Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Οι αστρονόμοι μόλις πρόσθεσαν άλλους 65 επιβεβαιωμένους εξωπλανήτες στο Αρχείο Εξωπλανητών της NASA, ανεβάζοντας, πλέον, σε 5.000 τον συνολικό αριθμό τους, όπως ανακοίνωσε το Εργαστήριο Αεριώθησης (JPL) της υπηρεσίας στην Καλιφόρνια.
Πρόκειται για ένα σημαντικό ορόσημο, ενώ αυξάνεται συνεχώς ο ρυθμός των ανακαλύψεων διαφόρων ειδών πλανητών εκτός του ηλιακού συστήματός μας και ασφαλώς αναμένεται να επιταχυνθεί περαιτέρω τα επόμενα χρόνια, καθώς θα αρχίσει η λειτουργία νέων μεγάλων επίγειων και διαστημικών τηλεσκοπίων. Κυριότερα είναι το νέο James Webb Space Telescope της NASA, που έχει τεθεί ήδη σε τροχιά και αυτήν τη στιγμή βρίσκεται σε φάση δοκιμών, καθώς επίσης τα υπό κατασκευή επίγεια Γιγάντιο Μαγγελανικό Τηλεσκόπιο και Υπερβολικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο (ELT) στη Χιλή.
«Οι 5.000 πλανήτες που έχουν βρεθεί έως τώρα περιλαμβάνουν μικρούς βραχώδεις κόσμους όπως η Γη, αέριους γίγαντες μεγαλύτερους από τον Δία και “καυτούς Δίες” σε τρομερά κοντινές τροχιές γύρω από τα άστρα τους. Υπάρχουν, επίσης, “υπέρ-Γαίες”, που είναι πιθανώς βραχώδεις κόσμοι μεγαλύτεροι από τον δικό μας, μικρότερες εκδοχές του δικού μας Ποσειδώνα και πλανήτες σε τροχιά γύρω από δύο άστρα ταυτόχρονα, αλλά και πλανήτες που επίμονα γυρνάνε γύρω από καταρρεύσαντα απομεινάρια νεκρών άστρων», σύμφωνα με τους επιστήμονες του JPL.
Οι πρώτοι δύο εξωπλανήτες είχαν ανακαλυφθεί το 1992 γύρω από έναν περιστρεφόμενο αστέρα νετρονίων (πάλσαρ), ενώ ο πρώτος πλανήτης γύρω από ένα άστρο σαν τον Ήλιο, ένας καυτός αέριος γίγαντας, είχε βρεθεί το 1995. Από τους 5.000 επιβεβαιωμένους, οι 4.900 βρίσκονται σε απόσταση έως λίγων χιλιάδων ετών φωτός από τη Γη. Το 35% των 5.000 εξωπλανητών έχουν το μέγεθος του Ποσειδώνα και του Ουρανού (συνήθως παγωμένοι κόσμοι και πιο σπάνια θερμοί), το 31% ανήκουν στην κατηγορία της υπερ-Γης, πιθανώς βραχώδεις κόσμοι με μέγεθος μεταξύ Γης και Ποσειδώνα (τέτοιοι πλανήτες δεν υπάρχουν στο δικό μας ηλιακό σύστημα), το 30% είναι αέριοι γίγαντες με μέγεθος ανάλογο του Δία και του Κρόνου (που μπορεί να είναι πιο καυτοί και από τον Ήλιο), ενώ το 4% είναι μικροί βραχώδεις πλανήτες που έχουν ομοιότητες με τη Γη στο μέγεθος και τη σύστασή τους.
Διαφορετική ταχύτητα ήχου
Η ταχύτητα του ήχου στον Άρη είναι διαφορετική από ό,τι στη Γη. Είναι η πρώτη αποστολή εξερεύνησης που χρησιμοποιεί μικρόφωνο, αποκαλύπτοντας για πρώτη φορά το ηχητικό τοπίο ενός άλλου πλανήτη. Οι συντάκτες της νέας μελέτης υπολόγισαν την ταχύτητα του ήχου μετρώντας πόσος χρόνος απαιτείται για να φτάσουν στο μικρόφωνο του Perseverance οι ήχοι που παράγει το λέιζερ του ρομπότ, σχεδιασμένο να εξαερώνει από μακριά την επιφάνεια πετρωμάτων για να μετρηθεί η σύστασή τους.
