Η Ελλάδα «κατάφερε» να μπλεχτεί σε ένα διεθνοποιημένο επεισόδιο της μαινόμενης αντιπαράθεσης μεταξύ της Δύσης και των στρατηγικών αντιπάλων της. Δηλαδή στην περιπέτεια μιας επιβατικής πτήσης που ξεκίνησε από την Αθήνα με προορισμό το Βίλνιους, αλλά κατέληξε με το ζόρι στο Μινσκ – όπου και συνελήφθη ένας Λευκορώσος επιβάτης, τον οποίο τα διεθνή και ελλαδικά ΜΜΕ έσπευσαν να περιγράψουν με τα θετικότερα χρώματα (ποιος είναι ακριβώς ο Προτάσεβιτς εξηγείται στο κείμενο «Ένας πολυταξιδεμένος “ακτιβιστής”»). Το πώς τα «κατάφερε» να μπλεχτεί η χώρα μας αναλύεται σε ένα άλλο από τα κείμενα αυτού του δισέλιδου («Η εξυπηρετική Ελλάδα»). Σε τι μπλέχτηκε; Σε μια «άνευ προηγουμένου πράξη που σοκάρει», όπως δήλωσε οργίλος ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης (καταλήγοντας με το επικό «Enough is enough»), σε μια «κρατική αεροπειρατεία», όπως δήλωσε εξίσου οργίλος ο κ. Δένδιας. Το κείμενο «Ήταν απλώς Τρίτη» ασχολείται με το αν είναι όντως πρωτοφανής η αεροπειρατεία που διέπραξε το καθεστώς Λουκασένκο. Πέρα από αυτά, όμως, υπάρχει το θέμα της στιγμής στην οποία συνέβη, των αντιδράσεων που προκάλεσε και του τι σηματοδοτεί γενικότερα μια τέτοια ενέργεια στο φόντο μιας χαοτικής διεθνούς αντιπαράθεσης, που εδώ και χρόνια δεν γνωρίζει όρια…
Τον περασμένο Αύγουστο το λευκορωσικό καθεστώς ταρακουνήθηκε από μεγάλες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις που είχαν την αμέριστη (και όχι μόνο φραστική) υποστήριξη του Δυτικού μπλοκ. Γράφαμε τότε στο Δρόμο: «Είναι ο Λουκασένκο ο τελευταίος δικτάτορας της Ευρώπης, όπως τον αποκαλούν εδώ και χρόνια τα δυτικά ΜΜΕ, ή ένας ακόμη κρατικός ηγέτης που μπαίνει στο στόχαστρο επειδή υπερασπίζεται την ανεξαρτησία της χώρας του; Αυτού του είδους οι “ασπρόμαυρες” ερμηνείες αδυνατούν να εξηγήσουν τι συμβαίνει». Και παρακάτω: «Οι “αυτοκρατορικοί γραφειοκράτες”, όπως αποκαλεί ο Γιάσα Λεβίν τα επιτελεία της Ουάσιγκτον και των Ευρωπαίων συμμάχων της, είναι πάντα έτοιμοι να εκμεταλλευθούν την παραμικρή ευκαιρία για να προωθήσουν τη στρατηγική περικύκλωσης της Μόσχας». Έκτοτε οι διαδηλώσεις κόπασαν, και η επαναπροσέγγιση Μόσχας-Μινσκ σταθεροποιήθηκε.
Αεροπειρατεία σε φόντο οξυμένης αντιπαράθεσης
Το επεισόδιο αυτό επιβεβαίωσε ότι οι αντιμαχόμενες πλευρές δεν χαμπαριάζουν από «αναχρονιστικούς» διεθνείς κανόνες. Η αεροπειρατεία σηματοδοτεί ίσως το πέρασμα σε ένα ανώτερο επίπεδο σε σχέση με την «παραδοσιακή» δράση ξένων πρακτόρων, τις αμοιβαίες απελάσεις διπλωματών, τις επιβολές κυρώσεων κ.ο.κ. Και αυτή καθαυτή η κλιμάκωση υπογραμμίζει την υποβόσκουσα διεθνή ένταση και την όξυνση της γεωπολιτικής αντιπαράθεσης. Και οι δύο πλευρές στέλνουν μηνύματα και δοκιμάζουν αντιδράσεις. Καταλαμβάνουν θέσεις όταν εντοπίσουν κάποιο κενό, τιμωρούν όποτε μπορούν, στήνουν προβοκάτσιες, συγκροτούν μισθοφορικές εταιρίες, κατασκευάζουν παρακρατικούς μηχανισμούς, διοργανώνουν απαγωγές αντιπάλων και κρυφές μεταφορές συλληφθέντων, φορτίων όπλων κ.λπ. Όσο οξύνεται η αντιπαράθεση και κλιμακώνονται οι δοκιμές των αντοχών του αντιπάλου, τόσο απογειώνεται και η υποκρισία.
