Του Γιώργου Κυριακού
«Το 1959, ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης θα επισκεπτόταν τα μέρη μας. Η περιοδεία του περιελάμβανε και τη διαδρομή Δελβίνου-Αγίων Σαράντα. Το κόμμα φρόντισε να δημιουργήσει ένα φαντασμαγορικό σκηνικό: Συγκέντρωσε όλους τους κατοίκους της περιοχής και τους τοποθέτησε στις δύο πλευρές του δρόμου. Η διαδρομή των 17 χιλιομέτρων πλημμύρησε με νέους, εργάτες και ηλικιωμένους που κρατούσαν λουλούδια για να υποδεχθούν τον μεγάλο ηγέτη του προλεταριάτου. Στις 11 το βράδυ τους διέταξαν να ρουπιθούν (σκορπιστούν) γιατί άλλαξε το πρόγραμμα…»
(αφήγηση του Λεωνίδα Παππά από τις αναμνήσεις του πατέρα του παπα-Χρήστου)
Η προαναγγελλόμενη επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού στην περιοχή της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας στην Αλβανία, αναβλήθηκε, όπως ο ίδιος ανέφερε, λόγω καιρικών συνθηκών. Η επίσκεψη θα ήταν δευτερεύουσα και παράπλευρη πράξη στο πλαίσιο της συμμετοχής του στη Διάσκεψη Ε.Ε.-Δυτικών Βαλκανίων στα Τίρανα, αλλά θα ήταν πρώτης σημασίας εν όψει εκλογών. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τους ακριβείς λόγους της αναβολής αλλά τα κοινωνικά και ενημερωτικά δίκτυα των Βορειοηπειρωτών βούιξαν–δίπλα σε πολλά ανέκδοτα και επικριτικά σχόλια– για τις καλές καιρικές συνθήκες που δεν θα εμπόδιζαν την επίσκεψή του. Ίσως αξίζει να σταθούμε σε κάποια σημεία:
1. Η αναγγελία της δημιούργησε μεγάλη χαρά σε όλη τη Μειονότητα, σε φίλους κι αντίπαλους του κόμματος, καθότι ο πρωθυπουργός της Ελλάδας θα επισκεπτόταν την Ελληνική Μειονότητα ύστερα από 31 χρόνια, θυμούμενοι την ιστορικής σημασίας επίσκεψη που είχε πραγματοποιήσει ο πατέρας του και πρωθυπουργός της Ελλάδας τον Ιανουάριο του 1991. Η επίσκεψη που πραγματοποίησε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχε χαρακτηριστεί από τον πρωτοφανή ενθουσιασμό των Ελλήνων που συνέρευσαν από πολλές περιοχές της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας, για να τον συναντήσουν στη Δερβιτσάνη της Δρόπολης. Μαζί του ήταν κι ο Μίκης ως υπουργός Επικρατείας κι όλη η αντιπροσωπεία φάνταζε ως σωτηρία των καταπιεσμένων Βορειοηπειρωτών που μόλις συνέρχονταν από το βάρβαρο καθεστώς της δικτατορίας. Μόλις τον προηγούμενο Δεκέμβρη είχε πραγματοποιηθεί ίσως η πρώτη διαδήλωση στην Αλβανία, στη διπλανή περιοχή από Έλληνες μειονοτικούς, που με τα κορμιά τεσσάρων εκτελεσμένων και κακοποιημένων από τους συνοριακούς φρουρούς διάβαιναν από το χωριό Αλύκου, του σημερινού Μειονοτικού Δήμου Φοινικαίων, στους Αγίους Σαράντα για διαμαρτυρία. Για τους Βορειοηπειρώτες ήταν κορυφαία στιγμή όπως και η διετία που ακολούθησε. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης το 1993 είχε θέσει μεταξύ άλλων τους παρακάτω όρους στην Αλβανία στο ίδιο σχεδόν πλαίσιο της διεκδίκησης εθνικών δικαιωμάτων των Αλβανών από την π. Γιουγκοσλαβία:
– Την επιστροφή της εκκλησιαστικής περιουσίας και των ιερών θρησκευτικών αντικειμένων που είχαν κατασχεθεί από το προηγούμενο καθεστώς,
– Την ίδρυση σχολείων όπου κατοικούν Έλληνες και όχι μόνο στις μειονοτικές ζώνες, όταν μάλιστα η ΔΕΕΕΜ Ομόνοια διεκδικούσε εκπαιδευτικές δομές στη Χιμάρα, στην Κορυτσά, στην Ερσέκα, στο Λεσκοβίκι, στο Αργυρόκαστρο ή στην (Ν)Άρτα του Αυλώνα,
– Την ελεύθερη ανάπτυξη πολιτικών, πολιτιστικών και κοινωνικών δομών καθώς και την επιστροφή των περιουσιακών στοιχείων των κοινοτήτων όταν ήδη είχε παράνομα απαγορευτεί η λειτουργία της ΔΕΕΕΜ Ομόνοια ως κόμματος,
– Τη δυνατότητα επιστροφής όσων εγκατέλειψαν την Αλβανία μέχρι το 1944 και της πλήρους αποκατάστασής τους.
