Μια ιστορία μνημονιακής νεοφιλελεύθερης παράνοιας!
Είμαι ένας από τους συνολικά 45.000 «ωφελημένους» του προγράμματος voucher που πραγματοποιείται με τη συγχρηματοδότηση της Ε.Ε. –μέσω κονδυλίων του ΕΣΠΑ– και της ελληνικής κυβέρνηςης. Καταρχάς, πρέπει να σας γνωστοποιήσω ότι διακηρυγμένος σκοπός του προγράμματος είναι η θεωρητική κατάρτιση και η πρακτική άσκηση νέων 18 έως 29 ετών σε επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα, σε αντικείμενα συναφή με το αντικείμενο σπουδών των επιτυχόντων.
Κάποιες εισαγωγικές πληροφορίες για το πρόγραμμα voucher
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει κατάρτιση 80 ωρών και μερική εργασία 5 μηνών. Τα επιδόματα των επιλεχθέντων του προγράμματος ορίζονται σε 2.700 ευρώ, για αποφοίτους ΑΕΙ/ΤΕΙ. Η καταβολή τους θα γίνει μετά το πέρας των υποχρεώσεων των «ωφελημένων». Όπερ σημαίνει: ένα μήνα, το λιγότερο, μετά το πέρας των θεωρητικών μαθημάτων θα καταβληθεί το μικρό επίδομα (400 ευρώ) και ένα μήνα μετά το πέρας του πεντάμηνου, μισό τουλάχιστον χρόνο δηλαδή από την έναρξη του προγράμματος(!), θα καταβληθεί το μεγάλο επίδομα των 2.300 ευρώ. Ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι, κοντολογίς!
Επιπλέον, οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο πρόγραμμα δεν αναλαμβάνουν καμιά οικονομική επιβάρυνση, αντιθέτως «ωφελούνται» με δωρεάν εργατικό δυναμικό για τουλάχιστον ένα πεντάμηνο. Σημαντικό, επίσης, να επισημάνω ότι τα ένσημα δεν είναι συντάξιμα, παρά μόνο μας καλύπτουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη κατά τη διάρκεια της εργασίας μας.
Πρόσφατα, μάλιστα, ενημερωθήκαμε ότι το επιδόματα δεν θα ‘ναι τελικά 2.700 ευρώ, όπως είχε ανακοινωθεί αρχικά, αλλά 2.000 ευρώ. Τα υπόλοιπα 700 θα τα πάρουμε ως επιστροφή φόρου με τις φορολογικές μας δηλώσεις των προσεχών ετών! Οι λεπτομέρειες, τα ψιλά γράμματα στην προκειμένη, πάντα κάνουν τη… διαφορά, σε τέτοιου είδους προγράμματα.
Η αρχή και ο απώτερος σκοπός
Ανέφερα κάποιες εισαγωγικές πληροφορίες για το οικονομικό κομμάτι του θέματος. Σκοπός μου, όμως, είναι να αναφερθώ, κατά βάση, στην ιδεολογικοπολιτική πτυχή του θέματος… Όχι, δεν αναφέρομαι στο αν μπορούν, τέτοιου είδους προσωρινά προγράμματα με τα ψίχουλα της Ε.Ε. και της κυβέρνησης, να λύσουν το κολοσσιαίο κοινωνικοοικονομικό πρόβλημα της ανεργίας. Την απάντηση σε αυτό το ερώτημα τη δίνει καθημερινά η ίδια η χαλεπή πραγματικότητα. Αναφέρομαι στο σημερινό ιδεολογικοπολιτικό ρόλο που καλούνται να παίξουν τα ΚΕΚ (Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης) ως σύγχρονος ιδεολογικός μηχανισμός, όχι του –καταρρέοντος– κράτους, αλλά του νεοφιλελευθερισμού εν γένει!
Ας αρχίσω να μπαίνω στο «ψητό», λοιπόν. Πριν από 2 μήνες ξεκίνησα να παρακολουθώ τα θεωρητικά μαθήματα του προγράμματος σε ένα ιδιωτικό ΚΕΚ της γειτονιάς μου. Το τμήμα μου ήταν ολιγομελές, ο αριθμός των μαθητών μόλις που ξεπερνούσε τους δέκα. Ήταν τμήμα αποφοίτων ΑΕΙ, με παιδιά 23-29 ετών, με πολύ υψηλό επίπεδο, κατά γενική ομολογία, εκπαίδευσης και ειδίκευσης. Πάνω από τα μισά παιδιά ήταν απόφοιτοι «καλών» πανεπιστημίων –ΕΜΠ, ΑΣΟΕΕ, ΠΑΠΕΙ–, μερικά μάλιστα κατείχαν και μεταπτυχιακούς τίτλους.
