Της Γιούλης Ιεραπετριτάκη*
Η Ρώμη παραδίδει το ιστορικό της κέντρο στους πεζούς, στους ποδηλάτες και βεβαίως στους εραστές της Τέχνης, απαγορεύοντας την κυκλοφορία ακόμα και στα λεωφορεία (La Repubblica, 5/9/2014)
Πιστός στις προεκλογικές του υποσχέσεις, ο δήμαρχος της «αιώνιας πόλης» Ignazio Marino –και παρά τις διαμαρτυρίες καταστηματαρχών και εμπόρων– προχωρά με σειρά ριζοσπαστικών μέτρων στην ενοποίηση του συνόλου των αρχαιοτήτων, καταργώντας ακόμα και την κεντρική λεωφόρο via dei Fori Imperiali, που είχε κατασκευαστεί από τον Μουσολίνι το 1939, προκειμένου να δώσει σάρκα και οστά σ’ ένα μεγαλόπνοο έργο για την πόλη∙ τη μετατροπή δηλαδή του ιστορικού κέντρου στο μεγαλύτερο αρχαιολογικό πάρκο του πλανήτη.
«Στόχος του δήμου», όπως δήλωσε ξεκάθαρα ο δήμαρχος, «είναι να προστατεύσουμε το ιστορικό κέντρο από το κυκλοφοριακό χάος και τη ρύπανση, και πάνω απ’ όλα ν’ αποδώσουμε τα μνημεία εκεί όπου ανήκουν: στην πόλη και τους πολίτες, τοποθετώντας τα στο επίκεντρο της δημόσιας ζωής».
Για τον σκοπό αυτό λοιπόν, από τα μέσα του ερχόμενου Δεκέμβρη, βήμα-βήμα, δρόμο το δρόμο, η καρδιά της πόλης κλείνει οριστικά για κάθε τροχοφόρο, προσφέροντας την ανεπανάληπτη δυνατότητα στον επισκέπτη να θαυμάσει, να «συνομιλήσει», να διδαχτεί, να εμπνευστεί από τη δυναμική του ρωμαϊκού τοπίου. Το Δημοτικό Συμβούλιο μάλιστα, προκειμένου να μειώσει δραστικά την είσοδο αυτοκινήτων στην περιοχή του κέντρου, αυξάνει το κόστος της στάθμευσης σε όσους θα ήθελαν να το προσεγγίσουν με ιδιωτικά μέσα.
Στα πιο εντυπωσιακά, πάντως, μέτρα που πρόκειται να εφαρμοστούν άμεσα προκειμένου να αναζωογονηθεί η περιοχή –με την προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού ο οποίος σημειώνει ήδη αύξηση από το 72,8% στο 194% από την πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος– είναι το «τραμ του πολιτισμού». Ένα ηλεκτρικό τραμ με τοιχώματα από κρύσταλλο θα δίνει την ευκαιρία στον επισκέπτη να διασχίσει αργά-αργά τον αρχαιολογικό χώρο, να θαυμάσει τα μεγαλοπρεπή κτίρια των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, όπως του Ιουλίου Καίσαρα, του Οκταβιανού και του Νέρβα, το περίφημο Circo Massimo, το μοναδικό Colosseo – το οποίο, σύμφωνα με τον νέο σχεδιασμό, απελευθερώνεται πλέον από κάθε μεταλλικό κιγκλίδωμα και περιβάλλεται αποκλειστικά από μια προστατευτική αλυσίδα φωτιστικών που θα αναδεικνύει μοναδικά το μεγαλείο του. Το κοινό θα μπορεί στο εξής να ψηλαφίσει την επιβλητική Στήλη του Τραϊανού (ύψους 8 μέτρων) που, από τον Σεπτέμβρη, αντίγραφό της «ξετυλίγεται» με ευκρίνεια στα μάτια όλων, δίνοντας τη δυνατότητα σε όσους το επιθυμούν, να διαβάσουν τα κατορθώματα του μεγάλου αυτοκράτορα, κρατώντας έτσι ζωντανό το μύθο της Ρώμης.
