του Γιάννη Σχίζα
Η Αθήνα των ανθρώπων της βιοπάλης, των ανθρώπων που απειλούνται να βρεθούν στο δρόμο ή που ήδη βρίσκονται στο δρόμο, είναι μια απροστάτευτη πόλη. Διαθέτει έναν πυρήνα γύρω από την Ακρόπολη που είναι ελκυστικός, καταναλώσιμος κυρίως από τουρίστες, αλλά γενικά είναι μια πόλη στερημένη από το πράσινο, στερημένη από πεζοδρόμια και πεζόδρομους, από πάρκα και χώρους δημόσιας αναψυχής. Η Αθήνα είναι μια πόλη σκυθρωπή, με πολλές εγγραφές στους τοίχους που όμως δεν δίνουν όψη καλλιτεχνίας, που προσδίδουν κατάσταση ασυναρτησίας – όταν δεν βανδαλίζουν τις καλύτερες επιφάνειες . Η Αθήνα απωθεί, οι πολίτες της δεν την επιλέγουν για χώρο χαράς, οι πιο ευκατάστατοι Αθηναίοι «μεταναστεύουν» εκτός του κέντρου. Μάλιστα η μετανάστευση αυτή είναι διπλή: μετανάστευση του «ελεύθερου χρόνου» και μετανάστευση στα προάστια.
Στην πόλη αυτή είναι δύσκολο χαράξει κανείς μια προοπτική ανάπτυξης, να μιλήσει υπεύθυνα και σοβαρά. Η πολιτική που κυριαρχεί είναι η πολιτική της φωτογένειας, των οικογενειακών και άλλων συναφών κύκλων, του ναρκισσισμού, της απόρριψης κάθε ξένου και μάλιστα αφομοιώσιμου στοιχείου. Ο πολιτιστικός πρωταθλητισμός κυριαρχεί πάνω σε οποιαδήποτε έκφραση μαζικού και λαϊκού πολιτισμού.
Κι όμως, έχει έλθει η ώρα να μιλήσουμε γι’ αυτήν την πόλη. Έχει έλθει η ώρα να προτάξουμε γενικά την αλληλεγγύη με όλους τους πολίτες που βιώνουν δύσκολες καταστάσεις: Είναι η ώρα της αισθητικής αναγέννησης, της πρόσληψης χρώματος, όπως έγινε αλλού – στα Βαλκάνια και όχι μόνο. Παρά τα κρίματα της αντιπαροχής, η Αθήνα διαθέτει ακόμη ένα μεγάλο αριθμό «διατηρητέων» κτιρίων, αρχιτεκτονικών θησαυρών που δημιουργήθηκαν κυρίως στις αρχές του προηγούμενου αιώνα και αποτελούν μνημεία καλού γούστου και αισθητικής. Μόνο στην περιοχή της Κυψέλης και των Πατησίων υπολογίζεται ότι έχουν απομείνει 1.500 διατηρητέες κατοικίες! Πρέπει να ενεργοποιήσουμε κάθε πρόσφορο μέσο –νομικό ή πολιτικό– για να διατηρήσουμε σπίτια ή επαύλεις που σώθηκαν από τη θύελλα της αντιπαροχής, που χρησίμευαν άλλοτε σαν εστίες κατοίκησης και άλλοτε σαν χώροι αναψυχής. Πρέπει να απογράψουμε αυτά τα κτίρια, να τα αναπλάσουμε και να τους προσδώσουμε άλλες χρήσεις, να τα αποδώσουμε στον πολιτισμό.
Παράλληλα με τα εσωτερικά προσόντα της Αθήνας, έχουμε σκοπό να γνωρίσουμε στους Αθηναίους τις κοντινές εστίες αναψυχής –τον Υμηττό, τα Τουρκοβούνια, το Δάσος Συγγρού– αφού προηγουμένως συμβάλουμε στον καλύτερο δυνατό εξοπλισμό τους και στην πρόσβαση.
Η πολιτική πρέπει να είναι αντίθετη με την πολιτική της συγκέντρωσης των υποδομών σε κάποιες κατασκευές εμβληματικές για την Αθήνα – π.χ. στην ανάπλαση της οδού Πανεπιστημίου. Φτάνουν πια τα έργα που, ακόμη κι όταν δεν είναι έργα βιτρίνας, αφήνουν στην τύχη τους τις περιφερειακές συνοικίες της Αθήνας, οι οποίες διψούν για στοιχειώδεις υποδομές.
Αυτό που πρέπει να φέρουμε στην πόλη είναι η λογική της αλληλεγγύης, η λογική της σίτισης και συμπόρευσης με τους μη έχοντες, η λογική της παροχής όλων των πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας σε όλους, η λογική της ειδικής μέριμνας για τους πολίτες με ειδικές ανάγκες – είτε αυτοί είναι ηλικιωμένοι, είτε άρρωστοι, ΑΜΕΑ, ή εξαρτημένοι.
Φανταζόμαστε την Αθήνα ως Πόλη του πολιτισμού – με όλους τους δημιουργούς να έχουν δικαίωμα στην έκφραση… Φανταζόμαστε την Αθήνα της ανακύκλωσης, την Αθήνα της συνετής χρήσης των δημοτικών πόρων, σε αντίθεση με τα τερατώδη και δίχως νόημα έργα του δημάρχου. Φανταζόμαστε την Αθήνα σαν πράσινη πόλη, πέρα από τις καταστροφές στα δένδρα και στη βλάστηση που συσσώρευσε το τελευταίο διάστημα η δημοτική αρχή. Ο αθηναϊκός χώρος πρέπει να χειραφετηθεί από την άσκοπη αναγραφή συνθημάτων, από τα γκραφίτι που δεν εκπέμπουν κανένα μήνυμα και απλώς επιτίθενται στις πιο καλαίσθητες επιφάνειες του χώρου. Να οργανωθεί μια Κυριακή «απεξάρτησης από την τυραννία των γκραφίτι», που συνιστούν οπτική ρύπανση. Να ισχύσει μόνιμος θεσμός ανάδειξης και επιβράβευσης των μπαλκονιών ή άλλων ιδιωτικών χώρων, που τυχαίνουν καλής διατήρησης από τους κατόχους τους.
Σε όλους τους φιλόδοξους που τονίζουν την κοινωνική τους μόστρα, που αυτοπροβάλλονται χωρίς να προβάλλουν κάτι το συγκεκριμένο και απτό, χρειάζεται να αντιτάξουμε ένα μαζικό πρόγραμμα δράσης. Ένα πρόγραμμα «χειροποίητο» και στοχαστικό, φτιαγμένο όχι από επιτελεία ειδικών – ένα πρόγραμμα για τις επείγουσες αλλά και μακροχρόνιες ανάγκες του αθηναϊκού λαού!
