του Μπεν Νιλ*
Η κρίση στην Ουκρανία προκαλεί ρήγματα ανάμεσα σε όσους υποστηρίζουν ή αντιπολιτεύονται τον Πούτιν
Η Ακροδεξιά στη Ρωσία περιλαμβάνει διάφορες τάσεις. Τρεις είναι οι κυριότερες: Οι νεοναζί που συνήθως έχουν νεοπαγανιστικές και αντιχριστιανικές ιδέες, οι Ευρασιατιστές που περιλαμβάνουν τους εθνικομπολσεβίκους και οι «Ιμπέρτσι», υπερσυντηρητικοί που ονειρεύονται την επανίδρυση της Ρωσικής Αυτοκρατορίας ή γενικά της μοναρχίας και υποστηρίζουν τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία χωρίς να είναι ρατσιστές. Οι νεοναζί αντιπολιτεύονται την κυβέρνηση Πούτιν, ενώ οι άλλες τάσεις υποστηρίζουν, κριτικά και σε διαφορετικούς βαθμούς, την κυβέρνηση.
Υπάρχει πληθώρα διαφορετικών οργανώσεων που συνεχώς μετασχηματίζονται ή διασπώνται. Κρίνοντας από τους αριθμούς σε διάφορες δημόσιες δράσεις, οι ακροδεξιοί στη Ρωσία πρέπει να είναι μερικές δεκάδες χιλιάδες. Ορισμένοι είναι μέλη οργανώσεων ενώ άλλοι ανήκουν σε εθνικιστικά δίκτυα που δεν είναι κόμματα ή οργανωμένες ομάδες. Οι δραστηριότητές τους περιλαμβάνουν από νόμιμη προπαγάνδα, πικετοφορίες και πορείες, μέχρι εγκληματικές πράξεις όπως βανδαλισμούς, εμπρησμούς, δολοφονίες πολιτικών αντιπάλων ή ατόμων που ανήκουν σε μειονότητες ή ομάδες LGBT. Κάθε Νοέμβρη γίνεται η «Πορεία για τη Ρωσία», μια εθνικιστική διαδήλωση που συγκεντρώνει όλη τη γκάμα των ακροδεξιών και εθνικιστικών ομάδων. Διοργανώνεται σε όλη τη Ρωσία και το 2013 συγκέντρωσε στη Μόσχα αρκετές χιλιάδες διαδηλωτών.
Ο ρατσισμός δεν έχει λαϊκό έρεισμα
Η Ρωσική Συνομοσπονδία περιλαμβάνει πολλές εθνότητες. Πολλοί θυμούνται με νοσταλγία τη Σοβιετική Ένωση που, τυπικά, ήταν ενάντια στο ρατσισμό και τον εθνικό σωβινισμό ενώ η τραυματική εμπειρία του αγώνα ενάντια στους Ναζί παραμένει ισχυρή στο συλλογικό υποσυνείδητο, καθώς μνημεία και ενθύμια της υπάρχουν όπου κι αν κοιτάξει κανείς. Η Ημέρα της Νίκης, στις 9 Μαΐου, παραμένει μια από τις δημοφιλέστερες γιορτές για όλους, ανεξάρτητα από ηλικία. Επομένως, ο φασισμός αποτελεί ανάθεμα για τους περισσότερους και ο ρατσισμός δεν έχει λαϊκό έρεισμα. Μάλιστα, τους τελευταίους μήνες εκδηλώνεται μια πτώση στην τάση του ρατσισμού και των ακροδεξιών ιδεών εξαιτίας της κρίσης στην Ουκρανία και της κυβερνητικής προπαγάνδας που προβάλλει τον αποσχιστικό αγώνα της Ανατολικής Ουκρανίας ως αντιφασιστικό.
Παρ’ όλα αυτά, στην κοινωνία επικρατεί ένα αίσθημα κατά των μεταναστών που στοχεύει κυρίως εργάτες από την Κεντρική Ασία και περιοχές του Νότιου Καύκασου όπως η Τσετσενία (η οποία, ενώ είναι μέλος της Ρωσίας, οι μη Ρώσοι από εκεί θεωρούνται «μετανάστες»).
Διασπάσεις
Οι εθνικιστικές ομάδες έχουν χάσει τη δύναμη που είχαν στη δεκαετία του ’90 καθώς είτε διαλύθηκαν είτε τέθηκαν εκτός νόμου. Η Ρωσική Εθνική Ένωση (RNE) με σήμα μια σβάστικα με στιλέτα, ήταν η πιο γνωστή. Ανενεργή τα τελευταία χρόνια φέρεται να είχε κάποια συμμετοχή στο φιλορωσικό κίνημα στο Ντονμπάς. Το Εθνικό Μπολσεβίκικο Κόμμα (NBP) του Λιμόνοφ κηρύχτηκε παράνομο στα μέσα της δεκαετίας του 2000. Ο Λιμόνοφ επανεμφανίστηκε ως ηγετικό στέλεχος του κινήματος «Άλλη Ρωσία», ενός φιλελεύθερου συνασπισμού που αντιπολιτεύεται τον Πούτιν, αλλά έχει προσχωρήσει σε εθνικιστικές θέσεις υποστηρίζοντας την απόσχιση στην Ουκρανία.
