Τι κρύβεται πίσω από τις μεγαλοστομίες για τη συγκεντρωτική διαχείριση των απορριμμάτων
(Μέρος 1ο)
Του Βαγγέλη Στογιάννη*
Όταν μετά το 1981 άρχιζε η συζήτηση για τη διαχείριση των απορριμμάτων στην Ελλάδα, η χώρα ζούσε στον αστερισμό της χωματερής… Δήμαρχοι και κοινοτάρχες πετούσαν τα σκουπίδια όπου έβρισκαν. Σε ακροποταμιές, ρέματα, λάκκους, ακτές, χαράδρες κλπ. Περί τα μέσα της δεκαετίας, το 1% της ωφέλιμης επιφάνειας της χώρας είχε καταληφθεί από κορεσμένους σκουπιδότοπους που δηλητηρίαζαν τη γη, τα νερά, τον αέρα.
Όταν υπό το βάρος της απειλής προστίμων για την καταστροφή του περιβάλλοντος η χώρα άρχισε να συζητά για ορθολογικότερη διαχείριση των απορριμμάτων η συζήτηση επικεντρώθηκε στην ανάγκη εξεύρεσης χώρων συγκεντρωμένης «ασφαλούς» απόθεσης, που κατ’ ευφημισμό αποκλήθηκαν ΧΥΤΑ (Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων). Εκεί έλεγαν πως θα γίνονταν ασφαλής ταφή των σύμμεικτων σκουπιδιών μέχρι να φτιαχτούν εργοστάσια μηχανικής ανακύκλωσης και κατεργασίας (ΕΜΑΚ) που θα μετέτρεπαν τους ΧΥΤΑ σε ΧΥΤΥ (Χώρους Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων) λύνοντας το πρόβλημα.
Σε αυτή την κουβέντα που συνεχίζεται, με ευθύνη της κεντρικής Κυβέρνησης, των Περιφερειών και της Αυτοδιοίκησης, ακόμα μιλάμε για συγκεντρωτική διαχείριση απορριμμάτων παρασιωπώντας δεδομένα που περιπλέκουν το πρόβλημα σε όλες τις παραμέτρους του: οικονομική, περιβαλλοντική, δημόσια υγεία κλπ. Ας δούμε λοιπόν τι κρύβεται πίσω από τις μεγαλοστομίες για τη συγκεντρωτική διαχείριση σε κεντρικές εγκαταστάσεις, που όλο… λύνει το πρόβλημα των σκουπιδιών.
Η σύνθεση και το «βάφτισμα» των απορριμμάτων
Τα αστικά απορρίμματα δεν είναι κάτι ομοειδές. Αποτελούνται από 35% έως 60% οργανικής προέλευσης ζυμώσιμα που υπό προϋποθέσεις μετατρέπονται εύκολα σε εδαφοβελτιωτικό υλικό, 35% έως 60% ανακυκλώσιμα που μπορεί να ανακτηθούν και 5% έως 15% αδρανή που μπορεί να εξυγιανθούν αξιοποιούμενα είτε στην οδοποιία είτε σε αποκαταστάσεις τοπίου. Αυτό όμως που αφορά το αθώο αστικό σκουπίδι, δεν ισχύει στην περίπτωση της χώρας…
Μαζί με αυτό αποκομίζονται παράνομα εκατοντάδες χιλιάδες τόνοι βιοτεχνικών, βιομηχανικών και νοσοκομειακών αποβλήτων. Αυτά, στις πρέσες των σταθμών μεταφόρτωσης συμπιέζονται με τα αστικά σκουπίδια μετατρέποντας τα σύμμεικτα απορρίμματα σε μικτά, επιμολυσμένα με ειδικά τοξικά απόβλητα για τα οποία δεν υπάρχει ασφαλής τρόπος διαχείρισης. Ό,τι και να κάνουμε, μετά το ανακάτεμα τα σκουπίδια μετατρέπονται σε τοξικές πυριτιδαποθήκες που σκοτώνουν επί δεκαετίες.
Σήμερα, σε μεγάλες χιλιομετρικές αποστάσεις γύρω από κάθε ΧΥΤΑ της χώρας, μετράμε στα υπόγεια νερά που πίνουν οι άνθρωποι και αρδεύουν καλλιέργειες, τεράστιες συγκεντρώσεις μετάλλων όπως νικέλιο, κάδμιο, μόλυβδο, ψευδάργυρο, εξασθενές χρώμιο κλπ. που δηλητηριάζουν τα πάντα. Γύρω από τον μεγαλύτερο ΧΥΤΑ της χώρας, αυτόν της Φυλής και σε απόσταση 35 χιλιομέτρων ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας είναι κατεστραμμένος, ενώ στον Δήμο Φυλής, οι νεοπλασίες, οι τερατογενέσεις και τα κρούσματα αλλεργικής πορφύρας αυξάνονται εκθετικά.
Επειδή όμως το θέμα είναι τεράστιο και υπερβαίνει το χώρο που έχουμε εδώ, στο επόμενο φύλλο θα δούμε ποιοι ωφελούνται από το βαφτίσι, καθώς και την οικονομική διάσταση που παρασιωπούν όσοι προωθούν τις κεντρικές εγκαταστάσεις για τη διαχείριση των απορριμμάτων.
* Ο Βαγγέλης Στογιάννης είναι γεωπόνος, φυσιοδίφης-περιβαλλοντολόγος