2. Ο σημερινός πρωθυπουργός επιχείρησε να βρεθεί στο άστρο του πατέρα του, του οποίου η επίσκεψη απετέλεσε σταθμό και αναφορά στη μεταπολιτευτική ζωή της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας για τους ανεκπλήρωτους πόθους που βιώνει μέχρι σήμερα. Η επίσκεψη δε, στη Χιμάρα (η οποία δεν ανήκει στις μειονοτικές ζώνες), θα ήταν «δείγμα ενός πατριωτισμού» και κατά κάποιο τρόπο θα αφόπλιζε την κριτική η οποία δικαίως στρέφεται κατά των υποσχέσεων που δίνονται από γραφείο σε γραφείο, στις αντιπροσωπείες Βορειοηπειρωτών. Από την άλλη θα έφερνε σε αμηχανία την ακροδεξιά παράταξη που αυξάνονται τα ποσοστά της, όπως φαίνεται από τις δημοσκοπήσεις, η οποία παίζει με τα εθνικά ζητήματα αποσπώντας ψήφους διαμαρτυρίας. Υπολογίζοντας –εντελώς χονδρικά– έναν πληθυσμό σχεδόν 200-300.000 Βορειοηπειρωτών, που έχουν ελληνική ιθαγένεια, ο πρωθυπουργός επιδίωξε ανεπιτυχώς να αξιοποιήσει τη συμμετοχή του στη Σύνοδο των Τιράνων.
Ο Μητσοτάκης ως εκπρόσωπος συνολικά του πολιτικού μας συστήματος εκφράζει το δυτικής προέλευσης δόγμα, ότι οι καλές σχέσεις με τη Αλβανία είναι προϋπόθεση για την προστασία των δικαιωμάτων της Ελληνικής Μειονότητας
3. Αυτή η επίσκεψη που αναβλήθηκε ήταν μια ευκαιρία δίπλα στον κεντρικής σημασίας ρόλο της ελλαδικής ελίτ ως διαμεσολαβητή της ένταξης των βαλκανικών χωρών και συγκεκριμένα της Αλβανίας στην Ε.Ε. χωρίς να υπερασπίζεται επί του πρακτέου τις ρήτρες για τα δικαιώματα της Ελληνικής Μειονότητας. Τοιουτοτρόπως διαπιστώνεται μια καθοδική πορεία όσον αφορά την υπεράσπιση των εθνικών δικαιωμάτων των αυτοχθόνων Ελλήνων της Αλβανίας μέσω της αντιστροφής του κανόνα της εξωτερικής πολιτικής, ότι για να υπάρχουν καλές σχέσεις με την Αλβανία θα πρέπει η Αλβανία να σέβεται τα δικαιώματα της ΕΕΜ. Ο Μητσοτάκης ως εκπρόσωπος συνολικά του πολιτικού μας συστήματος εκφράζει το δυτικής προέλευσης δόγμα, ότι οι καλές σχέσεις με τη Αλβανία είναι προϋπόθεση για την προστασία των δικαιωμάτων της. Αυτή η αντίφαση θα κατατρέχει και θα χαρακτηρίζει συνολικά την ελλαδική ελίτ. Ο μόνος τρόπος για να καλύπτεται το κενό δεν είναι άλλος από τα πυροτεχνήματα τα οποία διαρκούν για λίγο.