Οι εθνικιστικές ομάδες, σήμερα, περιλαμβάνουν την Εθνική Σοσιαλιστική Οργάνωση (NSO), τη Σλαβική Ένωση (SS), το Κίνημα ενάντια στην Παράνομη Μετανάστευση (DPNI) και το Δρόμο της Ρωσίας. Η NSO και η SS είναι ανοιχτά νεοναζιστικές. Το DPNI φαινομενικά επικεντρώνεται στο μεταναστευτικό αλλά είναι νεοναζιστικό (το σήμα του είναι μια στυλιζαρισμένη σβάστικα). Αυτές οι ομάδες είναι είτε εχθρικές προς τη θρησκεία είτε πρεσβεύουν νεοπαγανιστικές ιδέες και κινούνται εχθρικά προς τον Πούτιν, επιδιώκοντας τη δημιουργία ενός «εθνικά καθαρού» κράτους που θα ενώσει τις σλαβικές φυλές. Το Συμβούλιο του Ρώσικου Λαού ανήκει στους «Ιμπέρτσι».
Η σχέση ανάμεσα στην Ακροδεξιά και το κράτος είναι σχιζοφρενική. Από τη μια οι φασίστες συχνά φυλακίζονται για τις εγκληματικές τους δραστηριότητες και αρκετές ομάδες έχουν κηρυχθεί παράνομες. Πολλοί αυτοπροσδιορίζονται ως αντίπαλοι του καθεστώτος και συμμετέχουν ενεργά στην αντιπολίτευση. Όμως μεγάλα τμήματα της σκληροπυρηνικής Δεξιάς είναι πιστά στο Κρεμλίνο όπως για παράδειγμα το υπερεθνικιστικό Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα της Ρωσίας του Ζιρινόφσκι. Ένα σημαντικό στέλεχος της κυβέρνησης, ο αναπληρωτής Πρωθυπουργός Ντμίτρι Ρογκόζιν, συνδέεται εδώ και πολλά χρόνια με την Άκρα Δεξιά, όντας πρώην μέλος του εθνικιστικού Κόμματος της Μητέρας Ρωσίας και ιδρυτικό μέλος του πιο πρόσφατου Κόμματος της «Μεγάλης Ρωσίας» που περιλαμβάνει και το κόμμα του Ζιρινόφσκι. Ο ίδιος συμμετέχει επίσης και στην οργανωτική επιτροπή της «Πορεία για τη Ρωσία». Ακόμα ο υπερεθνικιστής Ευρασιατιστής φιλόσοφος Αλεξάντερ Ντούγκιν, ανήκε μέχρι πρόσφατα στο στενό κύκλο του Πούτιν.
Νεοναζί υπέρ της ουκρανικής κυβέρνησης
Η κρίση στην Ουκρανία έχει επηρεάσει τη Ρωσική Ακροδεξιά βαθιά προκαλώντας ανακατατάξεις και ρήγματα ανάμεσα σε όσους υποστηρίζουν και εκείνους που αντιπολιτεύονται τον Πούτιν. Οι νεοναζιστικές ομάδες τάσσονται συχνά υπέρ της Ουκρανικής κυβέρνησης, προτάσσοντας την ιδέα της Σλαβικής ενότητας ενάντια στην κυβέρνηση Πούτιν που θεωρούν αντι-Σλαβική. Προβεβλημένο στέλεχός τους πήγε στο Κίεβο για να καταταχθεί στην Εθνική Φρουρά και αναμφίβολα δεν είναι ο μόνος Ρώσος που πολεμάει μαζί τους. Άλλες ομάδες απλώς σιωπούν και αποκλιμάκωσαν τη δράση τους: ενώ η ατμόσφαιρα στη Ρωσία χαρακτηρίζεται από εκτίναξη του εθνικισμού αυτό συνοδεύεται από μια αντιφασιστική ρητορική που δεν βοηθάει την εξάπλωση των νεοναζιστικών ιδεών. Αντίθετα, όσοι βρίσκονται στο στρατόπεδο των «Ιμπέρτσι» υποστηρίζουν ενεργά το αυτονομιστικό κίνημα στην Ανατολική Ουκρανία.
Είναι δύσκολος ο υπολογισμός του ακριβούς αριθμού των ακροδεξιών ή ακόμα και του αριθμού των Ρώσων γενικότερα που υπηρετούν τους αντάρτες. Το μόνο σίγουρο είναι ότι μεγάλος αριθμός έχει περάσει τα σύνορα προς την Ουκρανία τους τελευταίους μήνες. Υπάρχει το Τάγμα του Βοστόκ που αποτελείται κυρίως από Τσετσένους που είναι πιστοί στον φιλορώσο πρόεδρο Καντίροφ, κάποιος αριθμός Κοζάκων όπως οι γνωστοί «Μπαμπάι» καθώς και άνθρωποι από χώρες όπως η Αρμενία, που δηλώνουν πίστη στη Σοβιετική Ένωση.
* Ο Μπεν Νιλ ζει στη Μόσχα και είναι μέλτου RS21. Τo άρθρο δημοσιεύτηκεστο Project: A Socialist Journal
Μετάφραση: Νίκος Μαγνήσαλης
