Αιφνιδιαστικά το υπουργικό συμβούλιο κατέθεσε Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που καταργεί το αυτοδιοίκητο του ΚΕΘΕΑ. Την πράξη, για να μην ξεχνιόμαστε, πρόθυμα υπέγραψε βέβαια και ο συναινετικός ΠτΔ Προκόπης Παυλόπουλος.
Το γεγονός προξενεί μεγάλες αντιδράσεις, εντός και εκτός του φορέα ο οποίος αποτελεί το μεγαλύτερο δίκτυο υπηρεσιών θεραπείας και πρόληψης των εξαρτήσεων.
Τι ίσχυε όμως μέχρι τώρα; Το ΚΕΘΕΑ είχε τη δυνατότητα να εκλέγει ένα αιρετό και άμισθο Διοικητικό Συμβούλιο μέσα από μια πρωτότυπη διαδικασία. Με τη συμμετοχή στη γενική του συνέλευση, των εμπλεκόμενων στη θεραπευτική διαδικασία (μέλη της Επανένταξης, Σύλλογοι Οικογενειών, εργαζόμενοι κ.λπ.).
Το άρθρο που ορίζει αυτή τη διαδικασία, τώρα καταργείται. Πλέον η εκάστοτε κυβέρνηση θα εγκαθιστά την έμμισθη διοίκηση της αρεσκείας της στον οργανισμό. Μαζί με τον τρόπο εκλογής της διοίκησης, μάλιστα, καταργούνται και οι αναφορές στους σκοπούς και την αποστολή του ΚΕΘΕΑ.
Γιατί η κυβέρνηση προχώρησε στην κατάργηση ενός μοντέλου που λειτουργούσε εδώ και 37 χρόνια, και μάλιστα με την πλέον αιφνιδιαστική και αυταρχική πρακτική; Ενός μοντέλου μάλιστα που, κατά γενική ομολογία, λειτούργησε με πολύ μεγαλύτερη υγεία και διαφάνεια από άλλους, στενά ελεγχόμενους από το κράτος, οργανισμούς.
Οι υπαρκτές στρεβλώσεις και ελλείψεις του, θα έπρεπε μάλιστα να «διορθωθούν» ακριβώς στην αντίθετη κατεύθυνση. Αυτή της περισσότερης δημοκρατίας και του λιγότερου γραφειοκρατικού και κομματικού εναγκαλισμού, ο οποίος επιδιώκεται να γίνει ασφυκτικός με την πραξικοπηματική ενέργεια της κυβέρνησης.
Τα κίνητρα του Μαξίμου και της ηγεσίας του υπουργείου Υγείας, δεν είναι δύσκολο να εντοπιστούν.
Όλες οι τελευταίες κυβερνήσεις έχουν υιοθετήσει μια αντίληψη που επιδιώκει τη «ρευστοποίηση» των διαφορετικών προσεγγίσεων για την απεξάρτηση. Ο «οικονομικός φιλελευθερισμός» (νεοφιλελευθερισμός) συναντιέται σε αυτό το πεδίο, όπως και σε τόσα άλλα, με τον «πολιτικό φιλελευθερισμό».
Στο χώρο των εξαρτήσεων, η αντίληψη αυτή οδηγεί σε ένα ενιαίο σχήμα – «σουπερμάρκετ» μεθόδων και πρακτικών, διάτρητο από κάθε άποψη, και συρρικνωμένο σε σχέση με βασικές λειτουργίες.
Αυτός, και όχι κάποιο «νοικοκύρεμα», είναι ο στόχος της επιδιωκόμενης «συγχώνευσης», που χρόνια τώρα συζητιέται στους διαδρόμους των υπουργείων της εκάστοτε κυβέρνησης για τον χώρο των εξαρτήσεων.
