Η εντολή να φυλακιστεί ο δημοφιλής πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας Λούλα ντα Σίλβα ήρθε από ψηλά: από τον πραξικοπηματία πρόεδρο Μισέου Τεμέρ, λένε οι περισσότεροι. Kαι μερικοί λένε «από ψηλότερα», εννοώντας την πρεσβεία των ΗΠΑ. Σε κάθε περίπτωση, η φυλάκισή του αποτελεί ευθεία παραβίαση του Συντάγματος, το οποίο ορίζει τον μη εγκλεισμό όποιου δεν έχει τελεσίδικα καταδικαστεί. Άλλωστε και η πρωτόδικη καταδίκη του Λούλα για «παθητική δωροδοκία» από την κυριολεκτικά μονόφθαλμη βραζιλιάνικη Δικαιοσύνη (αφού φροντίζει να μην ενοχλήσει τον νυν πρόεδρο Τεμέρ, 9 υπουργούς του και 77 βουλευτές που κατηγορούνται για… ενεργητικές δωροληψίες δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων) δεν στηρίχτηκε σε αποδείξεις αλλά σε μαρτυρίες άλλων κατηγορουμένων. Η ίδια η καταδικαστική απόφαση αναφέρεται σε… «μη σαφώς προσδιορισμένες πράξεις του κατηγορουμένου»!
Η πραγματική αιτία της προσπάθειας εξουδετέρωσης του Λούλα πρέπει να αναζητηθεί στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές, που έχουν προγραμματιστεί για τον Οκτώβριο. Από τον Αύγουστο του 2016, οπότε με ένα θεσμικό πραξικόπημα ανατράπηκε η Ντίλμα Ρούσεφ, η λαϊκή δυσαρέσκεια έχει διογκωθεί επικίνδυνα. Η κυβέρνηση του Τεμέρ κλονίζεται, παρά τη δυναμική στήριξη που της προσφέρουν οι ΗΠΑ και συνολικά το δυτικό στρατόπεδο – όπως φυσικά και τα ΜΜΕ, που ελέγχονται από την ολιγαρχία. Μια αναγκαία παρένθεση: ο όρος «ολιγαρχία» είναι κυριολεκτικός σε μια χώρα όπου μια χούφτα μεγαλογαιοκτήμονες κατέχουν πάνω από τα τρία τέταρτα της καλλιεργήσιμης γης, κι όπου ο πλουσιότερος μπίζνεσμαν (ο Ζορζ Πάουλο Λέμαν) διαθέτει από μόνος του τόσο πλούτο όσο και το φτωχότερο 48% των συμπατριωτών του – δηλαδή 100 εκατομμύρια άνθρωποι!
Θέλουν να αποτρέψουν μια σίγουρη ήττα
Παρά λοιπόν τη στήριξη αυτής της ελίτ, το κυβερνητικό στρατόπεδο αποσυντίθεται, καθώς η φτωχολογιά θεωρεί πλέον πταίσμα, μπροστά στη σημερινή κατάσταση, τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που άσκησε η Ρούσεφ ιδίως στη δεύτερη θητεία της – καθώς και τη συμμαχία της με τον άνθρωπο που τελικά πρωταγωνίστησε στην ανατροπή της: τον τότε αντιπρόεδρο Τεμέρ. Πλέον η παραδοσιακά τεράστια διαφθορά και οι αντιλαϊκές πολιτικές χρεώνονται από την πλειοψηφία αποκλειστικά στη σημερινή κυβέρνηση. Εξάλλου, για την πλατιά βάση του Κόμματος Εργατών, που είχε «μουδιάσει» ως την εκπαραθύρωση της Ρούσεφ, η υποψηφιότητα του Λούλα εκλαμβάνεται ως υπόσχεση επιστροφής σε μια προηγούμενη, ριζοσπαστικότερη περίοδο: όταν επί προεδρίας του υιοθετήθηκαν μαζικά κοινωνικά προγράμματα που έβγαλαν από την απόλυτη εξαθλίωση δεκάδες εκατομμύρια Βραζιλιάνων.
