Από τα Βουρλά της Ιωνικής Ερυθραίας στη Νέα Ερυθραία: Ένα ταξίδι μνήμης με μοναδικές εκδόσεις

Από

9 Δεκεμβρίου, 2021

Εδώ και δυο μήνες, έχουμε ξεκινήσει σε ένα στέκι της Αγίας Παρασκευής μιας σειρά εκδηλώσεων που αρχικά τις αφιερώσαμε στις «Χαμένες Πατρίδες», αλλά μετά από πολλές συζητήσεις ο τίτλος άλλαξε κι έγινε: «Αλησμόνητες Πατρίδες», αφήνοντας πίσω το δυσοίωνο «χαμένες».

Έτσι, έχουμε ταξιδέψει στο Αϊδίνι, στην Ανατολική Θράκη, στον Πόντο, στη Σμύρνη…

Μια από τις τελευταίες εκδηλώσεις ήταν αφιερωμένη στα Βουρλά και είχαμε τη χαρά να συζητήσουμε με τον φιλόλογο και μελετητή του Μικρασιατικού Ελληνισμού Θοδωρή Κοντάρα και τον Φώτη Καραλή, πρόεδρο της Ένωσης Βουρλιωτών Μ. Ασίας.

Εδώ στην εφημερίδα έχουμε ήδη γράψει παλιότερα για τις πολύτιμες εκδόσεις της Ένωσης Βουρλιωτών, όπως «Ένας Βουρλιώτης στα Αμελέ Ταμπουρού» και «Κρυπτοχριστιανοί» του Νίκου Ε. Μηλιώρη, που κυκλοφόρησαν σε συνεργασία με τις εκδόσεις Τσουκάτου.

Αυτή τη φορά πήραμε στα χέρια μας το εκπληκτικό ημερολόγιο για το 2022, με κείμενα που μας ταξιδεύουν στην ιστορία της περιοχής. Γράφουν στον πρόλογο:

«Το 1922 ο Βουρλάς είχε 35.000 ψυχές που μιλούσαν μόνο Ελληνικά και λάτρευαν την Ελλάδα. Αποτελούσε την 5^η πληθυσμιακά μεγαλύτερη πόλη του Ελληνισμού. Το 1919-22 όλοι οι άντρες των Βουρλών κατετάγησαν στον ελληνικό στρατό. Το 1922 οι περισσότεροι Βουρλιώτες εξοντώθηκαν από τους Τούρκους…»

Η δική μας συζήτηση, όπως σημείωσε ο κύριος Κοντάρας ήταν «ένα σεργιάνι πάνω στ’ αχνάρια της βουρλιώτικης Ρωμιοσύνης. Περπατώντας στις εξοχές ή στα σοκάκια των Βουρλών και των τριγυρινών ρωμαίικων χωριών, θα βαδίσουμε στον χώρο και την ιστορία του, από τον νωχελικό Γκιούλμπαξε και τα αμμουδερά εγγλεζονησιώτικα ακρογιάλια ίσαμε τους απέραντους αμπελώνες και τους πολύβουους μαχαλάδες του Βουρλά. Το λιμανάκι της Σκάλας και οι κλαζομενιακές σαρκοφάγοι, οι βουρλιώτικοι κουλάδες με τις χρυσοφόρες κουρμούλες της σταφίδας, οι λόφοι της άφαντης πολιτείας και τα απέραντα τιμάρια της βυζαντινής οικογένειας των Βρουλάδων, τα λεσπέρικα σπίτια και τα αρχοντικά των φατόρων, ο Σεφέρης, ο Άη-Γιάννης των παραξυμών κι η Βρυσάρα του Σιραμαχαλά θα μας πουν την ιστορία τους, από τα βάθη της ελληνικής αρχαιότητας μέχρι εκείνη την αξημέρωτη Κυριακή της 4ης Σεπτεμβρίου 1922, όταν το φως παραχώρησε τη θέση του στο έρεβος και πάγωσαν τα γέλια των κοριτσιών στα μάτια της θαυματουργής Παναγιάς της Βουρλιώτισσας».

Αν όμως θέλετε κι εσείς να ταξιδέψετε σε αυτά τα Βουρλά αξίζει να διαβάσετε μια ακόμη έκδοση της Ένωσης, τα «Ενθυμήματα από τα Βουρλά της Μικράς Ασίας» του Νίκου Ε. Μηλιώρη (εκδόσεις Μπαλτά).

Όσο για τη συνέχεια… Πολλοί Βουρλιώτες εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της σημερινής νέας Ερυθραίας. Στην απογραφή του Μαΐου του 1928 στην περιοχή έμεναν 727 οικογένειες, οι 115 από τα Βουρλά, οι 110 από το Λυθρί, 100 από τα Αλάτσατα, 95 από το Σιβρισάρι, 42 από τον Τσεσμέ κ.α.

Οι πληροφορίες προέρχονται από το εξαιρετικό λεύκωμα που κυκλοφόρησε τον περασμένο Δεκέμβριο από τις εκδόσεις «Κηφισιά» με τίτλο «Νέα Ερυθραία – Μια πόλη γεννιέται». Το λεύκωμα αποτελεί ένα πόνημα αρκετών ετών του εκδότη Ιωάννη Γρηγοράκου και είναι αφιερωμένο στους ανθρώπους που ήρθαν από τα «Ματωμένα Χώματα» της Μικράς Ασίας και δημιούργησαν στην Αττική μια καινούργια ζωή, δίνοντας στη νέα τους πατρίδα το όνομα της παλιάς.

Το υλικό μοναδικό, αγκαλιάζει όλες τις πτυχές της ζωής της πόλης από τη γέννησή της μέχρι σήμερα. Με αυτόν τον τρόπο η μνήμη μένει ζωντανή. Θα ευχόταν κανείς κάθε πόλη να είχε μια τέτοια έκδοση που τιμά την Ιστορία της.

Θα δούμε και θα ακούσουμε πολλά το 2022. Φοβάμαι θα είναι ακόμη χειρότερα από όσα ακούσαμε το 2021 για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση. Μακάρι όμως να δούμε κι άλλες εκδόσεις, σαν κι αυτές που με λίγα λόγια παρουσιάσαμε σήμερα.

Όσο για τις εκδηλώσεις για τις «Αλησμόνητες Πατρίδες» συνεχίζονται στις 7 Δεκεμβρίου με μουσικές και παραμύθια από τη Μικρά Ασία με τον «Παραμυθανθό» και στις 21 Δεκεμβρίου με την παρουσία του ημερολογίου του 2022, των εκδόσεων Α/συνεχεια, με τίτλο: «1922, Ιστορία που αντηχεί ακόμα.»