Η πρόταση που παρουσίασε ο Αλ. Τσίπρας, υπό τον τίτλο Εθνικό Σχέδιο για την Αναπτυξιακή και Παραγωγική Ανασυγκρότηση της πατρίδας μας, αποτελεί μια πρώτη, αρκετά περιεκτική προσέγγιση του ζητήματος. Χρειάζεται φυσικά να υπάρξουν αρκετή συζήτηση, εμπλουτισμός, εξειδικεύσεις, διαβουλεύσεις, ειδικά ως προς το κοινωνικό μπλοκ δυνάμεων που θα προωθήσει αυτήν τη μεγάλη αλλαγή, καθορίζοντας και το περιεχόμενό της. Όμως, είναι σημαντικό ότι διαμορφώθηκε ένα διάγραμμα, ένας κεντρικός σκελετός προς επεξεργασία, όταν μέχρι σήμερα υπήρχε μόνο μια γενική επίκληση της ανάγκης για παραγωγική ανασυγκρότηση. Στην παραπέρα επεξεργασία είναι αναμενόμενο να βοηθήσει η συγκρότηση των επιμέρους Τμημάτων του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ ως ενιαίου πολιτικού φορέα, καθώς και η δημιουργία μόνιμης «προγραμματικής δομής».
Είναι, επίσης, σημαντικό να ξεκαθαρισθεί ότι η πρόταση αυτή αφορά τη διέξοδο που μπορεί να ακολουθήσει η χώρα, όταν ο λαός πετύχει το γκρέμισμα του ειδικού καθεστώτος της τρόικας και των μνημονίων, καθώς και του σάπιου πολιτικού συστήματος. Δηλαδή, αφορά μια πρώτη μεταβατική περίοδο και, προφανώς, δεν καλύπτει ούτε και θα μπορούσε να καλύψει όλη την πορεία σοσιαλιστικού μετασχηματισμού της κοινωνίας μας.
Οι κεντρικοί στόχοι
Ο Αλ. Τσίπρας, αρχικά, εξέθεσε τους οκτώ άμεσους στόχους της ανασυγκρότησης:
1. Άμεση ανύψωση ασπίδας προστασίας στην κοινωνία, ώστε να αναχαιτισθεί η εξελισσόμενη ανθρωπιστική κρίση.
2. Μείωση της ανεργίας με γρήγορους ρυθμούς.
3. Εξασφάλιση των αναγκαίων κοινωνικών υπηρεσιών και υποδομών για την εκπαίδευση, την υγεία και την κοινωνική προστασία.
4. Επάρκεια της χώρας σε τρόφιμα, φάρμακα και καύσιμα.
5. Μείωση της ελλειμματικότητας της οικονομίας.
6. Υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος προστασίας των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος.
7. Ανάπτυξη των δημόσιων μαζικών μεταφορών και ιδιαίτερα του σιδηροδρόμου, όπως και ίδρυση δημόσιου-κοινωνικού ακτοπλοϊκού φορέα για τα νησιά.
8. Σύναψη εθνικής προγραμματικής συμφωνίας με τον κλάδο της ναυτιλίας και τον εφοπλιστικό κόσμο, επανεξετάζοντας από μηδενική βάση και τις πενήντα οκτώ διαφορετικές φοροαπαλλαγές για τους εφοπλιστές.
Οι βασικές αρχές
Στη συνέχεια ο Αλ. Τσίπρας παρουσίασε τις επτά βασικές αρχές, οι οποίες καθορίζουν το περιεχόμενο των παραγωγικών παρεμβάσεων:
– Επικέντρωση σε δραστηριότητες εντάσεως εργασίας, που συμβάλλουν άμεσα στη δραστική μείωση της ανεργίας.
– Προτεραιότητα σε κλάδους και επιχειρήσεις που συμβάλλουν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και στον οικολογικό μετασχηματισμό της οικονομίας.
– Ενίσχυση δραστηριοτήτων με αυξανόμενη ζήτηση στις παγκόσμιες αγορές, όπως και εκείνων που συμβάλλουν στην υποκατάσταση εισαγωγών.
– Στήριξη δραστηριοτήτων με ισχυρή διακλαδικότητα.