Η ταχύτητα του ήχου στον Άρη είναι περίπου 230 μέτρα ανά δευτερόλεπτο, ή 864 χιλιόμετρα ανά ώρα, ανέφερε στο 53ο Συνέδριο Σεληνιακής και Πλανητικής Επιστήμης ο Μπατίς Τσίντι του Εθνικού Εργαστηρίου του Λος Άλαμος, επικεφαλής της μελέτης. Στη Γη, η ταχύτητα του ήχου στο επίπεδο της θάλασσας και σε θερμοκρασία 20 βαθμών Κελσίου είναι σημαντικά μεγαλύτερη στα 343 m/sec ή 1.235 km/h. Κι αυτό επειδή η ατμόσφαιρα της Γης είναι περίπου 100 φορές πιο πυκνή από τον αρειανό αέρα, κάτι που επιταχύνει τη διάδοση των ηχητικών κυμάτων. Στο νερό, η ταχύτητα του ήχου αυξάνεται στα 1.480 m/sec και στον σίδηρο εκτινάσσεται σε πάνω από 5 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο.
O Άρης όμως εμφανίζει κι άλλες ιδιαιτερότητες: λόγω της υψηλής περιεκτικότητας της ατμόσφαιρας σε διοξείδιο του άνθρακα, οι ήχοι με συχνότητα άνω των 400 Hz ταξιδεύουν πιο γρήγορα από άλλα ηχητικά κύματα κατά 10 m/sec.
Η ταχύτητα του ήχου επηρεάζεται εκτός από την πυκνότητα και από τη θερμοκρασία του μέσου, κάτι που σημαίνει ότι οι μεταβολές στην ταχύτητα του ήχου επιτρέπουν τον υπολογισμό της θερμοκρασίας.
Θερμοκρασίες 30-40 βαθμών πάνω από το κανονικό
Άκρως ασυνήθιστο κύμα ζέστης πλήττει ταυτόχρονα τις τελευταίες ημέρες τους δύο πόλους της Γης, με θερμοκρασίες 30-40 βαθμών Κελσίου πάνω από τα κανονικά επίπεδα, παρόλο που στην Ανταρκτική αρχίζει το φθινόπωρο ενώ στην Αρκτική η άνοιξη.
Ειδικοί που παρακολουθούν έκπληκτοι το φαινόμενο εκτιμούν πως πιθανότατα πρόκειται για τυχαίο καιρικό φαινόμενο και όχι συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. Αν όμως επαναληφθεί τα επόμενα χρόνια θα μπορούσε να αποδοθεί στην παγκόσμια θέρμανση.
Οι μετρήσεις μετεωρολογικών σταθμών στην Ανταρκτική έσπασαν τα ρεκόρ την Παρασκευή, με τον Σταθμό Κονκόρντια που βρίσκεται σε υψόμετρο 3.200 μέτρων να μετρά -12,2 βαθμούς Κελσίου, θερμοκρασία περίπου 40 βαθμούς υψηλότερη από τον μέσο όρο αυτή την εποχή. Στον Σταθμό Βοστόκ που βρίσκεται ακόμα ψηλότερα η θερμοκρασία υπό σκιά έφτασε τους -17,7 βαθμούς, καταρρίπτοντας το ρεκόρ για οποιαδήποτε εποχή κατά περίπου 15 βαθμούς, αναφέρει το Associated Press.