4. Η μέχρι τώρα προκλητική συμπεριφορά του Αλβανού πρωθυπουργού αλλά και του συνόλου του πολιτικού συστήματος δεν έχει απαντηθεί από την ελλαδική ελίτ. Η αναγγελία της επίσκεψης του πρωθυπουργού στα εδάφη της Ελληνικής Μειονότητας από ένα μεγάλο τμήμα του αλβανικού τύπου αντιμετωπίστηκε εχθρικά. Η αναγγελία της, την ημέρα της εθνικής ανεξαρτησίας της Αλβανίας στις 28 του Νοέμβρη, θεωρήθηκε πρόκληση ενώ δεν έλειψαν δημοσιεύματα που ανέφεραν ότι ο πρωθυπουργός επισκέπτεται την Ελληνική Μειονότητα για να δημιουργήσει προϋποθέσεις αυτονομίας της Βορείου Ηπείρου. Άλλοι, στο ίδιο κρεσέντο εκτίμησαν ότι θα απαιτούσε μια «Ένωση Ελληνικών Δήμων» αντίστοιχη με τη Σερβική στο Κοσσυφοπέδιο για την ομώνυμη μειονότητα. Χωρίς να γνωρίζουμε ότι η αναβολή της επίσκεψης ήταν αποτέλεσμα πιέσεων μπορεί να διατυπωθεί ότι η πολιτική της ελλαδικής ελίτ, είναι ακόλουθη της πρακτικής κατευνασμού προς την Αλβανία –ως υποχείριου της Τουρκίας– η οποία συνεχίζει να πιέζει σε πολλές πλευρές την εναπομείνασα Ελληνική Μειονότητα. Επίσης ως υπάκουη στο νέο δόγμα του πολέμου της Ουκρανίας για την πλήρη στοίχιση του «υπολοίπου Βαλκανίων» (τα αποκαλούμενα Δυτικά Βαλκάνια) στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ γνωρίζουμε ότι κονιορτοποιούνται τα δικαιώματα της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας τα οποία αντιμετωπίζονται ως βαρίδια. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η συνήθης ατάκα του συνόλου του πολιτικού συστήματος απέναντι και σε αυτοσυντηρούμενους ή μη αυτοσυντηρούμενους διχασμούς είναι, «βρείτε τα», αποποιούμενο τις απαράγραπτες ευθύνες του.
Το ερώτημα είναι για τους ίδιους τους Βορειοηπειρώτες που άγονται και φέρονται από γραφείο σε γραφείο για την ίδια τους τη ζωή, που έχει μεταφερθεί από την αποδεκατισμένη πληθυσμιακά Μειονότητα στις δεξαμενές ψήφων της Ελλάδας: άνθρωποι με σημαντική εξέλιξη σε όλους τους τομείς, που κατάφεραν με κόπο και θυσίες να ορθοποδήσουν, που ξεπερνούν διχασμούς του παρελθόντος και του παρόντος, που αγωνίζονται για τα χωριά τους με απαράμιλλο τρόπο, μπορούν να αναπτύξουν μια ανεξάρτητη πολιτική διεκδικήσεων τόσο απέναντι στο ελληνικό κράτος που τους διαψεύδει μια 30ετία όσο και απέναντι στο αλβανικό κράτος που τους πιέζει ασφυκτικά; Η συνεργασία των ίδιων στις αδελφότητες, στους συλλόγους και στους ομίλους, η συνεργασία όλων αυτών, θα μπορούσε να φέρει υπαρκτά αποτελέσματα.
