Για το πόσο όμορφα αποκαθιστούν οι πραξικοπηματίες τη… δημοκρατία στη Βολιβία δεν χρειάζεται να επαναληφθούν οι αναφορές στις δολοφονίες διαδηλωτών από τις ειδικές δυνάμεις ή στις μαζικές συλλήψεις και φυλακίσεις στελεχών και υποστηρικτών του ιθαγενικού και λαϊκού κινήματος. Ούτε να υπενθυμιστούν οι μέχρι τώρα πράξεις της ντε φάκτο «κυβέρνησης» της Άνιεζ – από την εκ των προτέρων αμνηστία για όσους αστυνομικούς και στρατιωτικούς σκοτώνουν, τραυματίζουν και βασανίζουν άοπλους πολίτες ως την επιστροφή στις «παραδοσιακά καλές σχέσεις» που είχαν τα παλιότερα καθεστώτα της χώρας με τις ΗΠΑ, το κατοχικό κράτος του Ισραήλ και άλλους πρωταθλητές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ίσως να αρκεί μια μικρή είδηση αυτής της εβδομάδας: μετά από αλλεπάλληλα περιστατικά λογοκρισίας και απειλών, ο πασίγνωστος στη Βολιβία σκιτσογράφος Αλεχάντρο Σαλαζάρ «αποσύρθηκε». Ήταν η πιο πρόσφατη περίπτωση που έγινε γνωστή και εκτός συνόρων, και προστίθεται σε δεκάδες περιπτώσεις εκφοβισμού ή και τραμπουκισμών ενάντια σε δημοσιογράφους που δεν εννοούν να εξυμνήσουν τη νέα ολιγαρχική και ρατσιστική εξουσία.
Σε αυτά τα περιστατικά μπορεί να προστεθεί και η απαγόρευση από την ντε φάκτο κυβέρνηση της δυνατότητας πρόσβασης των Βολιβιάνων σε ιστοσελίδες «μη φιλικών» προς τους πραξικοπηματίες ΜΜΕ: μεταξύ αυτών και μεγάλα διεθνή μέσα, όπως το Russia Today. Ψιλά γράμματα για τους όπου γης φιλελεύθερους, που κατά τα άλλα δεν σηκώνουν μύγα στο σπαθί τους… Τώρα η προσοχή όλων αυτών είναι στραμμένη στο πώς θα επιβιώσει το βολιβιάνικο πείραμά τους, αυτό το υβριδικό πραξικόπημα που στοχεύει στην επιστροφή σε ένα σκοτεινό παρελθόν: στην εποχή που η ιθαγενική πλειοψηφία κυριολεκτικά απαγορευόταν να βαδίζει στα πεζοδρόμια και το λευκό 5% έλυνε κι έδενε, πάντα στην υπηρεσία της Ουάσιγκτον. Επιχείρηση δύσκολη αλλά και κρίσιμη: ήδη η πρώην αντιπολίτευση ακονίζει τα μαχαίρια της και προετοιμάζει κάλπες κομμένες και ραμμένες στα μέτρα της, ελπίζοντας να ελέγξει μια εκλογική διαδικασία στην οποία θα συμμετέχει και το κόμμα του Μοράλες, αλλά χωρίς τον ίδιο. Την ίδια στιγμή η εντός Βολιβίας ηγεσία του MAS-IPSP δηλώνει ότι δεν θα επιτρέψει το μαγείρεμα του αποτελέσματος, κι ότι θα επικρατήσει των πραξικοπηματιών στις κάλπες…
Ο πόθος της ελευθερίας μεθά τη Χιλή
Όμως αυτό είναι αμφίβολο, διότι η Ουάσιγκτον, όπως και τα υποχείριά της στην λατινοαμερικάνικη «πίσω αυλή» της, χρειάζονται απελπισμένα μια επιτυχία στη Βολιβία, και θα κάνουν τα πάντα για να την αποσπάσουν. Στόχος τους, πέραν του ελέγχου ενός «απείθαρχου» κράτους, είναι να αντισταθμίσουν έστω και επικοινωνιακά το στραπατσάρισμα που υφίστανται σε άλλες χώρες-κλειδιά της περιοχής. Και πρώτα-πρώτα στη Χιλή, όπου το τεράστιο κύμα διαμαρτυρίας δεν λέει να καταλαγιάσει εδώ και πενήντα μέρες. Το σπάσιμο του φόβου έχει μεθύσει τους Χιλιάνους: αψηφούν σφαίρες, δακρυγόνα, γκλομπ και βασανιστήρια και συνεχίζουν να διαδηλώνουν απαιτώντας μια νέα Χιλή. Χωρίς το αυταρχικό και νεοφιλελεύθερο Σύνταγμα που τους κληροδότησε ο Πινοσέτ, και χωρίς την πολιτική τάξη των επιγόνων του που συνέχισαν να εφαρμόζουν τις πολιτικές της Σχολής του Σικάγο. Κι ας μετριούνται σε χιλιάδες οι συλληφθέντες (7.259 για την ακρίβεια, εκ των οποίων 867 παιδιά και έφηβοι) και οι τραυματίες (2.808 εξακολουθούν να νοσηλεύονται, τα 2/3 των οποίων έχουν χτυπηθεί από πυροβόλα όπλα), και σε εκατοντάδες οι νεκροί, οι «εξαφανισμένοι» και οι βασανισμένοι (το Εθνικό Ινστιτούτο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει καταγράψει 499 περιπτώσεις βασανιστηρίων και βιασμών συλληφθέντων – εκ των οποίων 137 αφορούν ανήλικους και 155 γυναίκες).
