Το πρώτο και το πιο κρίσιμο ερώτημα των εκλογών που διεξάγονται στη Βολιβία αύριο Κυριακή 18 Οκτωβρίου είναι αν θα διεξαχθούν κανονικά, χωρίς νοθεία, και αν, σε περίπτωση νίκης του Κινήματος για τον Σοσιαλισμό (MAS), η ντε φάκτο κυβέρνηση δεχθεί να παραδώσει την εξουσία. Πολύ αμφίβολα και τα δύο! Παρ’ όλα αυτά πάνω σ’ αυτό το ενδεχόμενο έχει στηρίξει τη στρατηγική του το MAS όλο τον τελευταίο χρόνο… Μετά από πολλαπλές διεθνείς παρεμβάσεις του Έβο Μοράλες στη χώρα βρίσκονται 110 διεθνείς παρατηρητές από ΟΗΕ, Ε.Ε. (η οποία όμως «προέβλεψε» ταραχές ανεξαρτήτως αποτελέσματος…) κ.ά. Επιπλέον, το MAS έχει ορίσει 45.000 εκλογικούς αντιπροσώπους που θα του δώσουν τη δυνατότητα να κάνει τη δική του καταμέτρηση.
Αλλά παρών, με κεντρικό «συμβουλευτικό» ρόλο στην εκλογική διαδικασία, θα είναι και ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών – ο ίδιος που, ως αντικειμενικός δήθεν παρατηρητής στις εκλογές Νοεμβρίου 2019, ισχυρίστηκε πως υπήρξε νοθεία. Αυτό αποδείχθηκε κατόπιν απολύτως ψευδές, αλλά εν τω μεταξύ η δουλειά (το πραξικόπημα) είχε συντελεστεί… Αν στα παραπάνω προστεθούν και οι παραστρατιωτικές ομάδες (του ακροδεξιού Καμάτσο κ.ά.) που ήδη επιδίδονται σε βίαιες ενέργειες, γίνεται κατανοητό γιατί η κατάσταση μυρίζει μπαρούτι και γιατί όλοι κάνουν λόγο για πιθανή βία και νοθεία. Όχι μόνο το MAS –που είναι λογικό– αλλά και η ίδια η ντε φάκτο κυβέρνηση: σύμφωνα με τον σκληροπυρηνικό υπουργό Εσωτερικών Αρτούρο Μουρίγιο, είναι το MAS που θα επιχειρήσει νοθεία μέσω των εκλογικών αντιπροσώπων του!
Το εκλογικό στοίχημα
Το δεύτερο ερώτημα (που για να τεθεί προϋποθέτει ότι όλα εξελίσσονται ομαλά…) είναι τι μπορεί να βγάλουν οι κάλπες. Το στοίχημα είναι αν το MAS καταφέρει να κερδίσει από τον πρώτο γύρο. Για να συμβεί αυτό απαιτείται να ξεπεράσει το 40% (που με βάση τις δημοσκοπήσεις θεωρείται βέβαιο), αλλά και να έχει 10 μονάδες διαφορά από τον δεύτερο, τον κεντροδεξιό Κάρλος Μέσα (που δεν είναι σίγουρο). Τα πράγματα δυσκολεύουν αν πάει σε δεύτερο γύρο. Τότε ο αντίπαλός του θα συσπειρώσει όλες τις αντι-MAS ψήφους, που στον πρώτο γύρο θα είναι διαιρεμένες. Ήδη αρκετοί αντι-MAS υποψήφιοι, περιλαμβανομένης της «μεταβατικής προέδρου» Ζανίν Άνιεζ, έχουν αποσυρθεί – προφανώς υπό την πίεση της Ουάσιγκτον και της ντόπιας ελίτ.
