του Κώστα Βενιζέλου*
Έξωθεν πιέσεις δρομολογούνται στο Κυπριακό για μια διαδικασία εξπρές, με στόχο να αποφευχθούν περιπλοκές ενόψει των εξελίξεων στα ενεργειακά. Οι διεθνείς παίκτες δεν θα ήθελαν ανατροπή των σχεδιασμών τους είτε από ένα «ατύχημα» στην Ανατολική Μεσόγειο είτε από μια υπερβολική αντίδραση της Τουρκίας, η οποία κλιμακώνει την ένταση. Το σκηνικό στο Κυπριακό αναμένεται να ξεκαθαρίσει με την επίσκεψη στην περιοχή της απεσταλμένης των Ηνωμένων Εθνών, Τζέιν Χολ Λουτ, η οποία θα επιχειρήσει να διαμορφώσει ένα κοινό έγγραφο, αυτό που έχει ονομαστεί ως «όροι αναφοράς». Ένα κείμενο που θα καθορίζει τη βάση για συζήτηση και συμφωνίας.
Ενόψει, λοιπόν, εξελίξεων στο εσωτερικό της Κύπρου, προκαλούνται πολιτικές αντιπαραθέσεις μέχρι και αναταράξεις. Η κυβέρνηση Αναστασιάδη επιχειρεί προφανώς να φρενάρει τις εξελίξεις μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο με τις έρευνες της Exxon Mobil και να φανεί το μέγεθος των ανακαλύψεων από τις γεωτρήσεις. Ενόψει αυτών των αποτελεσμάτων, οι κινήσεις τακτικής που υιοθετεί η Λευκωσία την καταστούν όμηρο των κοντόφθαλμων σχεδιασμών της. Προσπαθεί να συγκρατήσει την Άγκυρα από κάποιες ακραίες αντιδράσεις παρουσιάζοντας παρασκηνιακά ιδέες που παραπέμπουν σε ένα μοντέλο συνομοσπονδίας δυο κρατών. Οι ιδέες αυτές δεν αφήνουν ασυγκίνητη την Τουρκία, η οποία επιχειρεί από την πλευρά της να οδηγήσει τις συζητήσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Είτε ο Νίκος Αναστασιάδης πιστεύει σε αυτό το μοντέλο συμφωνίας είτε όχι, από τη στιγμή που το έχει διατυπώσει στις άτυπες συναντήσεις του με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, στην Άγκυρα θεωρούν πως οι συζητήσεις θα πρέπει να διεξάγονται σε αυτή τη βάση. Σημειώνεται συναφώς ότι η Τουρκία συζητά μόνο συνομοσπονδία, γιατί μόνο έτσι θα ελέγχει ολόκληρη την Κύπρο και θα είναι από την πίσω πόρτα στην Ε.Ε.
Στο κομματικό πεδίο, ο κυβερνών Δημοκρατικός Συναγερμός κρατά αποστάσεις από τον Αναστασιάδη προτάσσοντας με υπερβολικό τρόπο, στις πλείστες φορές, τη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία (ΔΔΟ). Ο πρόεδρος του ΔΗ.ΣΥ., Αβέρωφ Νεοφύτου, προσπάθησε να δημιουργήσει ένα πλειοψηφικό ρεύμα στο κομματικό σκηνικό προσεγγίζοντας το ΑΚΕΛ και το ΔΗ.ΚΟ. Είναι σαφές πως οι σχέσεις Αναστασιάδη και Νεοφύτου δεν είναι οι καλύτερες αυτή την περίοδο και προφανώς ο λόγος δεν είναι το Κυπριακό, αλλά και εσωτερικές ισορροπίες. Αν και οι προεδρικές εκλογές χρονικά απέχουν καθώς θα διενεργηθούν το 2023, ωστόσο, πολλοί είναι εκείνοι που θεωρούν πως αποτελεί από τώρα σημείο τριβής.
Φανατικοί προασπιστές της ΔΔΟ
Την ίδια ώρα, το ΑΚΕΛ πολιτεύεται με υστερικές εξάρσεις. Το κόμμα που έχει στηρίξει μέχρι το Κραν Μοντάνα (Ιούλιο 2017) τον πρόεδρο Αναστασιάδη, τώρα στέκεται απέναντι του, παρουσιαζόμενο ως ο μεγάλος προασπιστής της ρατσιστικής ΔΔΟ. Η σημερινή ηγετική ομάδα του κόμματος, είναι κατά το πλείστον οπαδοί του Σχεδίου Ανάν και αυτό αντανακλάται στη γραμμή του κόμματος. Κάθε άλλη φωνή στο κόμμα έχει εξουδετερωθεί και ο πολιτικός λόγος που αρθρώνεται είναι ακραίος και παραπέμπει σε λογικές του «εδώ και τώρα συμφωνία». Ανεξαρτήτως εάν δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις και χωρίς να συνυπολογίζονται οι επιπτώσεις από μια νέα αποτυχία στο Κυπριακό.
