Η κατάρρευση του ISIS στα πολεμικά μέτωπα της Συρίας καθόλου δεν σημαίνει το τέλος των δεινών της πολύπαθης χώρας και των λαών της περιοχής. Ήδη έχουμε μπει σε μια νέα, πιο επώδυνη φάση των πολεμικών αναμετρήσεων. Οι μάχες πια γίνονται με την ευθεία εμπλοκή μεγάλων περιφερειακών δυνάμεων, που αναπτύσσουν τη δική τους πολιτική και επιδιώκουν «μερίσματα» στην αναδιανομή ισχύος που συντελείται στην περιοχή. Οι πρώτες ενδείξεις της νέας περιπλοκής, αμέσως μετά την ανακοίνωση της παύσης των συγκρούσεων, ήταν η δήλωση των ΗΠΑ ότι θα διατηρήσουν τον έλεγχο τμημάτων της Συρίας ανατολικά του Ευφράτη, στα σύνορα με την Τουρκία και το Ιράκ.
Οι ΗΠΑ προσπάθησαν με αυτόν το τρόπο να επιβάλουν, παράνομα, το διχασμό του συριακού κράτους, παραμένοντας ως σφήνα στην περιοχή μετά τη νίκη της Ρωσίας και της Συρίας επί του ISIS. Όχημα αυτής της πολιτικής ήταν η συγκρότηση μιας «μεθοριακής δύναμης» 30.000 ανδρών με κορμό το κουρδικό YPG/PYD. Η πρόθεση αυτή αντανακλούσε και το ενδεχόμενο δημιουργίας μιας «ανεξάρτητης» από τη Συρία κουρδικής ζώνης, πρόπλασμα ενός μελλοντικού κουρδικού κρατιδίου στην περιοχή – το οποίο αποτέλεσε την αφορμή της νέας τουρκικής εισβολής στη Συρία υπό την ονομασία… «Κλάδος Ελαίας». Εξάλλου η αποφυγή δημιουργίας κουρδικού κρατιδίου αποτελεί διακηρυγμένο στρατηγικό στόχο του Ερντογάν, πάνω στον οποίο εδράζονται οι θεαματικές μεταστροφές της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας.
Πολιτική υψηλού ρίσκου, που αποδίδει
Η πολιτική Ερντογάν δεν είναι προϊόν μιας παρανοϊκής παράκρουσης ή μεγαλομανίας, όπως ανοήτως καλλιεργείται ως ερμηνεία στην Ελλάδα. Αποτελεί πολιτική υψηλού ρίσκου που επιχειρεί να εκμεταλλευτεί στο έπακρο τα πλεονεκτήματα της Τουρκίας (μέγεθος της οικονομίας, κρίσιμη γεωγραφική θέση κ.λπ.) προς όφελος των ιδιαίτερων γεωπολιτικών συμφερόντων της χώρας του. Ο Ερντογάν γνωρίζει ότι δεν αποτελεί «αξιόπιστο σύμμαχο» ούτε για τις ΗΠΑ ούτε για τη Ρωσία. Αδιαφορεί γι’ αυτό, επικεντρώνοντας στο στρατηγικό κενό ή αμηχανία που κυριαρχεί αυτή τη στιγμή.
Γνωρίζοντας ότι οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν να τον οδηγήσουν πλήρως στην επιρροή της Ρωσίας, καταγγέλλει την πολιτική τους, ανατινάζει τον μεταπολεμικό σχεδιασμό του Τραμπ στην περιοχή, εισβάλλει σε ένα ανεξάρτητο κράτος με το οποίο «συμμαχούσε» στα πλαίσια των ανοιγμάτων του σε Ρωσία-Ιράν και… δείτε πως αντιμετωπίζεται από την αμερικανική πλευρά: η Χέδερ Νάουερτ, εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, είπε ότι «δεν χρειαζόμαστε τέτοιου είδους κλιμάκωση, αφού η περιοχή ήταν σχετικά σταθερή». Αλλά έσπευσε να συμπληρώσει: «Ωστόσο κατανοούμε ότι η Τουρκία, ως πολύτιμη σύμμαχος στο ΝΑΤΟ, έχει ανησυχίες για το ΡΚΚ, και εξετάζουμε τρόπους συνεργασίας μαζί της». Πρακτικά οι ΗΠΑ ξεπουλάνε τους Κούρδους και δίνουν το πράσινο φως στην Τουρκία για επέμβαση στη Συρία. Δεν είναι η πρώτη φορά.