Η Ουάσιγκτον και τα υποχείριά της χρειάζονται απελπισμένα μια επιτυχία στη Βολιβία: πέραν του ελέγχου ενός «απείθαρχου» κράτους, θέλουν να αντισταθμίσουν έστω και επικοινωνιακά το στραπατσάρισμα που υφίστανται σε άλλες χώρες-κλειδιά της περιοχής
«Στη Χιλή η αλλαγή είναι ήδη εδώ, και δεν υπάρχει επιστροφή, ο φόβος έφυγε» λέει χαρακτηριστικά ο γιατρός Ρικάρντο Πέρεζ, στέλεχος της «Κοινωνικής Ενότητας», μιας συμμαχίας 200 πολιτικών και κοινωνικών οργανώσεων που πρωτοστατεί στις κινητοποιήσεις. Και συμπληρώνει: «Ο αντίπαλος έχει ξεμείνει από εναλλακτικές. Από τη μια είναι ο επίσημος πολιτικός κόσμος, περιλαμβανομένου τμήματος της κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης, που ακόμη και τώρα ψηφίζει μαζί με τους βουλευτές του Πινιέρα νέους κατασταλτικούς νόμους. Κι από την άλλη η μεγάλη λαϊκή πλειοψηφία, που δεν έχει πια εμπιστοσύνη στους μεταπινοσετικούς θεσμούς, και γι’ αυτό απαιτεί μια κυρίαρχη Συντακτική Εθνοσυνέλευση και την υλοποίηση ενός εθνικού προγράμματος μετασχηματισμών». Η προχθεσινή έγκριση από την πανικόβλητη κυβέρνηση της αύξησης των συντάξεων κατά 50%, σε συνέχεια της αύξησης μισθών, δεν λειτούργησε: οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις συνεχίζονται, και το ποσοστό δημοφιλίας του Πινιέρα βρίσκεται σε μονοψήφια Τάρταρα!
Εκουαδόρ, Κολομβία, Αργεντινή, Μεξικό… και μετά Βραζιλία;
Η επέκταση και συνέχιση της αναταραχής στην Κολομβία, άλλη μια χώρα που θεωρούνταν «σίγουρη» και «αμόλυντη» από την ολιγαρχία και τις ΗΠΑ, αυξάνει την αγωνία – πόσο μάλλον που κι αυτή, όπως και η εξέγερση στη Χιλή, ήταν απρόσμενη για τους «από πάνω». Και δεν φαίνεται να ατονεί, παρά τη χρήση και μαστίγιου και καρότου από τον δεξιό πρόεδρο Ντούκε. Η κατάσταση περιπλέκεται κι άλλο μετά την ανάληψη της προεδρίας της Αργεντινής από τον κεντροαριστερό περονιστή Μάκρι, ο οποίος απομακρύνεται από τις ΗΠΑ και υπόσχεται αλλαγή πορείας και στην εσωτερική πολιτική, αλλά και εξαιτίας της πεισματικής μεξικάνικης αντίστασης στα σχέδια της Ουάσιγκτον. Χθες ο Μεξικανός πρόεδρος Ομπραδόρ συναντήθηκε με τον υπουργό Δικαιοσύνης των ΗΠΑ και τον έσφαξε με το βαμβάκι: «Χαίρομαι που είστε νομικός», είπε στον Ουίλιαμ Μπαρ που μετέφερε και επίσημα την… προσφορά του Τραμπ να στείλει τον αμερικανικό στρατό στο Μεξικό τάχα για την καταπολέμηση των ναρκοκαρτέλ, «και άρα κατανοείτε ότι το Σύνταγμά μας απαγορεύει την παρουσία ξένων ενόπλων μονάδων στη χώρα μου»…
Ο φόβος ότι το ντόμινο θα συνεχιστεί εκφράζεται και σε πρόσφατο δημοσίευμα των Financial Times, που επισημαίνουν ότι η κυβέρνηση του ακροδεξιού Μπολσονάρου στη Βραζιλία έχει παγώσει όλα τα νομοσχέδια «μεταρρυθμίσεων», φοβούμενη ένα λαϊκό ξέσπασμα όπως αυτά που αναταράσσουν το Εκουαδόρ, τη Χιλή και την Κολομβία. «Η Βραζιλία χρειάζεται μεταρρυθμίσεις, αλλά η κυβέρνηση Μπολσονάρου αδρανεί. Αναρωτιόμαστε αν θα υποπέσει εκ νέου στη μόνιμη συνήθειά της να απογοητεύει τους επενδυτές», γράφουν επιτιμητικά πια για τον ακροδεξιό Βραζιλιάνο πρόεδρο, η εκλογή του οποίου είχε γίνει δεκτή με ενθουσιασμό από την Ουάσιγκτον και τις «αγορές». Το γεγονός ότι η βραζιλιάνικη «δικαιοσύνη» αναγκάστηκε να απελευθερώσει τον Λούλα, πρώην πρόεδρο και χαρισματικό ιστορικό ηγέτη του Κόμματος Εργατών, επιτείνει τις ανησυχίες ότι και η Βραζιλία μπορεί να ξεστρατίσει. Για όλους αυτούς τους λόγους δεν σκοπεύουν να αφήσουν να πάει χαμένη η μοναδική ίσως πρόσφατη επιτυχία τους: η «αποκατάσταση της δημοκρατίας» (των ολίγων) στη Βολιβία. Δεν θα είναι εύκολο βέβαια να καθυποτάξουν μόνιμα μια ιθαγενική και λαϊκή πλειοψηφία η οποία μόλις τα τελευταία 14 χρόνια ξαναβρήκε την αξιοπρέπεια και κυριαρχία που είχε χάσει από τότε που συναντήθηκε με τους Ισπανούς «εκπολιτιστές»…
