Αντιδράσεις για την «αναγκαστική συγκατοίκηση» Συντηρητικών-DUP
Γράφει ο Ηλίας Σταθάτος από το Λονδίνο
Γυρίζοντας τα ξημερώματα από μια ολονυχτία παρακολούθησης των βρετανικών εκλογών, δεν μπορούσες παρά να απολαύσεις τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων – όχι τόσο για το περιεχόμενό τους, αλλά για την ασυνήθιστη μετεκλογική ομοιομορφία τους. Όλα τα φύλλα στο κιόσκι του εφημεριδοπώλη κοντά στον Τάμεση, από τους «συγκρατημένους» Τόρις των Financial Times μέχρι τον Guardian, κυριολεκτικά ξέσχιζαν την ηγέτιδα των Συντηρητικών Τερέζα Μέι, η οποία επικράτησε αλλά έχασε την πλειοψηφία και μείωσε τις έδρες της. Και ομολογούσαν πως ο Τζέρεμι Κόρμπιν ανέτρεψε όλα τα δεδομένα, αυξάνοντας ιδιαίτερα το εκλογικό ποσοστό των Εργατικών. Το σενάριο του μειοψηφικού κοινοβουλίου, τόσο απόμακρο όταν οι εκλογές προκηρύχθηκαν, είναι πλέον πραγματικότητα. Αυτή είναι μία από τις λίγες σιγουριές που έχουν οι άνθρωποι στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς όλα βρίσκονται στον αέρα: ο σχηματισμός κυβέρνησης, η πορεία και η φύση του Brexit, αλλά και η ίδια η φύση του κράτους, του οποίου η κρίση ολοένα οξύνεται – και οι τελευταίες εκλογές ήταν χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της τάσης, μαζί με την πυρκαγιά κοινοτικών διαμερισμάτων στο δυτικό Λονδίνο, που σόκαρε.
Η πιθανή συνεργασία με το DUP
Οι τόνοι φυσικού και ηλεκτρονικού μελανιού που δαπανήθηκαν προεκλογικά ώστε ο Τζέρεμι Κόρμπιν να παρουσιαστεί χορηγός της «τρομοκρατίας» και του IRA μπορεί να μην πέτυχαν το σκοπό τους, αλλά τελικά ίσως αποδείχθηκαν χρήσιμα, κρατώντας στην επικαιρότητα το ζήτημα της Βόρειας Ιρλανδίας, από την οποία πιθανότατα θα έρθουν οι εταίροι που θα επιτρέψουν στους Συντηρητικούς να κυβερνήσουν – ή έστω να προσπαθήσουν. Το Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα (DUP), «παιδί» του εκλιπόντος Ίαν Πέισλι, ηγέτη της Ελεύθερης Πρεσβυτεριανής Εκκλησίας και σκληροπυρηνικότερου ακροδεξιού θρησκευτικού φονταμενταλιστή της Βόρειας Ιρλανδίας, φαίνεται πως θα παρέχει τις 10 κοινοβουλευτικές ψήφους του στους Τόρις. Η ακριβής μορφή της συμφωνίας ακόμα αναζητείται, και επιδιώκεται να νομιμοποιηθεί επικοινωνιακά, μιας και μόλις οι νεότεροι ψηφοφόροι στο Ηνωμένο Βασίλειο μαθαίνουν τι είναι το DUP, φρίττουν. Οι θέσεις του κόμματος για τις εκτρώσεις, την ομοφυλοφιλία και την κλιματική αλλαγή κάνουν την κοινή γνώμη μιας σχετικά άθρησκης κοινωνίας όπως η Αγγλία να νιώθει αρκετά άβολα.
Αλλά ακόμα ανησυχητικότερο είναι το γεγονός πως το κόμμα αυτό είναι ο πνευματικός, πολιτικός και υλικός πατέρας όλων των ακροδεξιών «ενωτικών» ένοπλων συμμοριών της Βόρειας Ιρλανδίας, που έχουν ακραίες φονταμενταλιστικές αντιλήψεις και μια πολύ σκοτεινή και αιματηρή ιστορία εξολόθρευσης, κυρίως πολιτών – σε αντίθεση με τον πειθαρχημένο IRA. Όπως δήλωσαν άνθρωποι που μελετούν το Ιρλανδικό Ζήτημα όλη τους τη ζωή, «ορισμένοι διαμαρτύρονται για τις θέσεις του DUP για την ομοφυλοφιλία και το κλίμα. Μα, τι περιμένετε; Αυτά είναι προβλήματα του 20ού και του 21ου αιώνα, ενώ οι άνθρωποι του DUP είναι προϊόντα του 18ου!». Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός πως οι περισσότεροι στη Βρετανία, ιδίως οι νέοι όπως αναφέραμε, δεν γνωρίζουν σχεδόν τίποτε για το θέμα. Όπως μου είπε μια φίλη μου, μεγαλωμένη στην Αγγλία όλη της τη ζωή, «ούτε το είχα ακούσει ποτέ, νόμιζα πως δεν είναι καν πραγματικό κόμμα». Το DUP θα απολαύσει δυσανάλογη δύναμη στο Westminster, και αποτελεί ανοιχτό ερώτημα αν η ειρηνευτική «Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής» μπορεί να διατηρηθεί. Ήδη ο Τζέρι Άνταμς, ηγέτης του Σιν Φέιν, δήλωσε πως πιθανή «κυβερνοποίηση» του DUP αποτελεί ανοιχτή παραβίασή της. Ήδη το Στόρμοντ, το τοπικό βορειοϊρλανδικό κοινοβούλιο στο οποίο συμμετέχουν και οι δύο παρατάξεις, δεν λειτουργεί εδώ και μήνες. Η Βόρεια Ιρλανδία, μια «ειδική περίπτωση» στο σώμα του Ηνωμένου Βασιλείου, είχε ξεχαστεί από την κυρίως χώρα – αλλά αυτό δεν ισχύει πια.