Πράσινο φως και από τη Μόσχα
Αντίστοιχη «αμηχανία» υπάρχει και στην πλευρά της Ρωσίας. Μετά τη θριαμβευτική ανακοίνωση της νίκης στη Συρία από τον ίδιο τον Πούτιν, η ρωσική πολιτική εστίαζε σε μια διεθνή συνάντηση στο ρωσικό θέρετρο Σότσι για τον καθορισμό του μέλλοντος της Συρίας. Προσκεκλημένοι ήταν και οι Κούρδοι του YPG/PYD, ως βασικοί συντελεστές της νίκης κατά του ISIS. Η πρόθεση του Πούτιν να μην τους «χαρίσει» στις ΗΠΑ προκάλεσε την οργή του Ερντογάν. Έτσι, έστειλε τον αρχηγό του επιτελείου του και τον επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών να αποσπάσουν τη συναίνεση των Ρώσων στην εισβολή, εκτιμώντας ότι οι τελευταίοι δεν θα διακινδύνευαν το σχετικό «ρήγμα» που επιφέρει στη ΝΑ πτέρυγα του ΝΑΤΟ, ούτε μια επιστροφή της Τουρκίας στις αγκάλες των ΗΠΑ.
Πράγματι, δόθηκε και από τη Μόσχα το «πράσινο φως» στην τουρκική επίθεση, με υποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων από την περιοχή του Αφρίν, και παράλληλα με καταλογισμό της ευθύνης για τη νέα ανάφλεξη στις ΗΠΑ και την πρόθεσή τους να παραμείνουν στη Συρία. Με ένα σμπάρο δυο τριγόνια! Η Ρωσία προτιμά να αναλάβει η Τουρκία να ματαιώσει το αμερικάνικο σχέδιο διαμελισμού της Συρίας και μόνιμης παρουσίας στην περιοχή, παρά να στηρίξει τους πραγματικούς συμμάχους στον πόλεμο κατά του ISIS.
Πολλαπλά απομονωμένοι οι Κούρδοι
Σε αντίστοιχη στάση οδηγείται και η Τεχεράνη αλλά και η Δαμασκός, η οποία πολύ σύντομα «κατάπιε» τους λεονταρισμούς για αντίσταση στην παράνομη εισβολή της Τουρκίας στη Συρία. Την ίδια στιγμή η Ε.Ε. επικεντρώνεται στις διμερείς οικονομικές συμφωνίες και στην πώληση όπλων στην Τουρκία. Το δε Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, που συνεδρίασε εκτάκτως, δεν μπόρεσε να καταλήξει σε συμφωνία μπροστά στο νέο γύρο συγκρούσεων. Ποιος είπε ότι το γεωπολιτικό παιχνίδι υπακούει σε ηθικούς κανόνες και στο διεθνές δίκαιο;
Η εικόνα των συγκρούσεων αυτή τη στιγμή δεν είναι σαφής. Δεν είναι απίθανο η τουρκική εισβολή να οδηγηθεί σε προβλήματα, σε μια περιοχή εξαιρετικά δύσβατη και αντιμέτωπη με έναν αποφασισμένο, αξιόμαχο και καλά εξοπλισμένο από τις ΗΠΑ κουρδικό στρατό. Αν ένα τέτοιο ενδεχόμενο σημάνει την, σχεδιασμένη ή μη, παγίδευση και φθορά του Τούρκου πρόεδρου, μένει να αποδειχθεί στο άμεσο μέλλον. Αυτή τη στιγμή πάντως μοναδικοί ηττημένοι σε διπλωματικό επίπεδο εμφανίζονται οι Κούρδοι μαχητές. Οι ηγεσίες τους πίστεψαν ότι μπορούν να εξασφαλίσουν την ανεξαρτησία τους στηριγμένοι στην προστασία των ΗΠΑ και την ανοχή της Ρωσίας. Τώρα, πολλαπλά απομονωμένοι, πρέπει να αποδείξουν πάλι με τα όπλα το δίκιο τους.
