Έχουμε κάμποσες ενώσεις συγγραφέων στη χώρα μας. Σε κάποιες από αυτές είμαι και μέλος. Τώρα με την κρίση της πανδημίας θα περίμενα να δείξουν μια ενεργητική στάση, όχι μόνο προτείνοντας να διαβάσουμε βιβλία ‒ευχαριστούμε ήδη διαβάζουμε‒ αλλά διεκδικώντας τα δικαιώματα των μελών τους. Των συγγραφέων!
Υπάρχει και ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Έργων του Λόγου (ΟΣΔΕΛ), στον οποίο επίσης είμαι μέλος. Ένας Οργανισμός που συγκεντρώνει ένα σεβαστό ποσό κάθε χρόνο και κάνει διανομή δικαιωμάτων σε συγγραφείς και δημοσιογράφους για τα κείμενά τους.
Πριν από λίγες ημέρες ο ΟΣΔΕΛ ξεκίνησε μια καμπάνια με τίτλο «Μένουμε σπίτι, ταξιδεύουμε με ένα βιβλίο».
«Δεν ξεκινάς να γυρίσεις τα πέλαγα, να δεις τον κόσμο τον απέραντο, να θαυμάσεις τον ατέλειωτο ορίζοντα των ωκεανών», διαβάζω στην καλόγουστη αφίσα το απόσπασμα από το «Μόμπυ Ντικ» του Μέλβιλ και βλέπω τον αναγνώστη πάνω στη φάλαινα να ταξιδεύει με τη φαντασία του.
Διαβάζω και την ανακοίνωση: «…ο ΟΣΔΕΛ αντιλαμβανόμενος την κρισιμότητα της κατάστασης, καθώς και την ευθύνη του απέναντι στα μέλη του, συγγραφείς, μεταφραστές, εκδότες, αρθρογράφους επιστημονικών περιοδικών και δημοσιογράφους, σχεδίασε και θα υλοποιήσει μέσα στις επόμενες ημέρες μία ηλεκτρονική καμπάνια, με κεντρικό σύνθημα “Μένουμε σπίτι, ταξιδεύουμε με ένα βιβλίο”. […] Η εν λόγω πρωτοβουλία αφενός, υποστηρίζει την κινητοποίηση του Υπουργείου Υγείας, αφετέρου συμβάλει στην ανάδειξη του ρόλου του βιβλίου, το οποίο μπορεί να λειτουργήσει, υπό τις παρούσες συνθήκες, ως εναλλακτική διέξοδος για εκατομμύρια συμπολίτες μας […]. Στην προσπάθεια αυτή, η συμβολή σας είναι καθοριστικής σημασίας».
Και ποια είναι η συμβολή μας; Να διαδώσουμε το μήνυμα. Ως καλό μέλος το ανήρτησα στο μπλογκ μου, το κοινοποίησα στο facebook και μετά…
Μετά σκέφτηκα:
Ωραία τα μηνύματα και οι καμπάνιες, αλλά για να συνεχίσουν να υπάρχουν βιβλία πρέπει να μπορούν να ζήσουν οι συγγραφείς για να τα γράφουν. Και οι εικονογράφοι για να τα ντύνουν με τις ζωγραφιές τους. και οι εκδότες για να τα εκδίδουν. Και οι βιβλιοπώλες για να τα πουλάνε. Κι είναι κι άλλοι πολλοί στον χώρο του βιβλίου και των εντύπων. Μεταφραστές, επιμελητές, γραφίστες, τυπογράφοι, διορθωτές…
Κι ύστερα περίμενα. Μια πρωτοβουλία στήριξης όλων αυτών των ανθρώπων.
Για να υπάρχει το βιβλίο. Και δεν είδα τίποτα.
Περίμενα τουλάχιστον ‒ως ένα μικρό βήμα‒ να ανακοινωθεί η επιλογή προτάσεων για το πρόγραμμα των χορηγιών του ΟΣΔΕΛ, να δοθούν κάποιες προκαταβολές σε φορείς και πρόσωπα. Μια μικρή ανάσα.
Αντ’ αυτού, ο ΟΣΔΕΛ επικαλούμενος τις έκτακτες συνθήκες λόγω της πανδημίας, αναστέλλει τη διαδικασία αξιολόγησης των αιτημάτων που κατατέθηκαν στο πλαίσιο του 4ου προγράμματος χορηγιών για όσο χρόνο διαρκέσουν τα περιοριστικά μέτρα!
Για τον χώρο του βιβλίου που δοκιμάζεται όσο λίγοι κλάδοι, αυτό είναι μια απολύτως αρνητική απόφαση. Το σωστό θα ήταν ο ΟΣΔΕΛ να αξιολογήσει άμεσα τις προτάσεις και να προχωρήσει στην καταβολή προκαταβολών σε όσες αξιολογηθούν θετικά για τη στήριξη των προσώπων και των φορέων που τις έχουν υποβάλλει. υπάρχει και σχετικό ψήφισμα στην διαδικτυακή πλατφόρμα avaaz).