Οι «δικαιολογίες» που προβάλλει το καθεστώς Λουκασένκο, ότι δηλαδή τρομοκράτες (και μάλιστα… Παλαιστίνιοι, σύμφωνα με την αρχική εκδοχή) απειλούσαν να ανατινάξουν το εν λόγω αεροσκάφος, είναι επιεικώς αστείες. Αλλά αυτό δεν ενδιαφέρει πραγματικά κανέναν από τους ισχυρούς του κόσμου τούτου. Η υποκρισία έγκειται στο γεγονός ότι κάθε πλευρά ανακαλύπτει την παραβίαση της νομιμότητας μόνο στην αντίπαλη, και –στην περίπτωση της Δύσης– την τιμωρεί με κάθε είδους κυρώσεις, ή απλώς τη… βομβαρδίζει εάν θεωρεί ότι «την παίρνει» (βλ. Γιουγκοσλαβία, Λιβύη, Συρία κ.λπ.). Εάν, πάλι, πίσω από τον παρανομούντα στέκεται π.χ. ο Πούτιν, περιορίζεται σε πιο συμμαζεμένα αντίποινα. Και πάλι καλά, από μία άποψη: μερικές δεκαετίες πριν οι Μεγάλοι αντιπαρατίθονταν όχι προσγειώνοντας βίαια, αλλά καταρρίπτοντας με πυραύλους αεροσκάφη της πολιτικής αεροπορίας…
Οι ΗΠΑ αντιμέτωπες με τις αντιφάσεις τους
Αλλά για ποιο Διεθνές Δίκαιο μιλάμε όταν εδώ και χρόνια είναι γνωστές οι κακόφημες «ιπτάμενες φυλακές» της CIA που μετέφεραν –χωρίς να καταγράφονται πουθενά, με την ανοχή των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων– ύποπτους για τρομοκρατία σε μυστικές φυλακές και τόπους βασανισμού ανά την υφήλιο; Νομιμότητα δεν υφίσταται ούτε στη γη, ούτε στη θάλασσα, ούτε στον αέρα… Από εκεί και πέρα, κάθε στρατόπεδο έχει λιγότερο ή περισσότερο πειστική προπαγάνδα και λιγότερο ή περισσότερο αλλήθωρα ΜΜΕ, που μας «ενημερώνουν» για το πόσο ολοκληρωτικός και αυταρχικός είναι ο αντίπαλος, και πόσο τυχεροί είμαστε εμείς που ζούμε σε κράτος δικαίου…
Επίκειται όμως η συνάντηση του Μπάιντεν με τον Πούτιν στις 16 Ιουνίου σε «ουδέτερο» έδαφος (Γενεύη). Εκεί οι αντίπαλοι θα συνομιλήσουν αλλιώς… Και οι ΗΠΑ θα πρέπει να μειώσουν κάπως τις αντιφάσεις που εξακολουθούν να διαπερνούν την πολιτική τους ακόμη και μετά τη «δυναμική επιστροφή» τους στη διεθνή σκακιέρα. Διότι από τη μια ο Πούτιν είναι «φονιάς» (τάδε έφη Μπάιντεν, θυμίζουμε), και «υπονομεύει τις αμερικανικές εκλογές προκειμένου να εκλεγεί ο Τραμπ» (τάδε έφη το κόμμα του Μπάιντεν), και «ασκεί επιθετική πολιτική», αλλά από την άλλη η Ουάσιγκτον κατανοεί ότι επιβάλλεται να ξαναβρεθεί ένας τρόπος συνεννόησης. Διότι ούτε μπορεί πια να κάνει ό,τι ακριβώς θέλει (όπως έδειξε και η ταπεινωτική αποτυχία της να βάλει τέλος στον νέο ρωσικό αγωγό προς την Ευρώπη), ούτε μπορεί να ρίξει όλες τις δυνάμεις της εναντίον της Μόσχας, όταν θεωρεί βασικό πια αντίπαλό της το Πεκίνο. Στο οποίο ο Μπάιντεν απηύθυνε και νέο τελεσίγραφο, βγάζοντας από την κατάψυξη τους τραμπικούς ισχυρισμούς ότι ο Covid-19 κατασκευάστηκε σε κινεζικό εργαστήριο… Αυτά βλέπει ο Λουκασένκο και ελπίζει ότι, μέσα στη γενική αναταραχή, το «πταίσμα» του θα ξεχαστεί.