Οι μετρήσεις στην Ανταρκτική κατέλαβαν εξαπίνης στους μετεωρολόγους του αμερικανικού Εθνικού Κέντρου Δεδομένων Χιονιού και Πάγου (NSIDC), οι οποίοι είχαν στρέψει την προσοχή τους στην Αρκτική. Η θερμοκρασία στο βόρειο άκρο του πλανήτη ήταν 30 βαθμούς πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα και μεγάλες εκτάσεις πάγου γύρω από τον Βόρειο Πόλο είχαν φτάσει το σημείο τήξης, κάτι που κανονικά συμβαίνει στα μέσα Μαρτίου, ανέφερε ο Ουόλτ Μέιερ του NSIDC.
O γαλλοϊταλικός Σταθμός Κονκόρντια βρίσκεται στο Υψίπεδο της Ανταρκτικής.
Βρετανικό ενδιαφέρον για υπεράκτια πάρκα
Ο πρέσβης Μάθιου Λοτζ φιλοξένησε προ ημερών στο μέγαρο της οδού Πλουτάρχου εκπροσώπους εγχώριων ενεργειακών εταιρειών αλλά και των τεσσάρων ελληνικών συστημικών τραπεζών. Οι Βρετανοί προσφέρουν ενισχυμένη πιστωτική στήριξη και τεχνογνωσία υπό την προϋπόθεση ότι μέρος του εξοπλισμού των πάρκων θα προέλθει από εταιρείες της Μεγάλης Βρετανίας.
Η Βρετανία αποτελεί σήμερα τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή δύναμη στην ανάπτυξη υπεράκτιων αιολικών πάρκων. Ειδικότερα, από τα 28.333 MW (μεγαβάτ) θαλάσσιων αιολικών (122 αιολικά πάρκα) που είναι συνδεδεμένα με το δίκτυο ηλεκτρισμού σε 12 ευρωπαϊκές χώρες, τα 12.739 MW βρίσκονται στη Μεγάλη Βρετανία. Μάλιστα, από τα 3,3 GW (γιγαβάτ) που εγκαταστάθηκαν εντός του 2021, τα 2,3 GW βρίσκονται στη Βρετανία. Όσο για τα 28.000 MW νέα υπεράκτια πάρκα που σχεδιάζεται έως το 2026 να εγκατασταθούν στην Ευρώπη, φθάνοντας συνολικά τα 56 GW (γιγαβάτ), τα 13 GW αφορούν θαλάσσια πάρκα στη Βρετανία.
Σύμφωνα με την τελευταία παρουσίαση που είχε γίνει από τον αρμόδιο υπουργό κ. Κώστα Σκρέκα, σε υπουργικό συμβούλιο στις αρχές του περασμένου Νοεμβρίου, προβλέπεται καθορισμός από το κράτος συγκεκριμένων θαλάσσιων περιοχών εντός των οποίων θα μπορούν να αναπτυχθούν τα υπεράκτια πάρκα. Σε αυτές οι επενδυτές θα μπορούν να εκδηλώσουν ενδιαφέρον για δέσμευση συγκεκριμένης ζώνης και να διερευνήσουν τις δυνατότητες ανάπτυξης ενός πάρκου. Η βιομηχανία των υπεράκτιων πάρκων βρίσκεται στον πυρήνα της ευρωπαϊκής πολιτικής για μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, με την Κομισιόν να έχει θέσει τον πήχη στα 450 GW έως το 2050. Οι προοπτικές που ανοίγονται είναι τεράστιες. Η παγκόσμια υπεράκτια αιολική ισχύς αυξάνεται 30% ετησίως, την τελευταία δεκαετία. Εκτιμάται ότι η τρέχουσα ισχύς των περίπου 33,9 GW που βρίσκονται σήμερα σε λειτουργία (εκ των οποίων μόλις 0,07 GW πλωτά αιολικά πάρκα) αναμένεται να φτάσει στα 200-230 GW έως το 2030. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA) η ανοδική πορεία θα συνεχιστεί φτάνοντας τα 1.000 GW το 2050. Πέρα από τη βρετανική πρεσβεία, αντίστοιχες συναντήσεις με επίκεντρο τα υπεράκτια αιολικά πάρκα, έχουν διοργανώσει και οι πρεσβείες της Νορβηγίας αλλά και της Ισπανίας.