Δεν αρκούν οι καμπάνιες για το διάβασμα. Χρειάζονται πράξεις στήριξης των ανθρώπων του βιβλίου!
Τι γίνεται με τα δικαιώματα που χρωστούν οι εκδότες στους συγγραφείς. Υπάρχει κάποια συλλογική διεκδίκηση; Κι εφόσον αδυνατούν, γιατί δεν υπάρχει πρόβλεψη να καταβληθούν τα 800 ευρώ και στους συγγραφείς, έναντι των δικαιωμάτων τους;
Δεν νομίζω πως χρειαζόμαστε άλλες καμπάνιες. Ούτε τελικά να προσφέρουμε συνέχεια δωρεάν δράσεις βιβλία κ.λπ.
Αυτό που έχουμε καταφέρει είναι να θωρείται η προσφορά μας αυτονόητη και ό,τι κατά τ’ αλλά ζούμε με τη «δόξα»!
Και αέρα κοπανιστό!
Δεν είναι τυχαίο αυτό που μου έχει συμβεί σε αρκετές συναντήσεις με παιδιά που με ρωτάνε γιατί δεν χαρίζω τα βιβλία μου. Το είδος θεωρείται πλήρως απαξιωμένο και κατατάσσεται στις τριτεύουσες ανάγκες.
Συνηθίζω να απαντώ ρωτώντας το επάγγελμα των γονιών.
Μου λένε π.χ. «είναι υδραυλικός ο μπαμπάς μου».
«Ωραία», απαντώ. «να μου δώσεις το τηλέφωνό του, να έρθει να μου φτιάξει τις βρύσες κι όταν τελειώσει θα τον ευχαριστήσω και θα του ζητήσω αυτόγραφο, επαινώντας την καλή δουλειά του. Πώς λες να του φαινόταν;»
Όλοι πρέπει να ζήσουμε. Να μη θεωρείται το γράψιμο «χόμπι» ή «βίδα».
Οι ενώσεις των συγγραφέων και ο ΟΣΔΕΛ έχουν μεγάλες ευθύνες.
Καιρός να αφήσουν τις καμπάνιες και τις γλυκανάλατες δράσεις.
Για να υπάρχουν βιβλία πρέπει να μπορούν να ζήσουν αυτοί που τα γράφουν…
…και η (σωστή) αντίδραση των εκδοτών
Με επιστολή τους ‒στις 3 Απριλίου‒ προς τους υπουργούς Οικονομικών, Πολιτισμού και Αθλητισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων και Ανάπτυξης και Επενδύσεων, σημειώνουν ότι ο κλάδος βρίσκεται στα όρια της επιβίωσης και ζητούν άμεσα μέτρα στήριξης:
– τον εκσυγχρονισμό των βιβλιοθηκών με εφαρμογή δανεισμού από το σπίτι: επιλογή και παραγγελία τίτλων ηλεκτρονικά, παράδοση και επιστροφή με κούριερ, με ελάχιστη επιβάρυνση του αναγνώστη.
–την αγορά μεγάλου αριθμού ελληνικών και μεταφρασμένων τίτλων βιβλίων από δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες με τη δυνατότητα του εξ αποστάσεως δανεισμού για τους αναγνώστες. Με τον τρόπο αυτό θα υποστηριχθούν οι εκδότες, οι τυπογράφοι, οι βιβλιοδέτες και οι Έλληνες συγγραφείς με τα δικαιώματα που θα εισπράξουν.
– την επίλυση επιτέλους του κεφαλαιώδους θέματος του δημόσιου δανεισμού, κυρίως για να ενισχυθούν οι συγγραφείς που βρίσκονται σε μεγάλη ανάγκη λόγω των συνθηκών.
– τη μείωση του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) στα ηλεκτρονικά βιβλία και audiobooks. Είναι η ιδανική συγκυρία για να ενσωματωθεί και στην Ελλάδα η σχετική οδηγία.
- προτείνεται να συστήνουν οι εκπαιδευτικοί την ανάγνωση ενός βιβλίου, ανά εβδομάδα, δικής τους επιλογής, και να αναθέτουν την εκπόνηση εργασίας από τους μαθητές.
Την επιστολή υπογράφουν οι: Ιωάννης Κωνστανταρόπουλος, πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικού Βιβλίου, Πόλα Καπόλα, πρόεδρος του Συλλόγου Εκδοτών Βιβλίου Αθηνών και Γεώργιος Πασχαλίδης, πρόεδρος του Συλλόγου Εκδοτών Επιστημονικών Βιβλίων