Κι ενώ όλα αυτά τα θαυμαστά πράγματα συμβαίνουν στη γειτονική μας Ιταλία, η Ελλάδα παίρνει το δρόμο της «τεταρτο-κοσμικής ατοπίας», αφού η «μνημονιακή κάστα» θέτει ως προαπαιτούμενο για τις φοροδοτικές ανάγκες της χώρας μας, το ξεπούλημα της ελληνικής γης, των μνημείων και των αρχαιολογικών χώρων, τη διάλυση των αρχαιολογικών υπηρεσιών και την αποδόμηση του ΥΠΠΟ με την αποπομπή και απόλυση χιλιάδων αρχαιολόγων και στελεχών με υψηλή ειδίκευση και εμπειρία που θα μπορούσαν να κάνουν θαύματα στη χώρα μας. Την ίδια στιγμή που χιλιάδες τόποι και μνημεία περιμένουν την αναβάθμιση, την αναστήλωση και την επιστροφή στην ευτοπία, στη φιλοκαλία και στην ανάκτηση του «πνεύματος του τόπου», κατά τα σύγχρονα ευρωπαϊκά πρότυπα. Επενδύοντας άλλωστε στον πολιτισμό, σημαίνει επένδυση στο μέλλον αφού αυτό είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο θα οικοδομηθεί μια Ελλάδα με ίσες ευκαιρίες για όλους. Είναι η κοινή βάση πάνω στην οποία μπορεί να ξαναχτιστεί η εμπιστοσύνη μεταξύ των πολιτών και των εκπροσώπων τους, είναι ο μόνος δρόμος για την ελπίδα…
Αυθόρμητα έρχεται στον νου το «ανήθικο παιχνίδι» που παίχτηκε στη Θεσσαλονίκη με τις αρχαιότητες της Βενιζέλου, στηριγμένο σε μια ανυπόστατη διλημματολογία εν είδει «μετρό ή αρχαία», προκειμένου να εξυπηρετηθούν για μια ακόμα φορά, και εις βάρος της πόλης, τα συμφέροντα των κερδοσκόπων. Εύκολα κατανοεί κανείς πως η Ελλάδα διανύει την εποχή ενός σκοτεινού ληστρικού αποικιοκρατικού πολέμου που στοχεύει στην «αποκαθήλωση» της συλλογικής μνήμης, στον πολιτισμικό μας ακρωτηριασμό. Ακριβώς γι’ αυτό, η απελευθέρωσή μας από τη χρηματιστική πολιτική των μνημονίων αλλά και από τον παρηκμασμένο πολιτικό συνασπισμό, είναι ευθύνη όλων. Αυτή τη στιγμή που η πολιτική και οικονομική κατάσταση στη χώρα μας προσλαμβάνει κακοήθεις διαστάσεις και συμβάλλει στην επέκταση της ηθικής κατάπτωσης, ας επικεντρωθούμε στον πολιτισμό, σε όλες του τις εκφάνσεις, τοποθετώντας τον στο κέντρο της πολιτικής μας δράσης.
Το ραντεβού μας, και πάλι στο βυζαντινό σταυροδρόμι της Θεσσαλονίκης, το πρώτο και μοναδικό αστικό τοπίο που διασώθηκε στον τόπο που το «γέννησε», όπου εξακολουθεί να χτυπά η καρδιά της πόλης, ύστερα από δεκαέξι ολόκληρους αιώνες.
Έτσι απλά, για να μπορέσουμε κάποτε κι εμείς και οι γενιές που θ’ ακολουθήσουν, να έχουμε το ανεκτίμητο προνόμιο να κάνουμε μια βόλτα στην ιστορία της πόλης μας…
* Η Γιούλη Ιεραπετριτάκη είναι ιστορικός-αρχαιολόγος