Δυστυχώς, τα περισσότερα από τα παιδιά θα απασχολούνταν σε εργασίες που ελάχιστη συνάφεια είχαν με το αντικείμενο σπουδών τους, όσο για ελπίδες μονιμοποίησής τους, μετά τη λήξη του προγράμματος, ούτε λόγος να γίνεται!
Τα μαθήματα διήρκεσαν 2,5 εβδομάδες περίπου και γίνονταν στις νεότευκτες εγκαταστάσεις του ΚΕΚ που κατά γενική ομολογία, τηρούσαν τις προδιαγραφές και βρίσκονταν σε πολύ υψηλή στάθμη καθαριότητας και άνεσης.
Την πρώτη βδομάδα το πρόγραμμα περιελάμβανε μαθήματα που αφορούσαν το Εργατικό Δίκαιο, τη χρήση PC και την υγιεινή στους χώρους δουλειάς. Τα συγκεκριμένα μαθήματα ήταν αρκετά ενδιαφέροντα και γενικά μας έμαθαν, έστω και επιδερμικά, κάποια πράγματα. Καλύτερα, θα λέγαμε, μας παρακίνησαν να ασχοληθούμε με κάποια αντικείμενα και γνώσεις, οι οποίες έχουν καταστεί χρήσιμες στην αγορά εργασίας των ημερών μας και που ορισμένοι από μας είτε δεν κατείχαμε καθόλου είτε κατείχαμε ελλιπώς.
Αναφορικά με το ιδεολογικοπολιτικό κομμάτι των μαθημάτων, εκτός από ορισμένες προσωπικές νύξεις των διδασκόντων ότι τα πράγματα στην οικονομία αρχίζουν να βαίνουν καλώς –όπως άλλωστε διαβεβαίωνε και ο Στουρνάρας με τον Βρούτση εκείνες τις ημέρες– τίποτα δεν μας προϊδέαζε για την ιδεολογική καταιγίδα που θα επακολουθούσε τις προσεχείς ημέρες.
Η αλλοπρόσαλλη «εκπαίδευση» που θυμίζει… άλλες εποχές
Καθώς η τάξη εισέρχεται, αισίως, στη δεύτερη εβδομάδα των μαθημάτων, εισέρχονται και στην τάξη δύο καινούργιοι εκπαιδευτές, ένας άντρας και μια γυναίκα, οι οποίοι και ήταν επιφορτισμένοι με την κάλυψη άνω των μισών ωρών της κατάρτισης, τουτέστιν 40 και πλέον ώρες. Τα μαθήματά τους αφορούσαν τη διοίκηση επιχειρήσεων, την επικοινωνία, τη διαχείριση του άγχους και του θυμού, όπως καταλαβαίνετε μαθήματα από τεχνοκρατικά έως ανούσια, κάτι που σχολιάζαμε και εμείς αναμεταξύ μας στα διαλείμματα.
Ο εν λόγω εκπαιδευτής, με θητεία σε διευθυντικές θέσεις σε επιχειρήσεις στο παρελθόν και πρώην συνδικαλιστής αριστερός, κατά τα λεγόμενά του πάντα, ήταν ο κλασικός τύπος του φαφλατά, ημιμαθή και ξερόλα καθηγητίσκου. Ο τρόπος διδασκαλίας του ήταν κατά μια έννοια «πληθωρικός», δηλαδή πέντε λεπτά μας μιλούσε για το θέμα του μαθήματος και δεκαπέντε και βάλε λεπτά επεκτεινόταν σε θέματα γενικού κοινωνικοπολιτικού ενδιαφέροντος. Και το πιο βασικό, δεν ξεχνούσε ποτέ να μας δώσει τα φώτα του πάνω σε αυτά, μια και ήταν άνθρωπος της πιάτσας, όπως αυτοεπαινούνταν συχνά.
