Αμφισβήτηση της τότε «παγκόσμιας τάξης πραγμάτων» ο φιλελληνισμός το 1821
Πολλοί αγνοούν τη σφαγή της Σαμοθράκης το 1821, αλλά γνωρίζουν τη «Νίκη της Σαμοθράκης» – το περίφημο γλυπτό που κοσμεί μια από τις αίθουσες του μουσείου του Λούβρου, στο Παρίσι. Είναι το μοναδικό γλυπτό που κατά τη δική μου τουλάχιστον βίωση, όταν το πρωτοδείς και για ένα dt χρόνο -που μπορεί να είναι τμήματα του δευτερολέπτου έως και 1,5 δευτερόλεπτο- σου δημιουργεί την εντύπωση ότι είναι σε φάση φυγής από το «πόστο» του… Ειδικός δεν είμαι – και αυτό το λέω όχι για να μου συγχωρεθεί η… μακακία που πιθανόν να εκστομίσω: Το λέω γιατί θέλω να πω ότι, αν και ξέρω ένα ασήμαντο μέρος της διεθνούς γλυπτικής δημιουργίας, αυτό το άγαλμα μου φαίνεται ανυπέρβλητο. Μου φαίνεται τελεσίδικα κορυφαίο όσο το Έβερεστ των 8.848 μέτρων, στα Ιμαλάια…
Το άγαλμα αυτό αγόρασε ο Γάλλος Πρόξενος Σαμπουαζώ από τους Τούρκους το 1867, δοθέντος ότι οι τελευταίοι διαχειρίζονταν την πολιτιστική κληρονομιά των υπόδουλων λαών κατά πώς ήθελαν – όπως έδειξε και η περίπτωση των Ελγινείων Μαρμάρων. Οι Τούρκοι ασκούσαν διοίκηση στο νησί μετά τη θηριώδη καταστολή του επαναστατικού κινήματος τον Σεπτέμβριο του 1821. Έναν αιώνα αργότερα, όταν πάμπολλα παίζονταν στις διαβουλεύσεις για τη Συνθήκη της Λωζάνης, σε αντίθεση με την Ίμβρο και την Τένεδο η Σαμοθράκη κρατήθηκε υπό ελληνική κυριαρχία μόλις την τελευταία στιγμή! Έτσι είχα την ευκαιρία κι εγώ να την επισκεφθώ τρεις φορές, για πολλές ημέρες, 6-7 δεκαετίες αργότερα – χωρίς διαβατήριο… Το νησί διατηρούσε ισχυρά στοιχεία δέους, είχε την κορυφή του όρους Σάος, είχε το Άβατον, είχε τις επιβλητικές μικρολίμνες (βάθρες), είχε ακόμη ένα αρχέγονο δάσος βελανιδιάς υπό κατάρρευση – η πανδαμάτωρ κατσίκα ας όψεται…
Οι φιλέλληνες καλλιτέχνες
Ανακάλεσα όλα αυτά στη σκέψη μου την 25η Μαρτίου 2013, χάρη σε έναν πίνακα του Auguste Vinchon σχετικά με τη σφαγή της Σαμοθράκης από τα τουρκικά στρατεύματα. Ο πίνακας εμπεριεχόταν στην αναφορά του ιστότοπου art noise της Βασιλίκας Σαριλάκη (theartnoise.blogspot.gr) με θέμα τους φιλέλληνες καλλιτέχνες και το πώς απεικόνισαν την επανάσταση του 1821. Τότε ο φιλελληνισμός συνιστούσε μια υπόγεια αμφισβήτηση της «διεθνούς τάξης πραγμάτων», που εγκαθιδρύθηκε με τη Συνθήκη της Βιέννης το 1815. Σήμερα ο φιλελληνισμός μπορεί να συγκροτήσει μια ανάλογη δυναμική – με την προϋπόθεση φυσικά ότι θα βρεθούν φιλέλληνες…
Κι επειδή το αγώι κάνει τον αγωγιάτη: Επείγει μια πανστρατιά του οικουμενικού ελληνισμού μπροστά στα υπαρξιακά προβλήματα Ελλάδας και Κύπρου. Επείγει μια συστράτευση με λιγότερα λόγια, χωρίς φλυαρίες. Είναι κάτι που το λέω στους άλλους, για να το ακούσω κι εγώ ο ίδιος…
Γιάννης Σχίζας
Σχόλια
