του Ζοάο Πέντρο Στέντιλε*
Ζούμε μια περίπλοκη στιγμή στη βραζιλιάνικη συγκυρία. Καταρχήν υπάρχει ένα βάθεμα της κρίσης του καπιταλισμού σε διεθνές επίπεδο, που αντανακλάται και στη χώρα μας, έχοντας παραλύσει την οικονομία από το 2012 και αυξάνοντας την κοινωνική ανισότητα και τα πολιτικά προβλήματα. Ο φυσικός υποψήφιος των επιχειρηματιών στις τελευταίες εκλογές θα ήταν ο κυβερνήτης του Σάο Πάολο, ο Αλκμίν, αλλά δεν «τράβηξε». Έτσι η αστική τάξη στράφηκε στην Ακροδεξιά του Μπολσονάρου, που κέρδισε τις εκλογές χάρη στη χειραγώγηση, τη μαζική εξαγορά ψήφων και μια πρωτοφανούς εύρους συκοφαντική καμπάνια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με την ενεργητική συμμετοχή «ειδικών» από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ.
Πρόκειται όμως για μια κυβέρνηση χωρίς κοινωνική βάση. Η βραζιλιάνικη κοινωνία δεν είναι ακροδεξιά. Μπορεί να έχει ένα συντηρητικό τμήμα, αλλά η πλατιά πλειοψηφία, ανεξάρτητα από κομματική τοποθέτηση, είναι προοδευτική. Η υποστήριξη στον Μπολσονάρου περιορίζεται στους Νεοπεντηκοστιανούς [μια ακραία ευαγγελική σέχτα] και τους οικονομικά ισχυρούς. Το μοναδικό σχέδιο της κυβέρνησής του είναι να υπηρετήσει τις ανάγκες του κεφαλαίου, επιταχύνοντας την ιδιωτική απαλλοτρίωση των αγαθών της φύσης και του τεράστιου πλούτου της χώρας. Πρακτικά, ιδιωτικοποιεί τα πάντα – από τους φυσικούς πόρους ως τις δημόσιες υπηρεσίες. Παιδεία, υγεία, μεταφορές, ταχυδρομείο, συνταξιοδοτικό σύστημα, κρατικές επιχειρήσεις, όλα ιδιωτικοποιούνται, ενώ καταργούνται και τα δικαιώματα των εργαζομένων. Πρόκειται για μια πολύ δύσκολη κατάσταση!
Εμείς σαν Κίνημα Ακτημόνων (MST) συμμετέχουμε σε συσπειρώσεις με τα συνδικάτα και με το Μέτωπο Βραζιλία, που ενώνει 80 πολιτικά και κοινωνικά κινήματα. Τρεις είναι οι άξονες της ενότητάς μας: 1) Ο αγώνας για την απελευθέρωση του Λούλα, που συνελήφθη διότι, αν ήταν υποψήφιος, θα κέρδιζε τις εκλογές. Η κυβέρνηση Μπολσονάρου φοβάται την απελευθέρωση του Λούλα όπως ο διάολος το λιβάνι, επειδή ξέρει ότι αυτός είναι ικανός να κινητοποιήσει τις πλατιές μάζες. 2) Η πάλη ενάντια στη διάλυση του συνταξιοδοτικού συστήματος. 3) Ο αγώνας για εθνική και λαϊκή κυριαρχία – με αιχμή την αντίθεση στην ιδιωτικοποίηση των μεγάλων δημόσιων επιχειρήσεων. Ακόμη, εκμεταλλευόμαστε τις αντιθέσεις στο αστικό μπλοκ: τώρα ο πρόεδρος του Κογκρέσου θέλει να δείξει ότι δεν εξαρτάται από την κυβέρνηση, οπότε μας κάλεσε να οργανώσουμε στην ολομέλεια μια εκδήλωση για τους μάρτυρες του κινήματος τη Μέρα της Αγροτικής Μεταρρύθμισης – κάτι που δεν είχε γίνει ποτέ πριν, ούτε επί Λούλα, ούτε επί Ρούσεφ!
Την εξουσία μοιράζονται τρία μπλοκ
Όμως και οι στρατιωτικοί διαφοροποιούνται τώρα από τον Μπολσονάρου, στην κυβέρνηση του οποίου συγκατοικούν τρία διαφορετικά μπλοκ που δεν συνεννοούνται, και μερικές φορές δεν μιλιούνται καν μεταξύ τους: 1) Οι στρατιωτικοί, το πλέον συνεκτικό μπλοκ. 2) Οι ακραίοι νεοφιλελεύθεροι Chicago Boys, που εκπροσωπούν τους τραπεζίτες. 3) Το μπλοκ των Νεοπεντηκοστιανών, με επικεφαλής τον ίδιο τον Μπολσονάρου. Αυτά τα τρία μπλοκ ενώθηκαν συγκυριακά, δεν έχουν κοινό πρόγραμμα. Οι στρατιωτικοί δεν ταυτίζονται με τον Μπολσονάρου, που θέλει να ποινικοποιήσει το MST και διακηρύττει ότι «καλό μέλος του MST είναι το νεκρό μέλος». Αντίθετα, μας στέλνουν σινιάλα ότι θέλουν να συνομιλούν μαζί μας, επειδή ξέρουν ότι ο Μπολσονάρου είναι νεκρό βάρος. Γνωρίζουν ότι αυτή η κυβέρνηση δεν θα έχει καλό τέλος, και προετοιμάζονται να την υποκαταστήσουν. Δεν νομίζω ότι ο Μπολσονάρου θα ολοκληρώσει τη θητεία του: κάποια στιγμή θα τον ξεφορτωθούν, όπως έκαναν παλιότερα με τον Κολόρ. Όταν η κρίση θα γίνει ανυπόφορη, οι στρατιωτικοί θα βάλουν στη θέση του τον «δικό τους» αντιπρόεδρο Μοράου.
Εμείς φυσικά δεν προτιμάμε κανένα από τα τρία μπλοκ. Αλλά αναμφισβήτητα ο στρατός έχει την ορθότερη κρίση μεταξύ των τριών. Οι νεοφιλελεύθεροι Chicago Boys αφηνιάζουν για ιδιωτικοποιήσεις, τίποτε άλλο δεν τους ενδιαφέρει. Οι δε Νεοπεντηκοστιανοί είναι ανισόρροποι, δεν μπορούν να συζητήσουν με κανέναν. Η κυβέρνηση Μπολσονάρου δεν έχει μέλλον, επειδή τα προβλήματα χειροτερεύουν και ο λαός αντιδρά. Γι’ αυτό και μια σειρά βουλευτές από τις φτωχές περιφέρειες των Νεοπεντηκοστιανών στρέφονται τώρα ενάντια στις «μεταρρυθμίσεις» και αρνούνται τον Μπολσονάρου. Οι εργαζόμενες τάξεις, πιο συγκροτημένες και οργανωμένες από αυτό το συνονθύλευμα, ετοιμάζουν την απάντησή τους.
* Βραζιλιάνος οικονομολόγος και ιστορικός ηγέτης του Κινήματος Ακτημόνων (MST). Αποσπάσματα από κείμενό του που δημοσιεύθηκε στις 11 Μαΐου 2019 στην ουρουγουανή εφημερίδα La Diária.