Η κυβέρνηση Αναστασιάδη προσπαθεί να συγκρατήσει την Άγκυρα από κάποιες ακραίες αντιδράσεις παρουσιάζοντας παρασκηνιακά ιδέες που παραπέμπουν σε ένα μοντέλο συνομοσπονδίας δυο κρατών. Οι ιδέες αυτές δεν αφήνουν ασυγκίνητη την Τουρκία, η οποία επιχειρεί από την πλευρά της να οδηγήσει τις συζητήσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Σημειώνεται συναφώς ότι η Τουρκία συζητά μόνο συνομοσπονδία, γιατί μόνο έτσι θα ελέγχει ολόκληρη την Κύπρο και θα είναι από την πίσω πόρτα στην Ε.Ε.
Στο ΑΚΕΛ, προασπιστές μια μορφής λύσης, που προωθείται από αυτούς που δημιούργησαν και συντηρούν το Κυπριακό και το διαχωρισμό, δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το ζήτημα σε μια άλλη βάση. Ανατροπής των κατοχικών δεδομένων και ανάδειξης της κοινωνικής διάστασης, της ταξικής. Η αδυναμία τους να αντιμετωπίσουν το Κυπριακό πέραν από τα όρια της ΔΔΟ είναι αποτέλεσμα και της πολιτικό-ιδεολογικής σύγχυσης που χαρακτηρίζει το κόμμα αυτό. Είναι εσωτερικά ένα σταλινικού τύπου κόμμα με πολιτική, όμως, σοσιαλδημοκρατική. Αυτό επιβεβαιώνεται με τη στάση που τηρεί διαχρονικά ενώ κατά την περίοδο που κυβέρνησε (2008-2013), αποδείχθηκε και μνημονιακό.
Το ζήτημα με το ΑΚΕΛ είναι πως δεν μπορεί να δει από τα αριστερά το Κυπριακό. Οι επαφές με κόμματα της τουρκοκυπριακής κοινότητας είναι περισσότερο για το θεαθήναι. Για παράδειγμα δεν τέθηκε ποτέ θέμα να ενωθούν κόμματα ή να δημιουργήσουν κοινά προεδρεία διαμορφώνοντας μια συνδεδεμένη σχέση μεταξύ των κόμματων, έχοντας στόχο και όραμα την απελευθέρωση.
Τολμούν, όμως, να το κάνουν αυτό; Ή θα συνεχίσουν να επιλέγουν την οδό των επαφών που γίνονται κυρίως για να δημιουργούν εντυπώσεις; Θα συνεχίσουν την υποκρισία των φωτογραφίσεων, έχοντας ως λάβαρο μια ρατσιστική, άκρως διαχωριστική λύση;
Στην περίπτωση εκείνη, που οι πολιτικές δυνάμεις θα τοποθετούνται πολιτικά, ιδεολογικά και όχι με βάση την εθνική τους προέλευση και καταγωγή, η δημοκρατία και η ισονομία θα λειτουργήσει καλύτερα. Ξεπερνιέται έτσι και η όποια στρεβλωτική προσέγγιση μπορεί να δοθεί στην «πολιτική ισότητα». Δεν θα χρειάζονται βέτο και ειδικές πλειοψηφίες. Οι δεξιοί θα τοποθετούνται με βάση την πολιτική και ιδεολογική τους προσέγγιση, το ίδιο και όσοι αυτοπροσδιορίζονται αριστεροί.
Ο ενδιάμεσος χώρος
Τα κόμματα του λεγόμενου ενδιάμεσου χώρου, περί άλλων τυρβάζουν. Το ΔΗ.ΚΟ. κάνει ανοίγματα προς ΔΗ.ΣΥ. (οικονομία, κοινωνικά) και προς το ΑΚΕΛ ( Κυπριακό, αντιπολίτευση), θυμούμενο τη ΔΔΟ με το… σωστό περιεχόμενο. Τα υπόλοιπα κόμματα τρέχουν να προλάβουν το ΕΛΑΜ (το αδελφό κόμμα της Χρυσής Αυγής), το οποίο με βάση τις δημοσκοπήσεις φαίνεται να είναι μπροστά διεκδικώντας την τέταρτη θέση ενόψει ευρωεκλογών, απειλώντας την ΕΔΕΚ.
* Ο Κώστας Βενιζέλος είναι δημοσιογράφος στην Κύπρο και διδάκτορας Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης
