Οι εξελίξεις στη Γαλλία και η αναζωπύρωση της ευρω-κρίσης υπονομεύουν τον κυβερνητικό σχεδιασμό για χαλαρό «μεταμνημονιακό»… τουρισμό με την τρόικα στη γαλλική πρωτεύουσα
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Οι εμπνευστές της κυβερνητικής επιχείρησης «απογαλακτισμού» από την τρόικα μέσω Παρισίων, θα το έχουν ήδη μετανιώσει. Η φαεινή τους ιδέα να στήσουν ένα θέατρο ενδιάμεσης «διαπραγμάτευσης» στη γαλλική πρωτεύουσα, πριν την κανονική αξιολόγηση το τελευταίο δεκαήμερο του Σεπτέμβρη στην Αθήνα, υπονομεύτηκε διπλά:
Πρώτον, διότι από την περασμένη εβδομάδα οτιδήποτε γαλλικό θυμίζει απλώς ότι η κρίση στην Ευρωζώνη ανακυκλώνεται. Το αίσθημα του ναυαγίου (ξανά), ήταν ο πικρόχολος τίτλος-σχόλιο του Economist, συνοδευμένο από ένα φωτομοντάζ με τους βασικούς Ευρωπαίους ηγέτες σε μια βάρκα που μπάζει νερά. Η κυβερνητική κρίση στη Γαλλία και ο διορισμός νέας κυβέρνησης από τον Ολάντ εξαέρωσε διά μιας όλη τη ρητορική φούσκα περί ευρωπαϊκής ανάκαμψης, χάρη στην ενεργοποίηση του «μπαζούκα» του Ντράγκι.
Δεύτερον, η ίδια πολιτική κρίση στη Γαλλία και η διαχείρισή της από τον Ολάντ έσκασε και την άλλη «φούσκα», αυτήν της προσδοκίας περί «μετώπου κατά της λιτότητας» στη βάση των αναγκών για στροφή πόρων στην ανάπτυξη. Η κραυγαλέα (ακόμη πιο) δεξιά κωλοτούμπα που έκανε ο Γάλλος πρόεδρος με τα πρόσωπα που επέλεξε για την κυβέρνησή του και οι δηλώσεις λατρείας προς το κεφάλαιο -«εγώ αγαπώ την επιχείρηση», δήλωσε ο πρωθυπουργός Βαλς ενώπιον των Γάλλων εργοδοτών- καταδεικνύουν ότι η ρητορική υπέρ της «ανάπτυξης» και της «ευελιξίας» στην εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας κάθε άλλο παρά σημαίνει χαλάρωση της λιτότητας. Η νέα γαλλική κυβέρνηση ξεκινά τη θητεία της με υποσχέσεις να φτάσει τις «μεταρρυθμίσεις» -δηλαδή τη θεσμική, μόνιμη λιτότητα- στα άκρα τους, όπως το επιθυμεί η γερμανική ηγεσία.
Ρουσφέτι για τη ΔΕΘ
Σ’ αυτό το κλίμα, οι τέσσερις Έλληνες υπουργοί (Χαρδούβελης, Δένδιας, Μητσοτάκης και Βρούτσης) που θα συναντηθούν με στελέχη της τρόικας στη γαλλική πρωτεύουσα, στις 2-5 Σεπτεμβρίου, είναι απίθανο να έχουν απέναντί τους συνομιλητές πρόθυμους να συζητήσουν για φοροαπαλλαγές, μικροπαροχές και νέα αιτήματα για χαλάρωση στα χρονοδιαγράμματα του μνημονίου και αποκλίσεις από δεσμεύσεις ήδη νομοθετημένες. Η τρόικα έκανε μεν το ρουσφέτι στην κυβέρνηση Σαμαρά για το σόου στο Παρίσι, αλλά δύσκολα θα προσφέρει στους υπουργούς «πόντους» για το επόμενο σόου, στη Θεσσαλονίκη. Δηλαδή, κάποιες διευκολύνσεις που θα επιτρέψουν στον Σαμαρά να πάει με ένα χαρτοφυλάκιο εξαγγελιών και υποσχέσεων στη ΔΕΘ.
Οι διαρροές από το Μαξίμου και από το ΠΑΣΟΚ τροφοδοτούν τα καθεστωτικά ΜΜΕ με τα γνωστά χιλιοειπωμένα σενάρια. Ξανά οι κόκκινες γραμμές και τα πράσινα φώτα: Η κυβέρνηση δεν δέχεται να ανοίξει το ασφαλιστικό και το εργασιακό τώρα, θέλει τη συναίνεση της τρόικας σε μια εξαίρεση των ασθενέστερων από την απελευθέρωση των πλειστηριασμών, θα δοκιμάσει τους εκπροσώπους των δανειστών στο θέμα των φοροαπαλλαγών, θα ζητήσει έγκριση για ένα θολό «επταετές αναπτυξιακό σχέδιο», θα διαβεβαιώσει ότι μπορεί να διαχειριστεί το χρηματοδοτικό και το δημοσιονομικό κενό και θα αποτολμήσει μια ανακίνηση της συζήτησης για το χρέος, απαραίτητη ούτως ή άλλως για να αποσαφηνιστούν οι όροι κατάρτισης του προϋπολογισμού 2015 (δηλαδή, τα κόστη εξυπηρέτησης του χρέους). Τίποτα από αυτά δεν είναι σε θέση να αντισταθμίσουν στοιχειωδώς τη ζοφερή εικόνα στην πραγματική οικονομία και το μπάχαλο που έχει δημιουργηθεί με τον ΕΝΦΙΑ, τις αποζημιώσεις των αγροτών και πλείστα όλα μικρά και μεγάλα μέτωπα.
Θεσμική λιτότητα
Η κυβέρνηση, επί της ουσίας, γνωρίζει πολύ καλά ότι η τρόικα δεν πρόκειται να βάλει νερό στο κρασί της και να επιτρέψει κάποια ουσιαστική χαλάρωση στους βασικούς άξονες της δημοσιονομικής προσαρμογής, δηλαδή στη φορολογία και στην εσωτερική υποτίμηση. Πέρα από τις αλλαγές «ύφους» που θα καταγραφούν με την παρουσία του αντικαταστάτη του Τόμσεν ως εκπροσώπου του ΔΝΤ στην τρόικα (Ρίσι Γκόγιαλ, ο νέος μας υπερατλαντικός επιτηρητής), οι εκπρόσωποι των δανειστών δεν έχουν, προς το παρόν, γραμμή για αλλαγή στρατηγικής τόσο ριζική όσο θα εξυπηρετούσε το κυβερνητικό σχέδιο για τη «μετά μνημόνιο» εποχή. Έτσι, το τελευταίο διάστημα, η κυβέρνηση μετατοπίζει τις προσπάθειές της σε ένα πεδίο που, εκ πρώτης όψεως, εμφανίζεται ως μετα-μνημονιακό, στην πραγματικότητα όμως επεκτείνει τη φιλοσοφία των μνημονίων και επαυξάνει την ταξική λογική τους. Ένα παράδειγμα είναι η υπό έγκριση ρύθμιση για τα κόκκινα δάνεια, και ιδιαίτερα η ρύθμιση του εξωδικαστικού συμβιβασμού για το σύνολο των χρεών προς δημόσιο, ταμεία, τράπεζες, ιδιώτες. Ουσιαστικά, με τη ρύθμιση αυτή οι τράπεζες αποκτούν εξουσία ζωής και θανάτου στις επιχειρήσεις με μη εξυπηρετούμενα δάνεια και έχουν τη δυνατότητα να επιφέρουν τη μεγαλύτερη και πιο εξτρεμιστική αναδιάρθρωση της οικονομίας εδώ και δεκαετίες. Ένα καινούργιο παράδειγμα ίδιας φιλοσοφίας είναι η πρόταση Δένδια για επιδότηση των επιτοκίων για 35.000 μικρές, «υγιείς» επιχειρήσεις από το ΕΣΠΑ. Ουσιαστικά, προτείνεται να πριμοδοτηθούν και πάλι οι τράπεζες με ζεστό χρήμα προκειμένου να μειωθεί το κόστος εξυπηρέτησης των δανείων κατά 2-3 ποσοστιαίες μονάδες.
