Πώς οι Δήμοι «αξιοποιούν» τον συγκεντρωτικό χαρακτήρα του συστήματος
Πού δημιουργούνται υποψίες για εκτεταμένο λαθρεμπόριο σκουπιδιών
(Μέρος 3ο)
Του Βαγγέλη Στογιάννη
Πριν από την κρίση, η ετήσια κατά κεφαλήν παραγωγή αστικών σύμμεικτων απορριμμάτων της χώρας (ΑΣΑ), ήταν περίπου 500 κιλά. Διαφοροποιήσεις προς τα πάνω ή προς τα κάτω προσδιόριζαν διαφορές στο βιοτικό επίπεδο μεταξύ περιοχών, εκτός από τις περιπτώσεις εκείνες που υπήρχε αύξηση των ποσοτήτων λόγω τουρισμού (τουριστικοί προορισμοί). Σήμερα, λόγω της κρίσης, η μέση κατά κεφαλήν παραγωγή ΑΣΑ είναι περίπου 400 κιλά (20% μειωμένη). Όσον αφορά την Περιφέρεια Αττικής, πριν από την κρίση, η παραγωγή ΑΣΑ ήταν 583,03 κιλά, ενώ σήμερα είναι 472,19 κιλά, παραμένοντας σταθερά πάνω από τον εθνικό μέσο όρο, γεγονός που δημιουργεί υποψίες για εκτεταμένο λαθρεμπόριο σκουπιδιών και λοιπών αποβλήτων με οχήματα ΟΤΑ, με εργολάβους και με το σύστημα του ΕΔΣΝΑ. Εδώ τα νούμερα είναι αποκαλυπτικά και δείχνουν -εκτός των διαφοροποιήσεων, λόγω βιοτικού επιπέδου- πολλούς ύποπτους δήμους.
Οι Δήμοι Αγίας Παρασκευής και Παπάγου-Χολαργού με μεσοαστικό πληθυσμό και χώρους πρασίνου (πολλά κλαδέματα) έχουν 424,20 και 436,39 κιλά ΑΣΑ κατά κεφαλήν, τα Βριλήσσια 467,64 κιλά, ο Άλιμος 436,32 κ.ο.κ. Αντίστοιχα, δήμοι με μικροαστικές και εργατικές γειτονιές βρίσκονται χαμηλότερα (Δήμος Ζωγράφου 354,67, Ιλίου 388,43, Καισαριανής 403,03, Κορυδαλλού 401,84, Αγ. Αναργύρων-Καματερού 399,57, Περάματος 340,81, Πετρούπολης 358,49 κ.λπ.).
Την ίδια στιγμή, όμως, οι επιδόσεις κάποιων άλλων δήμων βγάζουν μάτι. Έτσι, ο Ασπρόπυργος έχει 1.035,82 κιλά, η φτωχογειτονιά της Φυλής 643,30, το Μοσχάτο-Ταύρος 587,39, το Κορωπί 627,03, η Μάνδρα-Ειδυλλίας 608,84, ενώ οι «βραβευμένες» για την οικολογική τους διαχείριση Κηφισιά και Ελευσίνα έχουν 691,23 και 563,26 κιλά αντίστοιχα.
Πρέπει να επισημάνουμε ότι ουδείς εισαγγελέας εισέτι κατασκήνωσε εκεί ώστε να διερευνηθεί πιθανή σχέση των ποσοτήτων που οι λεβεντοδήμαρχοι αποκομίζουν σαν ΑΣΑ, με βιοτεχνικές και βιομηχανικές χρήσεις οι οποίες γειτνιάζουν στους δήμους τους. Και προκειμένου να ευθυμήσουμε ας επισημάνουμε και τον Δήμο Γλυφάδας που, εν μέσω κρίσης, αντέστρεψε τον κανόνα που θέλει τα ΑΣΑ να μειώνονται όταν τα δικά του γεννοβολάνε: 538,07 το 2010, 564,26 το 2011, 616,74 το 2012. Τι έγινε στη Γλυφάδα; Τι μέθοδο ανακάλυψαν τα «δημοτικά παιδιά» εκεί;
Γιατί η συγκεντρωτική διαχείριση είναι λάθος
Εκτός από τις «μαφίες των σκουπιδιών» που αξιοποιούν τις κεντρικές εγκαταστάσεις σαν φερετζέ απόκρυψης παρανομιών στη διαχείριση των απορριμμάτων (λόγω των δυσκολιών που δημιουργούν στην ιχνηλασιμότητα), αυτό καθ’ αυτό το σύστημα είναι λάθος. Είναι λάθος επειδή πραγματοποιεί μεταφορές μεγάλων αποστάσεων (από το σημείο όπου παράγονται τα απορρίμματα), δημιουργώντας, επομένως, άχρηστα έξοδα μεταφοράς, οδοποιίας, ενδιάμεσων υποδομών (σταθμοί μεταφόρτωσης), ενώ απαιτεί μεγάλες επενδύσεις εντάσεως κεφαλαίου για τα τερατώδη εργοστάσια κατεργασίας των ΑΣΑ. Αυτού του τύπου η διαχείριση μειώνει ποσοτικά και απαξιώνει όλα τα ανακτήσιμα υλικά, υποβαθμίζοντάς τα ποιοτικά, ενώ δημιουργεί την ανάγκη δημιουργίας/εξεύρευσης μεγαλύτερων χώρων απόθεσης των υπολειμμάτων, ακόμα και όταν αυτά έχουν χαρακτηριστικά αξιοποιήσιμων αδρανών. Επιπλέον, η μεγάλης κλίμακας διαχείριση αποκλείει κάθε πιθανότητα εναλλακτικής αξιοποίησης πολλών υλικών. Έτσι, το γυαλί που σήμερα θάβεται σπασμένο και μπερδεμένο στα σκουπίδια από τις πρέσες μεταφόρτωσης (επειδή η αξία του για ανάκτηση και ανακύκλωση είναι ευτελής) αν συλλεγόταν ξεχωριστά σε μικρές εγκαταστάσεις θα μπορούσε εύκολα να μετατραπεί σε πυριτική άμμο αξιοποιούμενο σαν εδαφοβελτιωτικό υλικό για καλλιέργειες.
Τέλος, επειδή οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων ορίζονται πάντοτε ως ζήτημα κλίμακας, η δημιουργία τερατωδών κεντρικών εγκαταστάσεων διαχείρισης σκουπιδιών αυξάνει εκθετικά τις επιπτώσεις, δυσκολεύοντας την αντιμετώπισή τους. Επιγραμματικά μπορούμε να πούμε πως η συγκεντρωτική διαχείριση των απορριμμάτων που συστηματικά επιλέγει η χώρα, είναι αντίθετη προς το δημόσιο συμφέρον, καθώς αυξάνει όλα τα κόστη (οικονομικό, περιβαλλοντικό, δημόσιας Υγείας), μειώνει τη δυνατότητα εσόδων από ορθολογική ανάκτηση υλικών και απαιτεί την επιδότηση με όλο και περισσότερους φόρους για να λειτουργήσει. Πρόκειται για ένα αντικοινωνικό απαράδεκτο σύστημα, το οποίο ωφελεί μόνο επίορκους πολιτικούς, εργολάβους επιδοτούμενους από φόρους και τις κάθε λογής «μαφίες των σκουπιδιών».
* Ο Βαγγέλης Στογιάννης
είναι γεωπόνος, φυσιοδίφης-περιβαλλοντολόγος