Έτσι, τα προγνωστικά για τις εκλογές του Οκτωβρίου είναι δυσοίωνα για την ολιγαρχία και τους Δυτικούς: σε όλες τις δημοσκοπήσεις, ακόμη και αυτές που διεξάγονται για λογαριασμό των φιλοκυβερνητικών ΜΜΕ, ο Λούλα επικρατεί στον πρώτο γύρο με ποσοστό 35-40%, ενώ αποσπά περίπου 60% με οποιονδήποτε από τους δύο επικρατέστερους αντιπάλους του περάσει στον δεύτερο γύρο: είτε την υποψήφια των Πράσινων Μαρίνα Σίλβα (12-16% στον πρώτο γύρο σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις), είτε τον Ζαΐρ Μπολσονάρου, νοσταλγό της αιματοβαμμένης στρατιωτικής χούντας και ακραίο νεοφιλελεύθερο (15-20% στον πρώτο γύρο). Αυτή είναι η πραγματική αιτία της απόπειρας να αποκλειστεί από υποψήφιος ο Λούλα.
Μαζικές αντιδράσεις, άγνωστο το μέλλον
Το προηγούμενο Σάββατο ο Λούλα εγκατέλειψε την έδρα του Συνδικάτου Μεταλλεργατών (στην ίδρυση του οποίου είχε πρωτοστατήσει) επικεφαλής διαδήλωσης υποστηρικτών του, και παρουσιάστηκε στο αρχηγείο της ομοσπονδιακής αστυνομίας της πόλης Κουριτίμπο, όπου και κρατείται. Από τότε όλη η γύρω περιοχή τελεί υπό κατάληψη, με χιλιάδες ανθρώπους να μένουν σε μια αυτοσχέδια κατασκήνωση που έχει περικυκλώσει το αστυνομικό μέγαρο. Μάλιστα οι αστυνομικοί, με πρόσχημα «την αναστάτωση που προκαλείται από το ανεξέλεγκτο πλήθος», ζήτησαν προχθές τη μεταφορά του Λούλα σε φυλακή της στρατονομίας! Πρόσθετη πρόκληση ήταν η επιβολή απαγόρευσης επισκέψεων – την Τετάρτη απαγορεύθηκε μεταξύ άλλων και σε αντιπροσωπεία γερουσιαστών και βουλευτών να τον συναντήσει…
Όλα αυτά έχουν οδηγήσει σε κύμα καθημερινών μαζικών διαδηλώσεων απ’ άκρη σε άκρη της Βραζιλίας, στις οποίες συμμετέχουν και δυνάμεις που επικρίνουν τον Λούλα για την παλιότερη συμβιβαστική στάση του. Επίσης, κάτω από την κατακραυγή για την επιχειρούμενη απομόνωσης του Λούλα, η Γερουσία αποφάσισε ομόφωνα να εξετάσει τις συνθήκες κράτησής του – ακόμη και οι πιο φανατικοί ακροδεξιοί δεν τόλμησαν να καταψηφίσουν τη σχετική πρόταση της Βανέσα Γκρατσιότιν, εκπροσώπου του Κ.Κ. Βραζιλίας (PcdoB). Τέλος, η ηγεσία του Κόμματος Εργατών ανακοίνωσε ότι δεν πρόκειται να αναζητήσει εναλλακτικό υποψήφιο – όπως συνιστούσαν οι «μετριοπαθείς», εξοργίζοντας τη βάση του κόμματος. Μέχρι τον Αύγουστο, οπότε και θα ανακηρυχθούν οι επίσημες υποψηφιότητες, πολλά μπορεί να συμβούν. Αλλά κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει εάν αποκλειστεί από τις κάλπες αυτός που αναμένεται να νικήσει
Η «ταυτότητα» μιας περιφερειακής δύναμης
Πληθυσμός:209.000.000 (ο 6ος μεγαλύτερος στον κόσμο)
Έκταση:8.515.767 τετρ. χλμ. (η 5η μεγαλύτερη στον κόσμο)
ΑΕΠ:2,2 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ (η 8η μεγαλύτερη στον κόσμο)
Πολίτευμα: Προεδρική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία. Ο πρόεδρος εκλέγεται με καθολική ψηφοφορία. Το Κογκρέσο απαρτίζεται από 81 γερουσιαστές (3 ανά Πολιτεία) και 513 βουλευτές.