– Εστίαση στις εγχώριες μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
– Στήριξη της δημόσιας και κοινωνικής επιχειρηματικότητας, με την ενθάρρυνση παραγωγικών και καινοτόμων συνεταιρισμών, αυτοδιαχειριζόμενων επιχειρήσεων και άλλων μορφών αλληλέγγυας οικονομίας.
– Δημοκρατική συμμετοχή των πολιτών, των εργαζόμενων και των εκπροσώπων τους, των κοινωνικών κινημάτων και των τοπικών κοινωνιών στις διαδικασίες του περιφερειακού σχεδιασμού και της υλοποίησης των αναπτυξιακών πολιτικών.
Τα παραγωγικά συμπλέγματα
Όσον αφορά στους παραγωγικού τομείς στους οποίους πρέπει να δοθεί έμφαση, ο Αλ. Τσίπρας αναφέρθηκε σε πέντε πόλους παραγωγής και ανάπτυξης, τους οποίους χαρακτηρίζει συμπλέγματα:
Αγροτοδιατροφικό σύμπλεγμα. Μπορεί να αποτελέσει βασικό μοχλό συνολικής ανάπτυξης και ανασυγκρότησης της υπαίθρου και της περιφέρειας. Στόχος είναι η επέκταση και η ποιοτική αναβάθμιση της αγροτικής παραγωγής. Με την ανάπτυξη των βιολογικών καλλιεργειών και κτηνοτροφίας, αλλά και όλου του αγροτοδιατροφικού συμπλέγματος. Με την υποστήριξη τόσο των ιδιωτικών αγροτικών επιχειρήσεων και τη βιώσιμη συνεργασία τους με μεταποιητικές επιχειρήσεις όσο και των συνεταιριστικών επιχειρήσεων, με διαφορετικές μορφές, όμως, από τις αποτυχημένες που κληροδότησε ο δικομματισμός. Αναλαμβάνεται η δέσμευση για έλεγχο της αισχροκέρδειας στην αγορά γεωργικών εφοδίων και διάλυση των ασύδοτων καρτέλ των μεσαζόντων από το χωράφι ώς το ράφι. Διευκόλυνση της αυτο-οργάνωσης των παραγωγών, για την απευθείας διάθεση των προϊόντων τους στους καταναλωτές.
Τουριστικό σύμπλεγμα. Ριζικά διαφορετικό πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης. Στο πλαίσιο μιας νέας ολιστικής προσέγγισης, θα συνδεθεί ο τουρισμός με το περιβάλλον, την αγροτική παραγωγή, την περίθαλψη, τον αθλητισμό και πάνω απ’ όλα τον πολιτισμό. Δηλαδή, θα αναβαθμιστεί το τουριστικό προϊόν της χώρας με την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού, που προάγουν τον ιστορικό, περιβαλλοντικό, πολιτιστικό και παραγωγικό πλούτο της χώρας. Με αιχμή του δόρατος τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις του κλάδου, για τις οποίες θα διασφαλιστεί η πρόσβασή τους σε πόρους και μέσα, που μέχρι σήμερα τα λυμαίνονται ελάχιστοι μεγαλοεπιχειρηματίες.
Ενεργειακό σύμπλεγμα. Απορρίπτεται ρητά το μοντέλο της κατά προτεραιότητα ανάπτυξης ιδιωτικών «βιομηχανικών ΑΠΕ», γιατί αυτές οι επενδύσεις δεν συμβάλλουν στην τοπική ανάπτυξη και απασχόληση, απλώς απαντούν στην ανάγκη εύκολης και σίγουρης κερδοφορίας μεγάλων εγχώριων και ξένων επιχειρηματικών ομίλων. Ολοκληρωμένο πρόγραμμα επιλογής του βέλτιστου ενεργειακού μείγματος που θα περιλαμβάνει συμβατικές και ανανεώσιμες πηγές, χωρίς να εγκαταλειφθεί ο λιγνίτης – θα πρέπει, όμως, να αξιοποιηθεί σχεδιασμένα και με περιβαλλοντικά μέτρα. Πρωταρχικοί στόχοι της ενεργειακής πολιτικής είναι η επάρκεια της χώρας σε ορυκτά καύσιμα και η ανάπτυξη της δημόσιας επιχειρηματικότητας στον κλάδο. Αναδεικνύεται επίσης σε κεντρική προτεραιότητα η καταπολέμηση του λαθρεμπορίου στο πετρέλαιο – πράγμα στο οποίο μπορεί να συμβάλει η εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογικών μέσων.