Στον άμεσο ορίζοντα μιας τέτοιας διαδικασίας, βρίσκεται η ιδιωτικοποίηση, το σπάσιμο των στεγανών που θέτει ο δημόσιος χαρακτήρας, ο οποίος αντιμετωπίζεται ως εμπόδιο για την απόδοση και αυτού του τομέα στην «αγορά», που πρέπει να ρυθμίζει τα πάντα με το αόρατο χέρι της.
Γίνεται φανερό ότι η αποδυνάμωση των διαφορετικών προσεγγίσεων και κάθε στοιχείου αυτονομίας, αποτελεί κομβική επιδίωξη για τους κυβερνώντες. Θέλουν «τα κλειδιά» για να προχωρήσουν στην επόμενη φάση των σχεδιασμών τους για έναν ιδιαίτερο χώρο. Ο οποίος από αποκούμπι ενός ταλαιπωρημένου πληθυσμού, των χρηστών και των οικογενειών τους που μάχονται για την απεξάρτηση, θα μπορούσε να μετατραπεί σε μια ευέλικτη επικερδή επιχείρηση.
Η ιδιαίτερη πρακτική της σημερινής κυβέρνησης, ταιριάζει ακριβώς με την ιδιαίτερη φύση της. Κυβέρνηση μιας χώρας η οποία λογαριάζεται σαν «επιχείρηση», που χρειάζεται ένα καλό μανατζάρισμα και ξεσκαρτάρισμα από κάθε τι περιττό, με fast track διαδικασίες.
Ο Δρόμος παρακολουθεί στενά την εξέλιξη, και θα επανέλθει στο επόμενο φύλλο με ιδιαίτερη αναφορά στις αντιδράσεις που συναντά η κυβερνητική παρέμβαση.
«Η κατάργηση του αυτοδιοίκητου του ΚΕΘΕΑ, ως περιεχόμενο και διαδικασία, είναι ένα ηχηρό άλμα στην εξέλιξη των πάγιων σχεδιασμών, που υπηρέτησαν όλες ανεξαιρέτως οι κυβερνήσεις της τελευταίας 15ετίας: Των σχεδιασμών αποδυνάμωσης των διαφορετικών προσεγγίσεων, που οδηγούν σε συγχωνεύσεις και, έτσι, στη δημιουργία ενός ενιαίου φορέα «χυλού», συρρικνωμένου ως προς τα μοντέλα, τις υπηρεσίες κ.λπ., ώστε η στροφή στην ιδιωτική πρωτοβουλία να θεωρείται αναγκαστική επιλογή για όσους πολίτες θα θέλουν να ακολουθήσουν διαφορετικούς δρόμους πρόληψης και θεραπείας.»
Σωματείο των Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης των Εξαρτήσεων
«Η κυβέρνηση οφείλει να εξηγήσει στην ελληνική κοινωνία ποια είναι ακριβώς η μεγάλη και επείγουσα ανάγκη, που επιβάλει την αλλαγή του τρόπου διοίκησης ενός δημόσιου Οργανισμού με ΠΝΠ και όχι με την κανονική κοινοβουλευτική διαδικασία. Αλλιώς μένει έκθετη. Η ίδρυση του ΚΕΘΕΑ αποτέλεσε την απαρχή της ιστορίας της απεξάρτησης στη χώρα, έδωσε διέξοδο σε συνανθρώπους μας που θεωρούνταν «τελειωμένοι», επανεντάσσοντάς τους στην κοινωνία. Άνοιξε το δρόμο για τη δημιουργία ενός πλέγματος υπηρεσιών που καλύπτει σήμερα –έστω και ανεπαρκώς, μιας και χρειάζονται πολλά να γίνουν– χιλιάδες κόσμου που εγκλωβίζεται στην εξάρτηση.»