Ένας πολυταξιδεμένος «ακτιβιστής»
Συνελήφθη από το καθεστώς Λουκασένκο αντιπολιτευόμενος δημοσιογράφος. Ή/και μπλόγκερ. Ή/και ακτιβιστής υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτά έγραφαν με πηχυαίους τίτλους τα δυτικά ΜΜΕ όταν έγινε γνωστή η σύλληψη του 26χρονου Ρομάν Προτάσεβιτς στο αεροδρόμιο του Μινσκ, όπου υποχρεώθηκε από τη λευκορωσική κυβέρνηση να προσγειωθεί αεροσκάφος της Ryanair το οποίο εκτελούσε την πτήση Αθήνα-Βίλνιους. Πόσο ευσταθεί το προφίλ που φιλοτέχνησαν τσάκα-τσάκα στον συλληφθέντα οι Δυτικοί; Ο Προτάσεβιτς ξεκίνησε νωρίς την καριέρα του: στα 16 οργανώθηκε στο «Μέτωπο Νέων» [βλ. δεξιά στην τριπλή φωτογραφία], μια ακροδεξιά οργάνωση με έδρα την… Τσεχία, που μεταξύ άλλων θεωρεί ήρωες τους Ουκρανούς και Λευκορώσους συνεργάτες των Ναζί. Σε ηλικία 19 ετών «αποσπάστηκε» στο Κίεβο, όπου πήρε μέρος στην ανατροπή του Γιανούκοβιτς από ακροδεξιούς και νεοναζί με τις ευλογίες της Δύσης. Έπειτα βρέθηκε για ένα χρόνο στο Ντονμπάς, στις γραμμές του νεοναζιστικού «Τάγματος Αζόφ» που πολεμούσε εναντίον των φιλορώσων αυτονομιστών [βλ. κέντρο στην τριπλή φωτογραφία]. Τραυματίστηκε στη μάχη του Σιρόκιν*.
Τότε οι αμερικανικές υπηρεσίες τον ξεχώρισαν και τον προσέλαβαν στη «Φωνή της Αμερικής», ενώ λίγο αργότερα του έδωσαν και υποτροφία για περαιτέρω εξειδίκευση στη «δημοσιογραφία». Το 2018 επισκέφθηκε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ [βλ. αριστερά στην τριπλή φωτογραφία], και το 2019 άρχισε να εργάζεται στο «ΕυρωΡάδιο», με έδρα τη Βαρσοβία. Έπειτα συντόνιζε (πάντα από το εξωτερικό) δίκτυα που έδιναν «τεχνικές» οδηγίες στις διαδηλώσεις κατά του Λουκασένκο – αυτός ήταν και ο λόγος που το λευκορωσικό καθεστώς τον έθεσε στη λίστα των «αναμεμειγμένων σε τρομοκρατικές ενέργειες». Στη συνέχεια εντάχθηκε στην ομάδα της Τιχανόφσκαγια, ως μέλος της αντιπροσωπείας της οποίας ήρθε στην Ελλάδα για το Φόρουμ των Δελφών. Η ιδέα του να παρατείνει τις διακοπές του για μία εβδομάδα πριν γυρίσει στο Βίλνιους (όπου φιλοξενείται πλέον) αποδείχθηκε ατυχής: επιστρέφοντας μόνος του με την περίφημη πλέον πτήση της Ryanair, αντί για το Βίλνιους βρέθηκε στο Μινσκ και συνελήφθη. Μία μέρα μετά, τα φιλοκυβερνητικά λευκορωσικά ΜΜΕ ανάρτησαν βίντεο στο οποίο «ομολογεί» την ενοχή του για όσα του καταλογίζει το καθεστώς Λουκασένκο.