Σύμπλεγμα βιομηχανίας, περιβαλλοντικών τεχνολογιών και έρευνας. Έμφαση στην ανάπτυξη των εγχώριων μικρομεσαίων επιχειρήσεων και παροχή κινήτρων για τη δημιουργία δικτύων συνεργασίας. Διασφάλιση τραπεζικής χρηματοδότησης και ρύθμιση χρεών. Κίνητρα στους νέους επιστήμονες για να μείνουν στον τόπο μας. Να εργαστούν για την ανάπτυξη της Ελλάδας. Ιδιαίτερο βάρος στον τομέα της ψηφιακής τεχνολογίας, που είναι κλάδος εξωστρεφής και με δυνατότητες ανάπτυξης.
Κατασκευαστικό σύμπλεγμα. Η προσέγγιση του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ είναι αντίθετη με το μοντέλο που έχει ως άξονα την κατασκευή ακόμα περισσότερων κατοικιών (π.χ. «τουριστικές κατοικίες»), μοντέλο που προκρίνουν οι πολιτικές του Μνημονίου. Το μέλλον του κατασκευαστικού τομέα, και ειδικότερα της οικοδομής, εντοπίζεται περισσότερο σε ποιοτικές παρεμβάσεις σε υφιστάμενα κτίρια και κατοικίες προς την κατεύθυνση της συστηματικής θερμικής και αντισεισμικής θωράκισής τους. Για δε τις νέες κατοικίες και τα νέα κτίρια, προκρίνεται η στροφή του κλάδου στις οικο-κατασκευές.
Αντιδράσεις
Παρ’ ότι η πρόταση που παρουσίασε ο Αλ. Τσίπρας στη ΔΕΘ, υπήρξε κατά γενική ομολογία ενδιαφέρουσα και περιείχε αρκετά νέα στοιχεία, οι αντιδράσεις από τους σχηματισμούς της Αριστεράς κινήθηκαν στη συνήθη απαξιωτική απόρριψη. Το ΚΚΕ θεωρεί ότι «οι θέσεις Τσίπρα στη ΔΕΘ αποτελούν αποσπάσματα από αντίστοιχες ομιλίες των Γ. Παπανδρέου πριν από το 2009 και του Αντ. Σαμαρά την περίοδο που παρίστανε τον αντιμνημονιακό, διανθισμένες με κούφιες αριστερές και πατριωτικές κορώνες. Όπως και οι προηγούμενοι, πρότεινε ξανά το άλλο μείγμα διαχείρισης και διαπραγμάτευσης εντός της Ε.Ε. Ο ΣΕΒ, οι μεγαλοεπιχειρηματίες και η Ε.Ε. πρέπει να είναι ικανοποιημένοι».
Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ επικρίνει την τοποθέτηση του ΣΥΡΙΖΑ θεωρώντας ότι «η παραγωγική ανασυγκρότηση ταυτίζεται με την “κοινωνική επιχειρηματικότητα” που υλοποιεί η κυβέρνηση μοιράζοντας τα ψίχουλα της Ε.Ε. σε επιχειρήσεις χωρίς αύριο και θέσεις εργασίας “κινέζικου τύπου”, συνεχίζοντας έτσι όσα ξεκίνησε το ΠΑΣΟΚ πουλώντας ψεύτικες ελπίδες μιας καπιταλιστικής ανάπτυξης “με ανθρώπινο πρόσωπο”. Το αίτημα για την αποκατάσταση των μισθών και των συντάξεων απουσιάζει και αντικαθίσταται από γενικότητες για την αύξηση της απασχόλησης. Απουσιάζει το αίτημα της άμεσης καταγγελίας των μνημονίων και των δανειακών συμβάσεων».
Κριτικές υπήρξαν και εντός ΣΥΡΙΖΑ, με ορισμένα στελέχη να μιλούν για «δεξιά μετατόπιση», ενώ η ΔΕΑ, σε ανακοίνωσή της, αναφέρει ότι δεν είναι κατανοητοί οι λόγοι για να τροποποιηθούν οι προεκλογικές επεξεργασίες και το πρόγραμμα της «Αθηναΐδας».
