Σε κάθε αντιπαράθεση, ο εχθρός πρέπει να βαφτεί με τα πιο μελανά χρώματα, να στιγματιστεί και να χρεωθεί τα μύρια όσα, έτσι ώστε η επίθεση να μοιάζει όχι μόνο επιβεβλημένη αλλά και δίκαιη. Οι εξουσίες επιθυμούν πάντα τη διατήρηση, αν όχι της συναίνεσης, τουλάχιστον της νομιμοποίησης κάθε ενέργειας τους μέσα στις δικές τους δυνάμεις, στο δικό τους πόλο. Για την ακρίβεια, έτσι προκύπτουν –καλύτερα μορφοποιούνται– οι πόλοι και είναι γι’ αυτό που η Πολιτική θα συνεχίζει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, ενόσω θα εμφανίζονται ολοένα και πιο σκληρές, πιο πολεμικές εκδοχές της. Αυτό ισχύει τόσο στα εσωτερικά μέτωπα –χαρακτηριστικότερο παράδειγμα η κατασκευή του «εθνολαϊκισμού» ή του «αντισυστημισμού» που καταγγέλλονται σε κάθε παγκόσμιο φόρουμ ως ύψιστοι κίνδυνοι για την κοινωνική ευημερία– όσο και στο πεδίο των διεθνών αντιπαραθέσεων. Οι σύμμαχοι θα τραβιούνται στο κάθε φορά «εξ ονόματος», είτε στριμωγμένοι και με μισή καρδιά, είτε στην πρώτη γραμμή, κατασκευάζοντας τα ανάλογα συνθήματα και κουνώντας τις σημαίες τους. Μάλιστα η ταυτότητα του κάθε φορά «εμείς» έχει πάντα την αναγκαία ρευστότητα έτσι ώστε να χωράει και να αποκλείει αναλόγως. Σχηματικά λοιπόν: κάποιος πρέπει να είσαι, κάτι να υπερασπίζεσαι και κάποιον κακό να πολεμάς.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ είναι γεμάτη από τέτοια βαφτίσια: Παλιότερα ο «ελεύθερος κόσμος ενάντια στο σιδηρούν παραπέτασμα», η «δημοκρατία ενάντια στον ολοκληρωτισμό», η «αποκατάσταση της δημοκρατίας κόντρα σε αιμοσταγείς δικτάτορες», πιο πρόσφατα η «υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», ο «αγώνας ενάντια στην τρομοκρατία», η «προστασία των μειονοτήτων». Μια μεγάλη γκάμα δικαιολόγησης για την εξαπόλυση πολέμων, εισβολών, επιβολής ανακατατάξεων. Όσο γυμνό κι αν είναι σε τελική ανάλυση το «δίκιο του ισχυρού», χρειάζεται πάντα ένα συμπλήρωμα. Συχνά μάλιστα, μερικές στάλες αλήθειας –φιλτραρισμένες πάντα σε βαθμό εξάχνωσης– βοηθούν για τη φιλοτέχνηση μιας «πραγματικότητας παραστάσεων» με την αναντικατάστατη βοήθεια των μέσων μαζικής εξαπάτησης. Αποτελεί λοιπόν η Δύση μια δημοκρατική, ειρηνική συνιστώσα στο πεδίο των διεθνών σχέσεων; Εδώ, θα αρκούσαν μόνο μερικές λέξεις: Ιράκ, Γιουγκοσλαβία, Αφγανιστάν, Συρία, Λιβύη, Κύπρος, αν η Χιλή, ο Παναμάς και το Βιετνάμ να φαίνονται παλιές ιστορίες. Το περιβόητο «Διεθνές Δίκαιο» και η υπεράσπισή του (βλ. και σχόλιο στη διπλανή στήλη) φαντάζει κακόγουστο αστείο…
Ας γίνουμε όμως πιο συγκεκριμένοι. Βρισκόμαστε σήμερα μπροστά σε μια μεγάλη αλλαγή του τρόπου με τον οποίο αποτυπώνονται και αναπαρίστανται οι διεθνείς και διακρατικές αντιπαραθέσεις. Οι πόλοι, τα στρατόπεδα, τα δίπολα και τα επίδικα που εμφανίζονται στην επιφάνεια της παγκόσμιας κρίσης και των υπαρκτών οικονομικών και γεωπολιτικών συγκρούσεων παίρνουν τις σύγχρονες ονομασίες τους. Για λόγους πολεμικούς –με την ευρεία έννοια- αλλά και καθιστώντας συχνά δυσδιάκριτο το υπόβαθρο, ή και φετιχοποιώντας το. Δύση ενάντια σε Ανατολή, Δύση και Ισλαμισμός, ο «κίτρινος κίνδυνος» της Κίνας κ.ο.κ.