Θα πρέπει πάντως να ληφθεί υπόψη ότι σε όλες τις δημοσκοπήσεις εμφανίζεται 18-20% αναποφάσιστων. Πολλοί εκτιμούν πως αυτό στη μεγάλη του πλειοψηφία είναι μια κρυφή ψήφος υπέρ του MAS, η οποία δεν εκδηλώνεται από φόβο. Επίσης οι δημοσκοπήσεις δεν λαμβάνουν καθόλου υπόψη τους ένα σημαντικό ποσοστό των ψηφοφόρων, της τάξης του 4%, που βρίσκονται στο εξωτερικό, κυρίως στις γειτονικές χώρες (Αργεντινή κ.λπ.), και εκτιμάται ότι κατά συντριπτική πλειοψηφία θα είναι υπέρ του MAS. Όμως οι ψήφοι του εξωτερικού, όπως και αυτές των απομακρυσμένων ιθαγενικών κοινοτήτων, θα αργήσουν να καταμετρηθούν: κάπως έτσι ξεκίνησαν και οι αμφισβητήσεις που οδήγησαν στο περσινό πραξικόπημα…
Ιδού οι «δημοκράτες»…
Μία εβδομάδα πριν τις εκλογές, η ντε φάκτο κυβέρνηση της Βολιβίας προχώρησε σε μια κίνηση ενδεικτική των προθέσεων του μπλοκ που υποκίνησε και στήριξε το ιδιόμορφο πραξικόπημα του περασμένου Νοεμβρίου. Μια κίνηση που έμμεσα επιβεβαιώνει ότι οι εξελίξεις των επόμενων μηνών και χρόνων δεν θα κριθούν τόσο από τις αυριανές κάλπες, όσο από το επίπεδο της λαϊκής αντίστασης. Αλλά ας δούμε πρώτα τι έγινε: η κυβέρνηση πραγματοποίησε επίσημη εκδήλωση για να τιμήσει τους στρατιωτικούς που, υπό την άμεση καθοδήγηση της CIA, αιχμαλώτισαν και δολοφόνησαν τον Τσε Γκεβάρα. Τα τιμητικά αγήματα επιθεώρησαν ο ακροδεξιός υπουργός Άμυνας Φερνάντο Λόπεζ (πρώην στρατιωτικός και «μπίζνεσμαν») και η ίδια η πρόεδρος της ντε φάκτο κυβέρνησης, η Ζανίν Άνιεζ. Η τελευταία έδωσε και το στίγμα της πρόκλησης: «Αποτίω φόρο τιμής σε αυτούς τους 47 ήρωες που μας έκαναν περήφανους. Το μεγαλύτερο ευχαριστώ προς αυτούς που ανέκοψαν τον Τσε και την εγκληματική κομμουνιστική εισβολή θα είναι να οικοδομήσουμε τώρα την ελευθερία και τη δημοκρατία που θέλει η Βολιβία»… Από την πλευρά του ο Λόπεζ προειδοποίησε(!) ότι «τον ίδιο θάνατο θα βρουν οι Κουβανοί, Βενεζουελάνοι, Αργεντίνοι κ.ά. που θέλουν να αλλάξουν με τα όπλα το πολιτικό και οικονομικό μας σύστημα» και κατηγόρησε τον Μοράλες ότι, τιμώντας τον Τσε, «ντρόπιασε την ένδοξη ιστορία των ενόπλων μας δυνάμεων»…
Στη Βολιβία, και όχι μόνο, γινόμαστε μάρτυρες του ρεβανσισμού των επιγόνων αυτών που όχι μόνο δολοφόνησαν τον Τσε αλλά και εξόντωσαν, λήστεψαν και κράτησαν στο περιθώριο ολόκληρες γενιές. Οι επίγονοί τους ξεσπούν τώρα σε ένα νέο παγκόσμιο κύμα εκδικητικού μίσους προς τους πληβείους που τόλμησαν να σηκώσουν κεφάλι. Βέβαια, οι επίγονοι αποφεύγουν πλέον τις ανοιχτές χούντες και τα άρβυλα: προτιμούν τα πιο «παραγωγικά» θεσμικά πραξικοπήματα και μια τυπικά κοινοβουλευτική ενδυμασία – όπως συμβαίνει και στη Βολιβία. Κατά τα άλλα, η Άνιεζ είναι ένα τίποτα που σε λίγο κανείς δεν θα θυμάται. Ενώ ο Τσε, πάνω από μισό αιώνα μετά τη δολοφονία του, εξακολουθεί να συγκινεί εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων. Το ηθικό και πολιτικό του φορτίο παραμένει άφθαρτο από τη συκοφαντία των εχθρών (αλλά και από τη φθορά που θα μπορούσαν να προκαλέσουν τα εκ του ασφαλούς και κατόπιν εορτής παλαμάκια «φίλων»). Ας τιμά λοιπόν όσο θέλει η Άνιεζ τους δολοφόνους του χθες για να στείλει μήνυμα στους Βολιβιάνους του σήμερα. Το μόνο που καταφέρνει είναι να δείξει γυμνή την ποταπότητα μιας εξωνημένης ολιγαρχίας.