Αξίζει, ενδεικτικά, να αναφέρω κάποιες αξιομνημόνευτες μεταξύ των πάμπολλων «πινελιών» που έβαζε, αμετροεπώς, στον «καμβά» του μαθήματος, πάντα με στομφώδες και δηκτικό ύφος.«Είναι μονόδρομος τα μνημόνια, οι άλλοι (σ.σ. ο ΣΥΡΙΖΑ) δεν έχουν ρεαλιστική πρόταση», «Όλες οι πολιτικές δυνάμεις φταίνε για εδώ που φτάσαμε, οι κυβερνητικές δυνάμεις κατά 70%, η Αριστερά κατά 30%», «Οι συνδικαλιστές είναι άνθρωποι που δεν δουλεύουν, καταχρώνται τα προνόμια που τους παρέχει ο Νόμος, τεμπελιάζοντας και πλουτίζοντας στο σβέρκο των απλών εργαζόμενων», «Οι μοχθηροί συνδικαλιστές τώρα πήγαν στον ΣΥΡΙΖΑ και θέλουν πάλι, δοθείσης ευκαιρίας, να καταληστεύσουν τα δημόσια ταμεία!», «Η απεργία των διοικητικών υπαλλήλων είναι πολιτικά υποκινούμενη, τα πανεπιστήμια πρέπει να ‘ναι ανοιχτά ό,τι και να γίνεται», «Η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων θα λειτουργήσει θετικά και για τα δημόσια αφού θα ενισχυθεί ο ανταγωνισμός». Και η κορυφαία ατάκα μεταξύ όλων: «Ο Μαρξ έλεγε ότι θα αλλάξει τον κόσμο, ο καπιταλισμός όμως τον άλλαξε!».
Η διδάσκουσα, από την πλευρά της, αφού πρώτα μας ενημέρωσε ότι δουλεύει και στη δημόσια εκπαίδευση, για το λόγο ότι ως πολύτεκνη είχε πολλά έξοδα και αναγκάστηκε, έστω και σε προχωρημένη ηλικία, να δουλέψει στο Δημόσιο, εξεδήλωσε, ευθύς εξαρχής τον έρωτά της για τον ιδιωτικό τομέα. Ο δημόσιος τομέας, γι’ αυτήν, είναι ένας τομέας που βασιλεύει η μετριότητα, αφού αν θες να κάνεις κάτι αξιόλογο και καινοτόμο οι άλλοι συνάδελφοί σου σε χλευάζουν, αποθαρρύνοντάς σε με αυτό τον τρόπο από την υλοποίηση των ρηξικέλευθων ιδεών σου και καταδικάζοντάς σε στην εφ’ όρου ζωής μετριότητα. Αντιθέτως ο ιδιωτικός τομέας έχει μια γοητεία απαράμιλλη και μια ζωογόνο δύναμη μοναδική.
Και σε αυτήν άρεσε μονίμως να ξεφεύγει από το θέμα, να μας διαφωτίζει και να μας νουθετεί, με ύφος δεύτερης, πνευματικής μάνας, σε κοινωνικοπολιτικά θέματα πάνω στα οποία πίστευε ότι έχουμε «μαύρα μεσάνυχτα», δίνοντας μάλιστα και μια συνωμοσιολογική διάσταση που ούτε που μπορούσαμε να φανταστούμε – θα καταλάβετε τι εννοώ στη συνέχεια.
Ενδεικτικά και μόνο, πάλι, θα αναφέρω ορισμένα «μαργαριτάρια» που είχαμε την τύχη-ατυχία να ακούσουμε από την… πνευματική μας μάνα. «Η Ελλάδα έχει το καλύτερο Σύνταγμα του κόσμου, αλλά εμείς καταστραφήκαμε γιατί δεν το τηρήσαμε», «Όλα (σ.σ. τα δεινά του ελληνικού λαού) ξεκίνησαν την δεκαετία του 1980 όταν το ΠΑΣΟΚ έφερε τον σοσιαλισμό στην Ελλάδα», «Η Ελλάδα έχει τους πιο έξυπνους ανθρώπους του κόσμου αλλά δεν τους εκμεταλλεύεται καταλλήλως». Και το πιο «κουφό» όλων: «Η πτώση των δίδυμων πύργων ήταν η απαρχή του διεθνούς σχεδίου για την καταστροφή της χώρας μας… Στόχος τους ήταν να πλήξουν τους θεσμούς της οικογένειας και της θρησκείας πάνω στους οποίους βασίζεται το οικοδόμημα της σύγχρονης Ελλάδας. Αυτό επετεύχθη με την είσοδο των γυναικών στην αγορά εργασίας και με την εξάλειψη του θρησκεύματος από τις ταυτότητες!».
