν μια εκ των άνω τεχνική ρύθμιση.
Τίποτα, βέβαια, από τα παραπάνω δεν απορρίπτεται. Ούτε η κρατική παρέμβαση, ούτε οι εναλλακτικοί θεσμοί, ούτε η ανάγκη της αναδιανομής, ούτε και η ανάγκη δημοσιονομικής ευελιξίας. Δεν μπορεί, όμως, να υπάρξει διέξοδος από τη νεοφιλελεύθερη δυστοπία χωρίς την επιβίωση της μέσης τάξης και την ανασυγκρότηση της μεσαίας και μικρής ιδιοκτησίας, της μεσαίας και μικρής επιχείρησης(1). Ανοικτό είναι επίσης το ζήτημα της φορολογίας, που στάθηκε η αχίλλειος πτέρνα του προηγούμενου μνημονιακού καθεστώτος. Μπορούν οι αυθόρμητες ατομικές αντιστάσεις που ξεκινούν από τη φυσική αδυναμία πληρωμής να οδηγήσουν σε μια θετική εναλλακτική προσέγγιση του φορολογικού συστήματος;
Πρέπει, επιτέλους, να ανοίξει σοβαρά ο διάλογος γι’ αυτά τα ζητήματα. Να συζητηθούν όλες οι πλευρές ενός οιονεί κυβερνητικού προγράμματος για την παραγωγική ανασυγκρότηση και παράλληλα να αρχίσουν να αναπτύσσονται άμεσες κινηματικές και επιχειρηματικές δράσεις στις ίδιες κατευθύνσεις. Ασφαλώς δεν είναι εύκολο· εννοείται δε ότι θα πρέπει να υπερβούμε τη σφαίρα του προφανούς. Θα πρέπει να οραματιστούμε ένα κίνημα πολιτικής ανυπακοής και κοινωνικής χειραφέτησης ταυτοχρόνως. Κάτι σαν τη γκραμσιανή πολιτική της «κατασκευής του κατασκευαστή», που μας θύμισε πρόσφατα ο Γιώργος Λιερός(2).
(1) Σ’ αυτή την κατεύθυνση κινείται η άποψη που εξέφρασαν τα τελευταία χρόνια στο Τμήμα Βιομηχανίας του ΣΥΡΙΖΑ ο Αλέξανδρος Οικονομίδης και ο Ανδρέας Κυράνης. Εισηγούνται την παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας και υψηλής προστιθέμενης αξίας, με ισχυρό εξαγωγικό προσανατολισμό, βασισμένα στη σύνθεση των νέων τεχνολογιών με την παραδοσιακή μαστορική του Έλληνα τεχνίτη. Ο Δρόμος της Αριστεράς έχει κατ’ επανάληψιν προσπαθήσει να ανοίξει τον διάλογο πάνω σ’ αυτό το θέμα. (Στόχοι ενός Σχεδίου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης 29/7/2013, Για μια ενδογενή παραγωγική ανασυγκρότηση 6/7/2013, Ψάχνοντας το φάντασμα της παραγωγικής ανασυγκρότησης 29/11/2014, Η ρεαλιστική δυνατότητα για την Ενδογενή Παραγωγική Ανασυγκρότηση της Ελλάδας 7/2/2015, Είναι εφικτή μία ενδογενής παραγωγική ανασυγκρότηση; 14/2/2015). Βλ. επίσης στην ιστοσελίδα του ΔτΑ το βίντεο από την ημερίδα Παραγωγική Ανασυγκρότηση. Υπάρχει άλλος δρόμος; 17/1/2015, και τα ηχητικά από τις δύο ραδιοφωνικές εκπομπές για την παραγωγική ανασυγκρότηση στο ThePressProject 10-11/9/2015.
(2) Γιώργος Λιερός, Από τον αναπτυξιακό παραγωγισμό στην ουσιαστική παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, εισήγηση στο φόρουμ Ευημερία χωρίς ανάπτυξη, 20-22 Φεβρ. 2015, ΕΜΠ.