Στιγμές στην ιστορία:
1500-1800: Οι Πορτογάλοι «ανακαλύπτουν» τη Βραζιλία. Αλλεπάλληλες εξεγέρσεις ιθαγενών και μαύρων σκλάβων, καθώς και αποίκων που επεδίωκαν ανεξαρτησία, πνίγονται στο αίμα.
1807-1822: Η πορτογαλική Αυλή, απειλούμενη από τον Ναπολέοντα, μετακομίζει στη Βραζιλία. Το 1817 ο βασιλιάς Ζοάο επιστρέφει στη Λισαβόνα. Το 1822 ο γιος του, Πέντρο, τάσσεται με τους αποίκους και στέφεται αυτοκράτορας της ανεξάρτητης Βραζιλίας.
1888-1894: Καταργείται η δουλεία, στρατιωτικό πραξικόπημα ανατρέπει τη μοναρχία, και τελικά η Βραζιλία ανακηρύσσεται δημοκρατία.
1930-1945: Δικτατορία του Βάργκας, που το 1935 καταπνίγει λαϊκή εξέγερση. Το 1944 η Βραζιλία στέλνει εκστρατευτικό σώμα 25.000 ανδρών κατά του Άξονα στην Ιταλία. Το 1945 γίνονται ελεύθερες εκλογές (νίκη των σοσιαλδημοκρατών, ισχυροποίηση του Κ.Κ.).
1964-1989: Στρατιωτικό πραξικόπημα με την υποστήριξη των ΗΠΑ εγκαθιδρύει αιματηρή δικτατορία. Το 1980 ιδρύεται στην παρανομία το Κόμμα Εργατών και το 1984 το κίνημα ακτημόνων MST. Μεταπολίτευση το 1985 και πρώτες ελεύθερες εκλογές το 1989 (οριακή ήττα του Λούλα).
2002-Σήμερα: Ο Λούλα ντα Σίλβα εκλέγεται πρόεδρος το 2002 και το 2006. Τον διαδέχεται η Ντίλμα Ρούσεφ (εκλογές 2010 και 2014), που το 2016 ανατρέπεται από τον αντιπρόεδρο Μισέου Τεμέρ. Συνεχίζεται η λαϊκή αναταραχή, με την πλειοψηφία των πολιτικών αναμεμειγμένη σε οικονομικά σκάνδαλα.
Κατατοπιστικά κείμενα
Ο Δρόμος παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στη Βραζιλία, με απευθείας πληροφόρηση από αγωνιστές των κοινωνικών κινημάτων. Ακολουθεί ενδεικτική αρθρογραφία, που καλύπτει τις πυκνότατες εξελίξεις των τελευταίων δυόμιση χρόνων:
► «Αγριεύουν τα πράγματα στη Βραζιλία», φύλλο 399.
► «Η αφρόκρεμα της Βραζιλίας», φύλλο 381.
► «Τεμέρ, ουστ!», φύλλο 374.
► «Παραπαίει ο Τεμέρ», φύλλο 334.
► «Μούτζα α λα βραζιλιάνικα», του Ερρίκου Φινάλη, φύλλο 328.
► «Αντιδραστική επέλαση στη Λατινική Αμερική», αφιέρωμα στο φύλλο 323 με συνέντευξη του Κάρλος Λατούφ και άρθρο του Ζοάο Πέντρο Στέντιλε.
► «Πραξικόπημα ή φιάσκο;», του Ιμάνουελ Βαλερστάιν, φύλλο 312.
► «Δύο πτυχές της πάλης των τάξεων στη Βραζιλία», του Ζοάο Πέντρο Στέντιλε, φύλλο 308.
► «Όξυνση στη Βραζιλία», φύλλο 303.
► «Η κυβέρνηση αδυνατίζει επειδή υποχωρεί στις πιέσεις της Δεξιάς», συνέντευξη του Αλεξάντρ Κονσεϊσάο, φύλλο 281.