Ε.Φ.
Αυτήν την εβδομάδα ο Άλβαρο Γκαρσία Λινέρα παραχώρησε συνέντευξη στην ισπανική εφημερίδα El País (η πλήρης μετάφραση θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Δρόμου). Εδώ περιοριζόμαστε να δημοσιεύσουμε δύο μόνο ερωταπαντήσεις, που θεωρούμε ότι διαθέτουν μεγάλο πληροφοριακό φορτίο και μπορούν να προκαλέσουν βαθύτερους προβληματισμούς:
Το βλέπετε αυτό [την αδυναμία του MAS να εκφράσει ένα τμήμα των αναδυόμενων μεσαίων στρωμάτων] αυτοκριτικά;
Το πολιτικό σχέδιο του MAS υπήρξε πάντοτε προσανατολισμένο προς τους πιο φτωχούς, αλλά χρειαζόμαστε μέτρα ώστε να συμπεριλαμβάνονται και αυτές οι μερίδες της μεσαίας λαϊκής τάξης – τόσο εκείνης που διατρέχει τον κίνδυνο να υποβαθμιστεί, όσο και των επαγγελματιών που το 2014 μας είχαν ψηφίσει, ενώ το 2019 όχι. Πρέπει να εκπροσωπήσουμε τις προσδοκίες τους και να εισάγουμε μηχανισμούς που θα επιτρέπουν την καλυτέρευση της ζωής τους. Κατά ένα μέρος, αυτή η νέα μεσαία τάξη λαϊκής προέλευσης είναι καρπός της διαδικασίας που εγκαινίασε το MAS. Έχουμε την ιστορική ευθύνη για την άνοδό της, και τώρα πρέπει να εμποδίσουμε την πτώση της. Πρέπει επιπλέον να δούμε τις νέες προσδοκίες της, γιατί οι προσδοκίες της ως μεσαίας τάξης είναι διαφορετικές.
Σας εξέπληξε ο ξεσηκωμός [των μεσαίων στρωμάτων];
Υπήρχαν σημάδια δυσφορίας μέσα στην παραδοσιακή μεσαία τάξη που, αντί να ψάχνει για πολιτικές συγχώνευσης με τις νέες λαϊκές μεσαίες τάξεις, πρόβαλε μια πολιτική αποκλεισμού και ριζοσπαστικοποιούσε έναν ρατσιστικό λόγο. Έλεγαν «οι ιθαγενείς έρχονται στα δικά μας μαγαζιά, στις δικές μας γειτονιές, στα δικά μας σινεμά»… Όταν όλο αυτό εξερράγη το 2019, ήταν ελέγξιμο. Αλλά έπαψε να είναι όταν ήρθαμε αντιμέτωποι με την αεροπορία και τα τανκς. Αυτό το ενδεχόμενο δεν το είχαμε υπολογίσει με τον Έβο.