Σύλλογος Εργαζομένων στο ΚΕΘΕΑ
«H αυθαίρετη αυτή απόφαση (…) εγείρει και άλλα ηθικής τάξης ζητήματα. Γιατί αφορά έναν ιδιαίτερα ευαίσθητο πληθυσμό, σε μια εποχή βαθειάς κρίσης και τεράστιας διάδοσης όλων των εξαρτήσεων, από τα «ναρκωτικά της κρίσης» αλλά και από τον τζόγο, το Διαδίκτυο, την τροφή κ.ά. Γιατί η καταστολή και ο έλεγχος στο πεδίο ενός τόσο ευάλωτου πληθυσμού υποδηλώνει μια στάση απαξίωσής του, συντηρώντας και αναπαράγοντας τον κοινωνικό ρατσισμό και οδηγώντας στον κοινωνικό αποκλεισμό και την καταστροφή των πιο αδύναμων κρίκων της κοινωνικής αλυσίδας που σπάζει κάτω από το βάρος της κρίσης.»
Κατερίνα Μάτσα, πρώην διευθύντρια του 18 ΑΝΩ
Οι «οικουμενικές» και αμαρτωλές ΠΝΠ
Οι Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου, όπως προβλέπονται από το άρθρο 44 του Συντάγματος, εκδίδονται από τον ΠτΔ μετά από πρόταση του υπουργικού συμβουλίου «σε έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης». Στα χρόνια πριν τα Μνημόνια, το αρκτικόλεξο «ΠΝΠ» ήταν εν πολλοίς άγνωστο, αφού σπάνια χρησιμοποιήθηκε αυτό το «υπερόπλο» fast track νομοθέτησης.
Οι Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου καθιερώνονται μετά το «Καστελλόριζο» και ιδιαίτερα από την κυβέρνηση Παπαδήμου που θα καταθέσει 5 ΠΝΠ το 2011. Το 2012 θα κατατεθούν συνολικά 22 ΠΝΠ (6 με Παπαδήμο, 3 με υπηρεσιακή Πικραμμένου και 13 επί Σαμαρά). Η κυβέρνηση Σαμαρά θα συνεχίσει για δύο ακόμα χρόνια, φτάνοντας συνολικά στις 33 ΠΝΠ, ανάμεσά τους και αυτή για το κλείσιμο της ΕΡΤ.
Στις 6 Φεβρουαρίου 2015, η τότε πρόεδρος της Βουλής Ζωή Κωνσταντοπούλου δήλωνε στην πρώτη ομιλία της: «Δε θα γίνονται δεκτές Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου. Αυτή η Βουλή θα εφαρμόσει τις αρχές της καλής νομοθέτησης».
Όμως, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ συνέχισε να κυβερνά με την πρακτική των ΠΝΠ, την οποία συνήθιζε να καταγγέλλει σφόδρα ως αντιπολίτευση. Ειδικά μετά τη συμφωνία παράτασης του μνημονιακού καθεστώτος (20/2/2015), με απανωτές ΠΝΠ μαζεύονταν τα αποθεματικά των δημόσιων οργανισμών για να πληρώνονται οι δόσεις του χρέους.
Η πρακτική θα απογειωθεί με το τρίτο μνημόνιο και συνολικά ο ΣΥΡΙΖΑ θα φέρει 34 ΠΝΠ μόλις σε έναν χρόνο διακυβέρνησης, σπάζοντας κάθε ρεκόρ, ενώ την ίδια δοκιμασμένη συνταγή θα ακολουθήσει και τα επόμενα χρόνια.
Η πρακτική των ΠΝΠ είναι βαθιά αντιδημοκρατική. Παραπέμπει στο μέλλον την όποια διαβούλευση, επιβάλλοντας αυταρχικά τις αποφάσεις της εκάστοτε εκτελεστικής εξουσίας. Χωρίς να συντρέχουν οι «έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης» που προβλέπει το Σύνταγμα.
Είναι κι αυτή η πρακτική ένα από τα στοιχεία του εποικοδομήματος που φορέθηκε στη χώρα με τα μνημόνια, και συνεχίζεται μετά το πολυδιαφημισμένο «τέλος» τους.
