του Τάσου Βαρούνη*
Για δεκαετίες το σύνθημα ήταν πάνω-κάτω το εξής: Η οικονομία προχωρά, η πίτα αυξάνει και κάπως θα μοιραστεί, η παγκόσμια ανάπτυξη θα νικήσει την κρίση, η αγορά θα ρυθμίζει και θα λύνει τα όποια θέματα, η παγκοσμιοποίηση θα δημιουργεί ευκαιρίες παρά τα διαρθρωτικά ζητήματα κ.ό.κ. Γενικώς ήταν κάποιοι αυτόματοι πιλότοι που έμοιαζε να καθοδηγούν τις εξελίξεις.
Σήμερα αυτό δεν λειτουργεί. Ούτε προπαγανδιστικά, ούτε στην πράξη. Πρώτον, γιατί αυτός ο κόσμος που τόσο διαφημίστηκε –στον αναπτυγμένο πάντα πλανήτη, δηλαδή στους ήδη τυχερούς- ουδέποτε υπήρξε και αυτό δεν είναι λεπτομέρεια. Και δεύτερον, γιατί η κρίση γεννά πιο σκληρούς ανταγωνισμούς, μη διευθετήσιμους με τα μέσα της προηγούμενης περιόδου. Σήμερα χρειάζονται πιο πολιτικά συνθήματα, πιο αιχμηρά, πιο πολεμικά, λιγότερο άχρωμα και τεχνικά, που να δείχνουν εχθρούς και φίλους, και κυρίως που να συμπαρασύρουν δυνάμεις σε στρατόπεδα. Αυτό το τελευταίο έχει σημασία.
Το παιχνίδι θα γίνει με όρους κινημάτων, δηλαδή καταρχήν κίνησης, στάσεων, αποφάσεων και πράξεων μαζών. Η λέξη «μάζα» επιστρέφει –αφού κακόπαθε- και διεκδικεί θέση ανάμεσα σε ασφυκτικά πλαίσια. Πότε χειροκροτούσα. Πότε μέσα σε κάλπικο παραβάν. Πότε στη φαντασία κάποιων. Αυτή που άλλοτε είναι αδαής κι άλλοτε «όλα τα σφάζει κι όλα τα μαχαιρώνει». Διαρκώς μετέωρη ανάμεσα στις πολλαπλές ιδιότητες και τους διχασμούς που έχει λάβει από την ιστορία, την κοινωνία και την γεμάτη δυνατότητες και αντιφάσεις ανθρώπινη φύση.
Η έννοια του λαϊκισμού ανακατεύει μια χαρά την κουτάλα γιατί ακριβώς παίζει με τη «μάζα». Καλεί σε νέες ταξινομήσεις, καταγραφές και πολώσεις της. Προσφέρει μια πιο ευρύχωρη ματιά ως προς τα πεδία όπου θα διεξαχθούν μάχες. Έχει μια δυναμική που μπορεί να συλλάβει την πραγματικότητα σαν κάτι πλουσιότερο –όχι άσχετο- από σύγκρουση συμφερόντων αγκιστρωμένων σε τάξεις και στρώματα. Χωράει τις δυσφορίες και τις ταπεινώσεις πολλών ειδών και θέτει εκ νέου υπό κρίση –αμυντικό όπλο και υλικό για το μέλλον- όλες τις κατασκευές της ιστορίας των ανθρώπων. (Μέχρι και λέξη φτιάχτηκε γι’ αυτό το τελευταίο: Εθνολαϊκισμός).
Υπενθυμίζει ότι η Πολιτική –μια κάποια πολιτική- πρέπει κάπως να ξεμυτίσει κάπου ανάμεσα στον θάνατο του Θεού, την κυριαρχία της Επιστήμης και την ακραία Εξατομίκευση. Και την ώρα που παρεμβαίνει δυναμικά στην τρέχουσα συγκυρία αφήνει ανοιχτά πρακτικά –μα τόσο πρακτικά, επί ποινή αυτοκατάργησης του ανθρώπινου και φυσικού πολιτισμού- ερωτήματα: Πού και πώς ενώνονται οι άνθρωποι; Τι συνέχει τις κοινωνίες; Πόση ετερογένεια μπορεί ακόμα να παραχθεί και με τι κόστος; Κι επειδή ζούμε ήδη στο 2017 και όχι στο 2010: Με ποιο τρόπο, δηλαδή, ποια πολιτική –και ποιος λαϊκισμός- μπορεί να νικά;
* Ο Τάσος Βαρούνης, μαζί με τον Κάρλο Φορμέντι, θα είναι οι δυο ομιλητές στην εκδήλωση «Το μπλοκ της παγκοσμιοποίησης, λαϊκισμός και κινήματα χειραφέτησης», σήμερα στις 19.30 στο Resistance Festival
