O Πιερ Βιντάλ-Νακέ πέθανε πριν από τέσσερα χρόνια, στις 29 Ιουλίου 2006. Ανήκε στην τελευταία γενιά Γάλλων διανοουμένων που γαλουχήθηκε από τις πολιτικές και ηθικές αρχές της «Υπόθεσης Ντρέιφους», σ’ αυτήν τη γενιά που η απουσία της γίνεται κάθε μέρα, στους σκληρούς καιρούς που ζούμε, πιο οδυνηρά αισθητή. Λίγες ώρες πριν από το εγκεφαλικό, είχε συνυπογράψει, με τον Ετιέν Μπαλιμπάρ, ένα μοναδικά σκληρό κείμενο καταδίκης της επίθεσης του Ισραήλ στον Λίβανο.
Πενήντα χρόνια πριν, είχε κινητοποιήσει τη γαλλική διανόηση κατά των βασανιστηρίων που εφάρμοζε ο γαλλικός στρατός στην Αλγερία και είχε συνυπογράψει το «Μανιφέστο των 121» για το δικαίωμα στην ανυπακοή, απέναντι στις στρατιωτικές αρχές και την πολιτεία. Ο Πιερ Βιντάλ-Νακέ ήταν ο ιστορικός που, μαζί με τον (αντάρτη στην γαλλική αντίσταση) Ζαν-Πιέρ Βερνάν, καθοδήγησαν μία πνευματική επανάσταση η οποία άλλαξε, εκ βάθρων, τις σπουδές πάνω στην ελληνική αρχαιότητα, αναγκάζοντας την ιστορία της αρχαιότητας να δεχτεί πως αντικείμενό της δεν είναι μόνο η ανασύσταση και ερμηνεία του γεγονότος, αλλά η μελέτη των δομών, των νοοτροπιών και των συγκρούσεων, η προσπάθεια κατανόησης των ρωγμών, των αμφισημιών και των αντινομιών που παράγει ασταμάτητα η ζωή των ανθρώπινων κοινωνιών. Ήταν ακόμα ο ιστορικός που με τη μεγαλύτερη διανοητική ακρίβεια καταρράκωσε τα «επιχειρήματα» των «αναθεωρητών» του Ολοκαυτώματος και των αρνητών της ύπαρξης θαλάμων αερίων, θέτοντας «ες αεί» τα κριτήρια για την ανίχνευση του ψεύδους και της πλαστογράφησης της ιστορικής πραγματικότητας.
Κι όταν ήρθε καιρός, ο Πιερ Bιντάλ-Nακέ, άθεος Γαλλοεβραίος, γιος Γαλλοεβραίων δολοφονημένων στο Άουσβιτς, αντέδρασε τόσο απέναντι στις ιστορικές παραποιήσεις, με τις οποίες το κράτος του Ισραήλ προσπαθεί να χτίσει μια ιδεολογία οικειοποίησης της ιστορίας, όσο στην καταπάτηση των δικαιωμάτων του παλαιστινιακού λαού. Αυτό που, κυρίως, μας δίδαξε, είναι πως η ιστορία μπορεί, ίσως όχι να μας μάθει την αλήθεια, τουλάχιστον να μας αποκαλύψει την κατασκευή του ψεύδους. Αλλά αυτό συμβαίνει μόνον όταν ο ιστορικός παίρνει το ρίσκο να είναι «προδότης» κάθε παραδεδεγμένου μύθου και κάθε περιστασιακού ατομικού ή συλλογικού συμφέροντος. Μιλώντας δημόσια για το Παλαιστινιακό, ως «προδότης», δηλαδή ως ιστορικός, ο Πιερ Βιντάλ-Νακέ συνιστούσε στους Ισραηλινούς και τους Παλαιστίνιους φίλους του να υιοθετήσουν την αριστοφανική λύση του Δικαιόπολη στους Αχαρνής: να συνάψουν, ο καθένας, την προσωπική του ειρήνη. Αλλά η πραγματική λύση, έλεγε, βρισκόταν σε ένα άλλο έργο του Αριστοφάνη, στην Ειρήνη: Ειρήνη, Σαλώμ, Σαλάμ.