Η αντίδραση των νέων εργαζόμενων-δεκτών της προπαγάνδας
Μετά την παράθεση αυτού του ιδεολογικοπολιτικού τραγέλαφου, ίσως θα έχετε την περιέργεια να μάθετε πώς αντιδράσαμε εμείς, οι εκπαιδευόμενοι και ταλαιπωρούμενοι νέοι και νέες σε όλα αυτά τα ακραιφνώς νεοφιλελεύθερα και απίστευτα γραφικά φληναφήματα που μας τσαμπουνούσαν οι «δάσκαλοί» μας.
Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι από μας τα υπομέναμε στωικά, μια και ξέραμε ότι το μαρτύριο είναι σύντομο σε διάρκεια και αναπόφευκτο προτού κατευθυνθούμε στον εργασιακό μας χώρο. Υπήρξαν, βέβαια, και στιγμές που οι πιο θαρραλέοι από μας δεν αντέξαμε, τοποθετηθήκαμε ανοιχτά και διαφωνήσαμε ευθέως με τους «ειδικούς», γενικά όμως επικρατούσε το κλίμα του «δεν βαριέσαι, κι αν πάω κόντρα τι θα αλλάξει;».
Μέσα σε αυτή την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της βαρεμάρας και της παθητικότητας, πολλές φορές τύχαινε οι πιο απαίδευτοι και συνήθως πιο μικροί σε ηλικία να κουνούν συγκαταβατικά τα κεφάλια τους ή να υπερτονίζουν λεκτικά την απροκάλυπτη αναπαραγωγή κομματιών της κυρίαρχης συστημικής αφήγησης της κρίσης από τους «διαφωτιστές» του ΚΕΚ.
Προσπάθεια εξήγησης της υποτονικότητας των νέων
Υπάρχει, όμως, εξήγηση για τη ρηχή μας πολιτικοποίηση, τη σύγχυσή μας, τον ατομικισμό μας αλλά και τον υπερβολικό φόβο μας μπροστά στην κάθε λογής εξουσία και «αυθεντία»;
Απαντήσεις, ίσως, θα μπορούσαμε να πάρουμε από τη χωροχρονική τοποθέτηση της γενιάς μας μέσα στο συνεχές και ασυνεχές της ανθρώπινης Ιστορίας. Ας αναρωτηθούμε, λοιπόν: σε τι κοινωνικοοικονομικό και ιδεολογικοπολιτικό περιβάλλον υπήρξαμε και υπάρχουμε ώς τα σήμερα;
Είμαστε μια γενιά που γεννήθηκε λίγο πριν ή λίγο μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Μεγαλώσαμε με πρότυπα επίπλαστης καταναλωτικής ευμάρειας και ταυτιστήκαμε –οι περισσότεροι τουλάχιστον– με ανθρώπους που ποτέ δεν θα τους φτάσουμε ούτε σε χρήμα ούτε σε δόξα. Είμαστε μια γενιά σούπερ εκπαιδευμένη και εξειδικευμένη αλλά που υπολείπεται, σαφώς, σε παιδεία και κριτικό πνεύμα. Επίσης, προς τα εκεί μας ωθούν, την τελευταία εικοσαετία, τα διεθνοποιημένα αλλά και τα κιτς εγχώρια πρότυπα του σύγχρονου life style. Κληρονομήσαμε και εμείς από τους γονείς μας αλλά και από την κοσμο-κοινωνία του «φαίνεσθαι» κακές έξεις που μόνο σταδιακά και επίπονα αποβάλλονται από τον καθένα ξεχωριστά και από τα λαϊκά στρώματα ως σύνολο. Και αυτό συνέβη γιατί έτσι μας μάθανε οι προγενέστερες γενιές, η πλειοψηφία εκ των οποίων μια ζωή συναινούσε –με το παράδειγμά της αλλά και με την ψήφο της– σε αυτά τα αλλοτριωτικά κοινωνικά πρότυπα.
