Πώς είναι δυνατό το γεγονός ότι, σε έναν κόσμο εμμονικό με την υπερ-παραγωγή και την υπερκατανάλωση, την ίδια στιγμή τα αντικείμενα εξαφανίζονται και κινούμαστε προς έναν κόσμο μη-πραγμάτων;
Υπάρχει, χωρίς αμφιβολία, ένας υπερπληθωρισμός αντικειμένων, με την έννοια ότι βρίσκονται παντού. Ωστόσο, αυτά είναι αντικείμενα μιας χρήσης με τα οποία δεν μπορούμε να έχουμε πραγματικούς δεσμούς. Σήμερα είμαστε εμμονικοί όχι με τα πράγματα, αλλά με την πληροφορία και τα δεδομένα, δηλαδή, με μη-πράγματα. Σήμερα είμαστε πληροφοριομανιακοί. Έχουμε ακόμη και την έννοια των “δεδομενοσέξουαλ” [άνθρωποι που εμμονικά συλλέγουν και μοιράζονται πληροφορίες για την προσωπική τους ζωή]. […]
Το κινητό δεν είναι ένα πράγμα. Παράγει και επεξεργάζεται πληροφορία, και η πληροφορία μας παρέχει το αντίθετο της ηρεμίας. Ζει από το ερέθισμα της έκπληξης, και από το να μας βυθίζει σε έναν ανεμοστρόβιλο ειδήσεων. Τα τελετουργικά παρέχουν κάποια σταθερότητα στη ζωή. Η πανδημία κατέστρεψε αυτές τις προσωρινές δομές. Σκεφτείτε την τηλεργασία. Όταν ο χρόνος απωλέσει τη διάρθρωσή του, η κατάθλιψη εδραιώνεται. […]
Πράγματι, τα κινητά μάς υποσχέθηκαν μια κάποια ελευθερία… Αλλά δεν είμαστε στην πραγματικότητα φυλακισμένοι από αυτά;
Το έξυπνο κινητό τηλέφωνο σήμερα είναι είτε ένας ψηφιακός τόπος εργασίας είτε ένα ψηφιακό εξομολογητήριο. Κάθε συσκευή, και κάθε τεχνική κυριάρχησης, γεννά τοτέμ που χρησιμοποιούνται για την υποταγή. Με αυτόν τον τρόπο η κυριάρχηση ενδυναμώνεται. Το κινητό είναι το αντικείμενο της λατρείας για την ψηφιακή κυριαρχία. Ως μια συσκευή υποταγής, λειτουργεί ως κομποσκοίνι και ως οι κόμποι του. Με αυτόν τον τρόπο έχουμε διαρκώς ένα κινητό στα χέρια μας. Το “like” είναι ένα ψηφιακό “αμήν”. Συνεχίζουμε να πάμε για εξομολόγηση. Αποκαλυπτόμαστε από επιλογή. Αλλά δεν ζητάμε συγχώρεση: Αντιθέτως, προκαλούμε για προσοχή.
Μερικοί φοβούνται ότι το διαδίκτυο των πραγμάτων μπορεί μια μέρα να σημαίνει ότι τα αντικείμενα θα επαναστατήσουν κατά των ανθρωπίνων όντων.
Όχι ακριβώς. Το έξυπνο σπίτι των διασυνδεδεμένων αντικειμένων αντιστοιχεί σε μια ψηφιακή φυλακή. Το έξυπνο κρεββάτι με αισθητήρες επεκτείνει την επιτήρηση ακόμη και κατά τον ύπνο. Η επιτήρηση επιβάλλεται στην καθημερινή ζωή με αυξανόμενο ρυθμό και κρυφά, ως αν ήταν απλά ένα βολικό πράγμα για να το κάνεις. Τα ψηφιακά πράγματα αποδεικνύεται ότι είναι αποτελεσματικοί πληροφοριοδότες που συνεχώς μας παρακολουθούν και μας ελέγχουν. […]
Χρειαζόμαστε περισσότερη σιωπή, περισσότερη προθυμία να ακούσουμε τους άλλους;
Χρειαζόμαστε να σιωπήσει η πληροφορία. Αλλιώς, τα μυαλά μας θα εκραγούν. Σήμερα, αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο μέσω της πληροφορίας. Με αυτόν τον τρόπο χάνουμε την εμπειρία του να είμαστε παρόντες. Αποσυνδεόμαστε όλο και περισσότερο από τον κόσμο. Χάνουμε τον κόσμο. Ο κόσμος είναι κάτι περισσότερο από πληροφορίες, και η οθόνη είναι μια ανεπαρκής αναπαράσταση του κόσμου. Περιστρεφόμαστε σε έναν κύκλο γύρω από τον εαυτό μας. Το κινητό τηλέφωνο συνεισφέρει αποφασιστικά σε αυτήν την ανεπαρκή αντίληψη για τον κόσμο. Ένα θεμελιώδες σύμπτωμα της κατάθλιψης είναι η απουσία του κόσμου.
Όταν έχουμε κατάθλιψη χάνουμε τη σχέση μας με τον κόσμο, με τους άλλους. Βουλιάζουμε σε ένα σκόρπιο Εγώ. Πιστεύω ότι η ψηφιοποίηση και το κινητό μας καθιστούν καταθλιπτικούς. Υπάρχουν ιστορίες για οδοντιάτρους που λένε ότι οι ασθενείς τους κρατάν σφικτά το κινητό τους όταν η θεραπεία πονάει. Γιατί το κάνουν αυτό; Χάρη στο κινητό, έχω επίγνωση του εαυτού μου. Με βοηθά να είμαι κάποιος που είναι ζωντανός, και υπάρχω. Να γιατί κολλάμε με το κινητό σε περιπτώσεις όπως τη θεραπεία στον οδοντίατρο. Ως παιδί, θυμάμαι που κρατούσα το χέρι της μητέρας μου στο γραφείο του οδοντίατρου. Σήμερα η μητέρα δεν θα δώσει στο παιδί της το χέρι της, αλλά ένα κινητό. Η βοήθεια δεν έρχεται από τους άλλους αλλά από τον εαυτό. Αυτό μας αρρωσταίνει. Πρέπει να ανακτήσουμε το άλλο πρόσωπο.
Αποσπάσματα από τη συνέντευξη του Νοτιοκορεάτη φιλόσοφου Byung-Chul Han στην ισπανική El País. Πηγή και μετάφραση: ardin-rixi.gr