Αυτή η κυβερνητική στροφή, βασικός εκφραστής της οποίας εμφανίζεται ο υπουργός Ανάπτυξης Νίκος Δένδιας, με αναβαθμισμένο ρόλο στα παζάρια με την τρόικα, στην πραγματικότητα εντάσσεται στη γερμανική πολιτική, που εδώ και καιρό έχει εγκαταλείψει τις πιέσεις για «ποσοτικά» μέτρα, ζητώντας «ποιοτικά», δηλαδή τις περίφημες «μεταρρυθμίσεις». Εξού και οι γερμανικοί έπαινοι στην αποφασιστικότητα του Ολάντ και της νέας κυβέρνησής του, αλλά και οι δηλώσεις Σόιμπλε που «ροκανίζουν» τις μεγάλες προσδοκίες από το «μπαζούκα» του Ντράγκι (τα φθηνά δάνεια ύψους περίπου 850 δισ. στις τράπεζες, με πρώτη δόση τον Σεπτέμβρη). Ενώ η ΕΚΤ ετοιμάζεται να πάρει οριστικά τη σκυτάλη της «ποσοτικής χαλάρωσης» από την αμερικανική Fed, και ο Ντράγκι δηλώνει με κάθε ευκαιρία ότι «θα χρησιμοποιήσει όλα τα διαθέσιμα εργαλεία», ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών απαντά ευθέως: «Η νομισματική πολιτική έφτασε στο τέλος των εργαλείων που διαθέτει». Και υποδεικνύει ως εργαλείο αύξησης των επενδύσεων και ενίσχυσης της ανάπτυξης τις μεταρρυθμίσεις-απορυθμίσεις κατά τα γερμανικά πρότυπα.
Κρίση ανάπτυξης
Βεβαίως, ακόμη και το γερμανικό παράδειγμα δεν είναι διόλου πειστικό. Οι γερμανικές επιδόσεις φρενάρουν, οι επιπτώσεις της ουκρανικής κρίσης δεν έχουν ακόμη καταγραφεί, η υποχώρηση του ευρώ και η αναζωογόνηση της ζήτησης για τα ευρωπαϊκά ομόλογα είναι ξεκάθαρα κερδοσκοπικές και ο Economist, που μιλά πάλι για ευρωπαϊκό «ναυάγιο», φαίνεται να δίνει την ακριβή περιγραφή της νέας φάσης της ευρω-κρίσης: «Η τραπεζική κρίση που εξελίχθηκε σε κρίση χρέους, τώρα μεταλλάσσεται σε κρίση ανάπτυξης». Δηλαδή, στη γνωστή μας κρίση συσσώρευσης του κεφαλαίου.
Σ’ αυτό το περιβάλλον, καθίσταται εξαιρετικά αμφίβολη η διάσωση του ελληνικού success story που επιμένει να διαφημίζει η γερμανική ηγεσία. Αν δεν εμφανιστεί θετικό πρόσημο στο ΑΕΠ, έστω και εντελώς συμβολικό ή «επεξεργασμένο», το story καταρρέει και η κυβέρνηση θα αδυνατεί να σταθεί ακόμη και στο εικονικό σύμπαν που φιλοτεχνεί. Για τον λόγο αυτό, για την τρόικα,ίσως καταστεί αναπόφευκτη η ανοχή μιας ακόμη επιχείρησης «δημιουργικής λογιστικής» στους αναπτυξιακούς δείκτες μέχρι το τέλος του έτους.
