Το «Σουφλέ Σοκολάτας», είναι ένα παιδικό-νεανικό μυθιστόρημα της Αλέκας Τρίπου-Μάνου, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Αφορά την κακοποίηση των παιδιών και απέκτησε διπλή επικαιρότητα, όχι μόνο λόγω των διάφορων αποκαλύψεων που είδαν το φως της δημοσιότητας τους τελευταίους μήνες, αλλά και λόγω του νόμου που ετοιμάζεται σχετικά με τη συνεπιμέλεια των παιδιών.
Ένα δύσκολο και ακανθώδες ζήτημα, για το οποίο δεν είναι εύκολο να γράψεις ούτε καν δημοσιογραφικά. Κι ακόμη περισσότερο μέσα από τη μυθοπλασία να απευθυνθείς στα ίδια τα παιδιά και στους νεαρούς αναγνώστες.
Η συγγραφέας, έχοντας πολύ καλή γνώση του αντικειμένου, καταφέρνει να προσεγγίσει το θέμα της με έναν τρόπο τρυφερό και καθόλου κραυγαλέο.
Πιστεύω πως αυτό το μυθιστόρημα, πέρα από τα όσα προσφέρει στους αναγνώστες του ως ένα πολύ καλογραμμένο βιβλίο, μπορεί να βοηθήσει τα ίδια τα παιδιά που αντιμετωπίζουν προβλήματα και να αξιοποιηθεί από εκπαιδευτικούς και γονείς.
Μαζί με τη «Σιωπή της Μελίνας» της Άννας Βασιλειάδη (εκδόσεις Κέδρος) είναι δυο πραγματικά πολύτιμα βιβλία, από τα λίγα που κυκλοφορούν για το ζήτημα και απευθύνονται σε αυτές τις ηλικίες.
Συνέντευξη στον Κώστα Στοφόρο
Καταπιάνεστε με ένα δύσκολο θέμα. Πώς αποφασίσατε να προχωρήσετε στο γράψιμο αυτού του βιβλίου;
Ως κοινωνική λειτουργός έχω έρθει πολλές φορές σε επαφή με περιστατικά παιδικής κακοποίησης, οπότε διαθέτω τις σχετικές προσλαμβάνουσες. Στο βιβλίο μου θέλησα να δώσω ιδιαίτερη σημασία στη δυναμική των σχέσεων πατέρα κόρης, στη χειραγώγηση που ασκεί στο παιδί-θύμα ο γονιός-θύτης, στον τρόπο που το ωθεί στο να διαμορφώσει μια διαστρεβλωμένη εικόνα της πραγματικότητας, να αναπτύξει αισθήματα ενοχής και χαμηλή αυτοεκτίμηση, ώστε να μην αντιδρά. Αν και η σωματική κακοποίηση είναι κάτι το διακριτό, η ψυχολογική χειραγώγηση που τη συνοδεύει είναι κάτι ιδιαίτερα ύπουλο, και είναι αυτό που εμποδίζει τα θύματα να αντιληφθούν τι συμβαίνει και να βρουν τη δύναμη ν’ αντιδράσουν. Και αυτό είναι ακριβώς το σημείο που ήθελα να τονίσω στο «Σουφλέ Σοκολάτας».
Η ανάγνωση ανάλογων βιβλίων στην τάξη δίνει στον εκπαιδευτικό την ευκαιρία να προχωρήσει σε μία συζήτηση με τα παιδιά σχετικά με ποιες συμπεριφορές εκ μέρους των ενηλίκων είναι επιτρεπτές, καθώς και ποιες μορφές τιμωρίας θεωρούνται ανεκτές
Τι σας δυσκόλεψε περισσότερο;
Το να αναφερθώ στο θέμα της παιδικής κακοποίησης χωρίς όμως να περιγράψω ανάλογες σκηνές. Και να περάσω κάποια μηνύματα –όπου το «Σουφλέ Σοκολάτας» πέρα από το θέμα της κακοποίησης, είναι ένα βιβλίο κατά της κάθε μορφής ρατσισμού, προκαταλήψεων και στερεοτύπων– προσπαθώντας ταυτόχρονα το ύφος του να παραμένει ανάλαφρο, να κεντρίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, να είναι ευχάριστο και να περιλαμβάνει κωμικά γεγονότα. Το αν και σε ποιο βαθμό τα κατάφερα, αυτό είναι κάτι στο οποίο θα απαντήσετε εσείς…
Το βιβλίο σας απέκτησε μια επικαιρότητα, αφού κυκλοφόρησε. Η κακοποίηση των παιδιών είναι ένα χρόνιο πρόβλημα που απέκτησε ξαφνικά δημοσιότητα. Πιστεύετε πως θα γίνει κάτι καλύτερο στο μέλλον;
Θέλω να πιστεύω πως σήμερα, τόσο για τη σωματική όσο και για τη σεξουαλική κακοποίηση, είτε παιδιών είτε ενηλίκων, κυρίως εξαιτίας των πρόσφατων αποκαλύψεων και της έκτασης που έχει λάβει το θέμα, ήδη έχει ανοίξει ο δρόμος ώστε στη συνείδηση της κοινής γνώμης ανάλογες συμπεριφορές να στιγματιστούν ως μη αποδεκτές, καταδικαστέες και παράνομες. Κάτι που ως τώρα δεν ήταν ούτε δεδομένο, ούτε ξεκάθαρο. Πιο εύκολα σήμερα ένα θύμα, είτε παιδί είτε ενήλικος θα αντιδράσει και θα καταγγείλει. Και ήδη αυτό είναι ένα βήμα.