Αν θέλαμε να εμβαθύνουμε κι άλλο, θα λέγαμε ότι το στρεβλό μεταπολιτευτικό παραγωγικό μοντέλο, στην ουσία δημιούργησε ένα εξόχως προβληματικό εποικοδόμημα, απόρροια του οποίου είναι η λυπηρή τωρινή κατάσταση στο συνειδησιακό επίπεδο των παλιότερων αλλά και των νέων γενιών.
Όλο αυτό το ιδεολογικο-πολιτισμικό μοντέλο, την τελευταία πενταετία, μετασχηματίστηκε σταδιακά, αλλά και βίαια συνάμα, σε μια πιο «λιτή» και λιγότερο απαστράπτουσα version του. Το σύστημα όμως ξέρει να ελίσσεται και το κυριότερο, να προσαρμόζεται στις νέες περιστάσεις και να προωθεί καινούργια trends –hipsters, οικολόγοι του Σκάι, λούμπεν αργόσχολοι– που συνάδουν με τη νέα, λιγότερο καταναλωτική και μποέμικη αλλά το ίδιο δήθεν, νεοελληνική μικροαστική κουλτούρα.
Οι δυνητικές απαντήσεις που πρέπει να δοθούν
Τεκμαίρεται από τα παραπάνω και είναι ηλίου φαεινότερο ότι οι κλειδοκράτορες και οι μεγαλόσχημοι του κόσμου ονειρεύονται μια κοινωνία ακραία εξατομικευμένη, εσωστρεφή, ανταγωνιστική, κυκλοθυμική, πειθήνια, χωρίς κριτική σκέψη. Για να το πετύχουν αυτό η μαζική λοβοτομή των νέων εργαζομένων είναι μια από τις αναγκαίες προϋποθέσεις που πρέπει να επιτύχουν.
Η Αριστερά και συνολικά οι αντισυστημικές δυνάμεις οφείλουν όχι μόνο να δώσουν ελπίδα και να εμπνεύσουν τη νεολαία αυτού του τόπου, αλλά να της δείξουν, κιόλας, ποια είναι αυτή η ελπίδα. Από πού πηγάζει αυτή η ελπίδα, πώς τη διεκδικείς, ποιος θα στην κομίσει.
Θα στη φέρουν οι άλλοι ή μήπως πρέπει και εσύ να βάλεις το χεράκι σου και αν ναι, με ποιον τρόπο; Φλέγοντα ερωτήματα, αναμένουν ανατρεπτικές απαντήσεις το νέο –σωτήριο;– έτος…
Ένας voucherάς
Το μνημόνιο σάς μιλά μέσω ΚΕΚ
• «Είναι μονόδρομος τα μνημόνια, οι άλλοι (σ.σ. ο ΣΥΡΙΖΑ) δεν έχουν ρεαλιστική πρόταση»
• «Οι συνδικαλιστές είναι άνθρωποι που δεν δουλεύουν, καταχρώνται τα προνόμια που τους παρέχει ο Νόμος, τεμπελιάζοντας και πλουτίζοντας στο σβέρκο των απλών εργαζόμενων»
• «Η απεργία των διοικητικών υπαλλήλων είναι πολιτικά υποκινούμενη, τα πανεπιστήμια πρέπει να ‘ναι ανοιχτά ό,τι και να γίνεται»
• «Η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων θα λειτουργήσει θετικά και για τα δημόσια αφού θα ενισχυθεί ο ανταγωνισμός»
• «Ο Μαρξ έλεγε ότι θα αλλάξει τον κόσμο, ο καπιταλισμός όμως τον άλλαξε!».
• «Όλα (σ.σ. τα δεινά του ελληνικού λαού) ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1980 όταν το ΠΑΣΟΚ έφερε τον σοσιαλισμό στην Ελλάδα»
• «Η πτώση των δίδυμων πύργων ήταν η απαρχή του διεθνούς σχεδίου για την καταστροφή της χώρας μας… Στόχος τους ήταν να πλήξουν τους θεσμούς της οικογένειας και της θρησκείας πάνω στους οποίους βασίζεται το οικοδόμημα της σύγχρονης Ελλάδας. Αυτό επετεύχθη με την είσοδο των γυναικών στην αγορά εργασίας και με την εξάλειψη του θρησκεύματος από τις ταυτότητες!»