* Ο Αντρίι Μπιλέτσκι, ιδρυτής του Τάγματος Αζόφ, ερωτηθείς προχθές εάν ο Προτάσεβιτς πολέμησε στο Ντονμπάς, δήλωσε: «Ναι, ο Ρομάν πολέμησε ενάντια στη ρωσική κατοχή της Ουκρανίας μαζί με το Τάγμα Αζόφ και άλλες στρατιωτικές μονάδες. Ήταν μαζί μας στο Σιρόκιν, όπου τραυματίστηκε. Αλλά δεν πολεμούσε με πολυβόλο, μόνο με τα λόγια του». Ό,τι θέλει ο καθείς, καταλαβαίνει.
Η εξυπηρετική Ελλάδα
Στο Φόρουμ των Δελφών παρέλασαν οι πάντες – μόνο από τη μία μπάντα της γεωπολιτικής σκακιέρας βέβαια. Δεν γνωρίζουμε αν ο υπουργός Εξωτερικών Ν. Δένδιας είχε και σκονάκι από την Πρεσβεία, δεν ξέχασε πάντως καμία σημαντική προσωπικότητα. Έτσι βρέθηκε στην Αθήνα και η επικεφαλής της φιλοδυτικής λευκορωσικής αντιπολίτευσης, η Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια (η φωτογραφία είναι από τη συνάντησή της με τον κ. Δένδια), την οποία συνόδευε μεταξύ άλλων ο Ρομάν Προτάσεβιτς. Μάλιστα το ελληνικό ΥΠΕΞ κανόνισε για λογαριασμό της Τιχανόφσκαγια συνεντεύξεις-καρμπόν σε διάφορα ΜΜΕ, καθώς και μια επίσημη παρουσίαση στο Φόρουμ των Δελφών με οικοδεσπότη τον κ. Ιωάννη Αρμακόλα από το ΕΛΙΑΜΕΠ. Μάλιστα στο τέλος αυτής της παρουσίασης ο κ. Αρμακόλας θυμήθηκε πόσο βοήθησε η Δυτική Ευρώπη να πέσει η ελληνική χούντα «κι άρα καταλαβαίνουμε πόσο σπουδαίο είναι να βοηθήσουμε τον αγώνα σας», και η Τιχανόφσκαγια πλειοδότησε: είπε ότι πήγε στο μνημείο των φοιτητών που σκοτώθηκαν (στο Πολυτεχνείο) και ότι σήμερα δικάζονται φοιτητές στη Λευκορωσία επειδή κι αυτοί «ζητούν κάτι νέο, ζητούν ανάπτυξη». No comments, που θα ’λεγε κι ο κ. Δένδιας.
Εν πάση περιπτώσει όλα αυτά θα περνούσαν απαρατήρητα αν μία εβδομάδα μετά δεν ακολουθούσε η «βίαιη προσαγωγή» της πτήσης της Ryanair στο Μινσκ, η σύλληψη του Προτάσεβιτς και η δυτική κατακραυγή, με άγνωστη ακόμη κατάληξη. Δείχνουν όμως την προθυμία του ελληνικού πολιτικού προσωπικού να προσφέρει τζάμπα εκδουλεύσεις στον δυτικό παράγοντα. Επιπλέον, η συνέχεια δείχνει ότι η Ελλάδα είναι διαχρονικά ξέφραγο αμπέλι στο οποίο αλωνίζουν ξένοι πράκτορες κάθε προέλευσης, με τις ελληνικές «υπηρεσίες» να (παριστάνουν ότι) κοιμούνται τον ύπνο του δικαίου. Όπως και η αεροπειρατεία της Ryanair, αυτή η κατάσταση κάθε άλλο παρά είναι πρωτόγνωρη. Αρκεί να θυμηθούμε τον βρώμικο ρόλο του ελληνικού κράτους και των εγχώριων μυστικών υπηρεσιών στην παράδοση του Οτσαλάν στους Τούρκους κατόπιν υπερατλαντικών εντολών. Ή, από την άλλη, τις ρωσικές «προειδοποιήσεις» προς τον Κώστα Καραμανλή ότι έχει στοχοποιηθεί από αμερικανικές υπηρεσίες, την υπόθεση των υποκλοπών των πρωθυπουργικών συνομιλιών κ.ο.κ.