Οργή και ενέργεια
Κατά τα άλλα, το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται σε μια ολοένα αυξανόμενη κοινωνική κινητοποίηση. Έπειτα από τις εκλογές, τα καλέσματα για διαμαρτυρίες ξεπηδούν συνεχώς. Διαφορετικοί κόσμοι, πρότερα αποκομμένοι, συναντώνται. Και δεν εννοούμε μόνο το παράδειγμα της Βόρειας Ιρλανδίας και της κυρίως Βρετανίας. Ακτιβίστρια μου περιέγραφε τις κωμικές σκηνές κατά τις εξορμήσεις του Εργατικού Κόμματος, όταν κοστουμάτος υπεύθυνος του κομματικού σωλήνα αναγκάστηκε να συνεργαστεί με κινητοποιημένους για πρώτη φορά στο Κόμμα, φορτσάτους νέους κοινωνικούς ακτιβιστές. Ο υπεύθυνος απλά παράτησε τα απαραίτητα έγγραφα στη νεολαία και αποχώρησε.
Στην περιοχή που βρίσκονται τα δημοτικά, εργατικά διαμερίσματα του κατεστραμμένου πλέον από πυρκαγιά πύργου Γκρένφελ, η κοινωνική πολιτική συναντά το αντίθετό της. Περπάτησα στη γειτονιά πριν κάποιο καιρό. Ο Πύργος στέκονταν ως φρούριο κοινωνικής κατοικίας, εν μέσω μιας περιοχής ταχύτατα μετατρεπόμενης σε «καλό» προάστιο, με τα πρώην στούντιο του BBC και όχι μόνο να μετατρέπονται σε ακριβά διαμερίσματα, και ένα ακριβό campus του Imperial College London να χτίζεται κοντά. Η τεράστια πυρκαγιά προκάλεσε 17 μέχρι στιγμής καταγεγραμμένους νεκρούς, ενώ το νούμερο αναμένεται να αυξηθεί. Οι κάτοικοι είχαν διαμαρτυρηθεί πάμπολλες φορές για τον κίνδυνο πυρκαγιάς, και μέσω συλλογικότητάς τους είχαν προειδοποιήσει και γραπτώς. Όμως ο (παραδοσιακά αστικής τάξης) δήμος τους αγνόησε.
Υπάρχει πολύ οργή. Αλλά και ανάγκη για νίκες, οποιεσδήποτε νίκες. Παρακολουθώντας Βρετανούς στις παμπ αλλά και σε κοινωνικά στέκια, ήταν εντυπωσιακοί οι πανηγυρισμοί τους, για ώρες ολόκληρες, με αφορμή μια ουσιαστικά όχι μεγάλη ήττα των Συντηρητικών. Μα και ανεξάρτητα του πολιτικού προσανατολισμού τους, οι πολίτες της Μεγάλης Βρετανίας έχουν μεγάλη ανάγκη να νιώσουν κυρίαρχοι, ενεργοποιημένοι, νικητές. Να γεφυρώσουν το χάσμα της κρίσης πολιτικής εκπροσώπησης που κυριαρχεί. Μπορεί αυτή η ανάγκη να συναντήσει την προϋπάρχουσα οργή; Και αν ναι, με ποιο πολιτικό πρόσημο πρόκειται να συμβεί κάτι τέτοιο σε αυτήν την αντιφατική χώρα;
Ολοένα και προβληματικότερο το Brexit
Ακόμα ένα κεντρικό ερώτημα μετά το αποτέλεσμα των πρόωρων εκλογών αποτελεί βέβαια αυτό καθαυτό το Brexit. Η Τερέζα Μέι βάσισε το μεγαλύτερο μέρος της προεκλογικής της καμπάνιας στο ότι ήταν η ικανότερη και σκληρότερη πολιτικός, η καταλληλότερη επιλογή για τις απαραίτητες διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε. Ηττήθηκε. Το αποτέλεσμα αμφισβητεί την ίδια αλλά ίσως και την πολιτική που σκόπευε να ακολουθήσει απέναντι στους αξιωματούχους των Βρυξελλών. Η είσοδος στο υπουργικό συμβούλιο πολιτικών που έχουν ταχθεί υπέρ ενός «πιο μαλακού Brexit», όπως ο Μίκαελ Γκόουβ, γεννάει φήμες αναθεώρησης της πολιτικής των Βρετανών. Αλλά πώς είναι δυνατόν κάτι τέτοιο να συμβιβαστεί με τη λαϊκή ετυμηγορία του Brexit και το συνολικό πολιτικό πρότζεκτ των Τόρις, που όλη την προηγούμενη περίοδο βασίζονταν στον ανταγωνισμό; Ακόμα και αν οι Τόρις ρίξουν τους τόνους και «κουρέψουν» τις επιδιώξεις τους, παραμένει αμφίβολο αν οι Ευρωπαίοι θα ανταποκριθούν. Μάλλον το αντίθετο, καθώς οι δηλώσεις από τις Βρυξέλλες τις τελευταίες ημέρες συνοψίζονται στο «γρηγορείτε, ο καιρός περνά και θα φύγετε χωρίς συμφωνία αν συνεχίσετε έτσι». Μύρισαν αίμα.