Η ΕΙΣΒΟΛΗ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ στην Ουκρανία εγκαινιάζει μια νέα περίοδο. Αυτή μιας «αντιρωσικής υστερίας» που θα γίνει η σημαία του δυτικού-καπιταλιστικού κόσμου, με ενορχηστρωτή τις ΗΠΑ και συνδυαζόμενη αναλόγως με επιθέσεις ενάντια στην τρίτη κοσμοκρατορική δύναμη, την Κίνα. Πότε αντιμετωπίζοντάς τες ξέχωρα και πότε ενιαία. Η Δύση, με ό,τι καταφέρνει να μαζευτεί κάθε φορά κάτω από αυτή την ομπρέλα, θα αποτελεί τον «κόσμο των φιλελεύθερων αξιών και της δημοκρατίας» απέναντι στον «ανατολίτικο δεσποτισμό», «τους ρώσους ολιγάρχες», τις «δυνάμεις του κακού», «τους απόγονους της Κα-Γκε-Μπε», τον «κινέζικο ιό», εκεί κάπως μακριά από τον πολιτισμένο κόσμο και τις κατακτήσεις του. Γιατί τώρα που η «Αγορά» δεν μπορεί πια να περηφανεύεται εύκολα για τα καμώματα και την υπεροχή της –την ώρα όμως που κυριαρχεί σε διάφορες εκδοχές σε Δύση και Ανατολή!- οι Αξίες θα ριχτούν ξανά στο παιχνίδι. Πάντα αφηρημένες, πάντα αποπολιτικοποιημένες, με διαρκώς εξαφανισμένη την υλικότητά τους.
Μια «αντιρωσική υστερία» με ενορχηστρωτή τις ΗΠΑ και συνδυαζόμενη αναλόγως με επιθέσεις ενάντια στην τρίτη κοσμοκρατορική δύναμη, την Κίνα. Η Δύση θα αποτελεί τον «κόσμο των φιλελεύθερων αξιών και της δημοκρατίας» απέναντι στον «ανατολίτικο δεσποτισμό», «τους ρώσους ολιγάρχες», «τους απόγονους της Κα-Γκε-Μπε», τον «κινέζικο ιό»
Γιατί ποιες είναι σήμερα οι δυτικές αξίες και τί έχουν να προσφέρουν στις κοινωνίες, την ανθρωπότητα και τον πλανήτη; Οι εκλογές και η αντιπροσωπευτική δημοκρατία έχουν τρωθεί βάναυσα από τη μεταδημοκρατική συνθήκη, με το κομματικό παιχνίδι, την πολιτική περιθωριοποίηση, τα κάθε λογής μνημόνια και δεσμά, τα κοινοβουλευτικά πραξικοπήματα. Αλλά ας θυμηθούμε και τις πλαστικές σφαίρες και τους χιλιάδες τραυματίες των Κίτρινων Γιλέκων που δεν έχουν σε τίποτα να ζηλέψουν από τις πάλαι ποτέ λατινοαμερικάνικες χούντες. Ας σκεφτούμε τη δεύτερη χώρα των μεγάλων επαναστάσεων, τις ΗΠΑ, και την απροκάλυπτη σύμφυση της πολιτικής ελίτ με τους τεράστιους οικονομικούς κολοσσούς και συμφέροντα, την ώρα που το μυαλό μας θα αρχίσει να βομβαρδίζεται με την εικόνα κάτι αδίστακτων ρώσων ολιγαρχών, περιτριγυρισμένων με καλάσνικοφ. Ας αναλογιστούμε τα «καθεστώτα έκτακτης ανάγκης», από τον Καναδά μέχρι την Αυστραλία, που επιβλήθηκαν στην πανδημία, την κατάργηση του δημόσιου χώρου -όρο εκ των ων ουκ άνευ σε μια δημοκρατία- ή την τεχνοεπιστήμη που δεν επιδέχεται αμφισβητήσεων. Και το «κράτος δικαίου»; Τι έχει ακριβώς απομείνει απ’ αυτή την κατάκτηση άλλων εποχών και άλλων συσχετισμών; Μια ματιά στους δείκτες που αποτυπώνουν τα κοινωνικά δικαιώματα ή την πρόσβαση σε βασικά αγαθά θα ήταν αρκετή για να αποδείξει την άλωση του όποιου δημόσιου χαρακτήρα του κράτους από ιδιώτες και «φεουδάρχες». Με την ταυτόχρονη μάλιστα ενίσχυση όλων των αστυνομικών και αυταρχικών του διαστάσεων, με την κυριαρχία των ψηφιακών «αξιών» θραύσης της κοινωνικότητας και της συνοχής, που αφοπλίζουν κάθε επιχείρημα-φόβητρο ότι η «απολυταρχική διακυβέρνηση» και ο «ολοκληρωτισμός» βρίσκονται μόνο κάπου άλλου, μακριά από τη Δύση μας…
ΤΟ «ΑΚΡΑΙΟ ΚΕΝΤΡΟ», αυτό της «φιλελεύθερης δημοκρατίας της παγκοσμιοποίησης», με τις ιδιαιτερότητες που έχει σε κάθε γωνιά του δυτικού κόσμου, ανεμίζει τις σημαίες του, επιτιθέμενο εντός και εκτός της επικράτειάς του, στον κοινωνικό του ανταγωνιστή και τον διεθνή του αντίπαλο. Ειδικά για τη χώρα μας, το να μην συνταχθούμε μαζί του δεν είναι μόνο προτεραιότητα αλλά και όρος επιβίωσης.