Εδώ οι Αμερικάνοι, Ρώσοι, Ευρωπαίοι, Ισραηλινοί κ.ά. πράκτορες κάνουν τις δουλειές τους ανενόχλητοι από τους ντόπιους ομολόγους τους, οι «επιτυχίες» των οποίων εξαντλούνται στη σύλληψη κανενός «Κούρδου τρομοκράτη». Όπως του Μπουλούτ Γιαϊλά, που ένα βράδυ του 2013 απήχθη γκανγκστερικά από το κέντρο της Αθήνας και το επόμενο πρωί βρέθηκε φυλακισμένος στην Τουρκία, αφού οι Έλληνες πράκτορες τον πέρασαν κάτω από τα σύρματα των συνόρων! Οι Τούρκοι ομόλογοί τους οργώνουν την ελληνική Θράκη προωθώντας τα σχέδια της Άγκυρας, που εμπλέκουν την εκεί μειονότητα, ενώ αναζητούν και τους 8 Τούρκους αξιωματικούς οι οποίοι ζήτησαν άσυλο στην Ελλάδα. Για όλα αυτά η λεγόμενη πολιτική ηγεσία «δεν (θέλει να) έχει ιδέα», βεβαίως. Δεν έχει λοιπόν και πολύ σημασία αν στην πτήση της Ryanair και στα όσα ακολούθησαν αναμίχθηκαν και ξένοι πράκτορες. Έτσι κι αλλιώς το αμπέλι παραμένει ξέφραγο, κι αυτό το γνωρίζουν –και το εκμεταλλεύονται κατάλληλα– εχθροί και «φίλοι». Οπότε οι εκ του ασφαλούς λεονταρισμοί του κ. Μητσοτάκη προς τον Λουκασένκο μόνο ειρωνικά χαμόγελα προκαλούν.
Ήταν απλώς Τρίτη
Σύμφωνα με τη Σύμβαση του Σικάγου για τη Διεθνή Πολιτική Αεροπλοΐα, τα επίσημα αεροσκάφη μπορούν να πετούν χωρίς άδεια και απαγορεύεται ο εξαναγκασμός τους σε προσγείωση. Έτσι ΗΠΑ και Ε.Ε. κουρέλιασαν τότε μία ακόμη πτυχή του Διεθνούς Δικαίου, κρατώντας επί 13 ώρες όμηρο τον Μοράλες. Τόσο διάρκεσαν οι διαπραγματεύσεις ώσπου οι Αυστριακοί να δώσουν άδεια απογείωσης του αεροσκάφους του, βεβαιώνοντας ότι σε αυτό δεν επιβαίνει ο Σνόουντεν! Είχε δηλώσει τότε ο πρόεδρος της Βολιβίας: «Η Ουάσιγκτον ξεπέρασε κάθε όριο. Παραβιάζοντας τις διεθνείς συμβάσεις, μετέτρεψε ένα τμήμα της ευρωπαϊκής ηπείρου σε αποικία… Η ομηρία του προεδρικού αεροσκάφους –που είχαμε κάθε λόγο να θεωρούμε αδιανόητη τον 21ο αιώνα– αναδεικνύει μια μορφή ρατσισμού που διαιωνίζεται στους κόλπους ορισμένων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, οι οποίες καταφεύγουν στις πιο γελοίες εξηγήσεις «τεχνικής φύσεως» για να καλύψουν μια πολιτική απόφαση που πάρθηκε στην Ουάσιγκτον… Η Ευρώπη δεν είναι πια παρά μια θολή σκιά του εαυτού της: μια νέα μορφή σκοταδισμού απειλεί τους λαούς μιας ηπείρου η οποία πριν από μερικούς αιώνες φώτιζε τον κόσμο με τις ιδέες της και γεννούσε την ελπίδα».
Τότε οι «ευρωπαϊκοί θεσμοί» δεν βιάστηκαν, όπως έκαναν τώρα, να συναντηθούν εκτάκτως και να καταδικάσουν την παράνομη αναγκαστική προσγείωση του βολιβιάνικου προεδρικού αεροσκάφους. Ούτε μίλησαν για αεροπειρατεία, ούτε βέβαια υιοθέτησαν κυρώσεις εναντίον του… εαυτού τους. Περασμένα-ξεχασμένα. Τότε ήταν απλώς Τρίτη. Αλλά ίσως δεν χρειαζόταν να πάμε τόσο μακριά: πώς χαρακτηρίζονται οι επικίνδυνες και εκφοβιστικές παρενοχλήσεις πειρατικού τύπου, από τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη, πτήσεων που μεταφέρουν Έλληνες επισήμους στη Ρόδο και άλλα νησιά των οποίων η ελληνική κυριαρχία αμφισβητείται από την Άγκυρα; Δεν χαρακτηρίζονται, δεν καταδικάζονται από κανέναν «θεσμό» ή «εταίρο», είναι σαν να μην συμβαίνουν…