Από την άλλη, τον τελευταίο χρόνο, με την υποχρεωτική καραντίνα λόγω του κορωνοϊού, τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας αυξήθηκαν κατακόρυφα παγκοσμίως καθώς τα θύματα αναγκάζονται να ζουν αδιαλείπτως στον ίδιο χώρο με τους θύτες.
Μεγάλη συζήτηση γίνεται τελευταία και για τον νόμο της συνεπιμέλειας. Παρόλο που σε γενικές γραμμές συμφωνώ με τη φιλοσοφία του νόμου, έχω τη βασική ένσταση όσον αφορά το σημείο όπου ο κακοποιητικός γονέας, ακόμα και εάν έχει καταδικαστεί πρωτόδικα, θα μπορεί να έχει κατά το 1/3 επικοινωνία με το παιδί και πρόσβαση στην κακοποιημένη πρώην σύζυγο που έχει την κύρια επιμέλεια, μέχρι την αμετάκλητη καταδίκη του, η οποία μπορεί να συμβεί ακόμα και μετά δέκα χρόνια. Είναι σαν να παραδίδουμε τις ζωές και τις τύχες των παιδιών στα χέρια των κακοποιητών. Εάν δεν ληφθούν υπόψη αυτές οι περιπτώσεις και δεν εξαιρεθούν του νόμου, είναι σίγουρο πως θα υπάρξει αύξηση της βίας και οι συνέπειες στα ευάλωτα μέλη αυτών των οικογενειών θα είναι καταστροφικές…
Με ποιον τρόπο το σχολείο θα μπορούσε να αξιοποιήσει βιβλία σαν το δικό σας;
Η ανάγνωση ανάλογων βιβλίων στην τάξη δίνει στον εκπαιδευτικό την ευκαιρία να προχωρήσει σε μία συζήτηση με τα παιδιά σχετικά με ποιες συμπεριφορές εκ μέρους των ενηλίκων είναι επιτρεπτές, καθώς και ποιες μορφές τιμωρίας θεωρούνται ανεκτές, μια που συχνά η κακοποίηση απαντάται ως αντίδραση στην παράβαση ενός κανόνα. Γενικότερα στην εδραίωση της αντίληψης πως οποιαδήποτε μορφή βίας είναι καταδικαστέα και πως οποιοσδήποτε υφίσταται κάποια μορφή της έχει το δικαίωμα να αντιδράσει. Τα παιδιά θα εκφραστούν, θα προβληματιστούν, θα ευαισθητοποιηθούν. Και θα είναι έτοιμα να αντιδράσουν εάν ανάλογες συμπεριφορές πέσουν στην αντίληψή τους σε βάρος τρίτων ή συμβούν στα ίδια. Στο «Σουφλέ Σοκολάτας» σχετικό εκπαιδευτικό υλικό έχω συμπεριλάβει στον κωδικό που βρίσκεται στην τελευταία σελίδα του βιβλίου στο οποίο άνετα μπορεί να ανατρέξει ο εκπαιδευτικός και να χρησιμοποιήσει στην τάξη.
Παράλληλα προβάλλετε και το ζήτημα της φιλοζωίας στο βιβλίο. Υπάρχει σήμερα η σωστή ενημέρωση και φροντίδα για τα ζώα;
Παρατηρείται σήμερα ένα αυξημένο ενδιαφέρον για τα ζώα και για τις συνθήκες ζωής τους, είτε πρόκειται για τα οικόσιτα ή αδέσποτα ζώα συντροφιάς είτε για τα ζώα που προορίζονται για κατανάλωση. Και στα σύγχρονα σχολικά βιβλία αντανακλάται αυτή η τάση, σε κείμενα με αναφορές στις ανάγκες και τα δικαιώματα των ζώων, κείμενα που γενικά προάγουν την φιλοζωία.
Αυτόν τον καιρό έρχεται σε διαβούλευση ένα εξαιρετικό νομοσχέδιο για τα ζώα συντροφιάς και για πρώτη φορά επιχειρείται στη χώρα μας μία στροφή προς την σωστή επιτέλους κατεύθυνση. Μεταξύ των άλλων προβλέπονται ένα εκατομμύριο στειρώσεις, ώστε να μπορέσουμε να διαχειριστούμε τον μεγάλο αριθμό των αδέσποτων στη χώρα μας, δημιουργία εθνικού μητρώου ζώων, εθνική γραμμή καταγγελιών, καθώς και σύσταση επιτροπής παρακολούθησης για τους Δήμους, που σημαίνει πως θα υπάρχει εποπτεία και κυρώσεις όταν δεν είναι συνεπείς ως προς την εφαρμογή των προγραμμάτων. Το νομοσχέδιο αυτό το έχουν αγκαλιάσει πολλές φιλοζωικές οργανώσεις και φορείς για την προστασία και τα δικαιώματα των ζώων, ζητούν δε από την κυβέρνηση να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να μην υποχωρήσει σε πιέσεις από φορείς που θίγονται τα συμφέροντά τους και ζητούν λυσσαλέα να το αποσύρει…
