Από τα σκάνδαλα του χθες στα εγκλήματα του σήμερα

Ένα σκάνδαλο στην αρχαία Αθήνα, με τον Δημοσθένη να κατηγορείται ότι δωροδοκήθηκε. Είναι η περίφημη υπόθεση με τα «Αρπάλεια» χρήματα.
Η δολοφονία μιας νεαρής φιλολόγου στην Πειραϊκή.
Η ιστορία μιας γυναίκας από την Όλυνθο που μετά την καταστροφή και μέσα στη σκλαβιά προσπαθεί να επιβιώσει.
Η Νατάσα Κυρκίνη-Κούτουλα με το μυθιστόρημα της Η χρυσή κύλικα, που κυκλοφορεί από την «Άνεμος εκδοτική», καταφέρνει με μαεστρία να παντρέψει το παρελθόν με το παρόν και –μέσα από ένα αστυνομικό μυστήριο– να ζωντανέψει, με πειστικότητα, την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, φωτίζοντας τα παρασκήνια.
Παράλληλη δράση, αγωνία, αλλά και σημαντικά ιστορικά στοιχεία που βγαίνουν στο φως, ενώ εξαιρετικά ενδιαφέροντα είναι τα πορτρέτα των πρωταγωνιστών εκείνης της περιόδου, με πολλά στοιχεία από την καθημερινότητα της Σχολής του Αριστοτέλη, των Ανακτόρων της Μακεδονίας και της αρχαίας Αθήνας.

Τι είναι αυτό που σας έκανε να ασχοληθείτε με τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο;
Η ιστορική περίοδος στην οποία διαδραματίζεται η Χρυσή κύλικα είναι εποχή παρακμής της Αθήνας λόγω της ραγδαίας ανάπτυξης της Μακεδονίας υπό τον Φίλιππο Β’ και τον Μέγα Αλέξανδρο. Συνήθως, το ενδιαφέρον για την αρχαία Αθήνα εστιάζεται στα χρόνια της μεγάλης ακμής και της λάμψης της, στα Μηδικά και στον αποκαλούμενο «Χρυσό αιώνα του Περικλή». Θεώρησα ότι άξιζε τον κόπο να ελκύσω την προσοχή των αναγνωστών σε μια, λιγότερο ευτυχή ίσως, αλλά καθόλου λιγότερο ενδιαφέρουσα στιγμή της αρχαίας ιστορίας.

Πιστεύετε πως χρηματίσθηκε ο Δημοσθένης ή όλα ήταν μια ίντριγκα;
Σχετικά με την οποιαδήποτε εμπλοκή του Δημοσθένη στο σκάνδαλο των «αρπαλείων χρημάτων» δεν μπορούμε να είμαστε εντελώς βέβαιοι, τουλάχιστον με βάση τις υπάρχουσες πηγές. Ωστόσο, την αθωότητα του Δημοσθένη ως προς την κατηγορία του χρηματισμού από τον Άρπαλο στηρίζει η, μετά από βασανιστήρια, ομολογία του «λογιστή» του Άρπαλου, ο οποίος «έδωσε» τον κατάλογο των χρηματισθέντων στον αρμόδιο αξιωματούχο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το όνομα του Δημοσθένη δεν συμπεριλαμβανόταν στον κατάλογο αυτό. Επειδή, όμως, ο Δημοσθένης είχε κατά καιρούς δεχθεί χρήματα από τον Δαρείο της Περσίας για να ενισχύσει την αντιμακεδονική πολιτική στην Αθήνα, δεν διέθετε την «έξωθεν καλή μαρτυρία» και ήταν, επομένως, πολύ εύκολο για τους πολιτικούς εχθρούς του να τον κατηγορήσουν ότι δωροδοκήθηκε από τον Άρπαλο, αφού μάλιστα είχε ο ίδιος την ευθύνη της φρούρησης του Άρπαλου και του κλεμμένου θησαυρού του. Με άλλα λόγια, ο Δημοσθένης έπεσε θύμα της κακής φήμης που τον συνόδευε, όπως και της πολιτικής συγκυρίας που είχε επικρατήσει στην Αθήνα από την πέραν πάσης προσδοκίας επιτυχία της εκστρατείας του Αλέξανδρου στην Ασία.

Βρίσκετε κάποιες αναλογίες με την εποχή μας;
Δεν μπορεί να αποφύγει κανείς τις αναλογίες, μιας και η εποχή μας χαρακτηρίζεται από έντονη σκανδαλολογία για οικονομικές και πολιτικές ατασθαλίες, η οποία «αξιοποιείται» από τις διάφορες παρατάξεις για να πλήξει δικαίως ή αδίκως τους πολιτικούς αντιπάλους. Η ευκολία με την οποία η κοινή γνώμη αποδέχεται αυτές τις, συχνά ανυπόστατες, κατηγορίες είναι δηλωτική της έξαρσης των πολιτικών παθών και της βαθιάς πολύπλευρης σημερινής κρίσης με την οποία θα μπορούσε κανείς να παραλληλίσει την κρίση των Αθηναίων κατά τα χρόνια της παντοδυναμίας του Αλέξανδρου. Η απώλεια της παραδοσιακής επιρροής της Αθήνας πέρα από τα «σύνορα» της επικράτειάς της, η οικονομική δυσπραγία του δημοσίου και των ιδιωτών, η έξαρση των πολιτικών και των προσωπικών αντιθέσεων, αλλά και η έκπτωση των ηθικών αξιών που βίωνε τότε το «κλεινόν άστυ» της Αθήνας, δεν είναι δύσκολο να μας φέρουν στον νου αντίστοιχα προβλήματα της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας.

Πόσο δύσκολο είναι να γράψεις ένα «ιστορικό μυθιστόρημα»;
Η σύνθεση ενός ιστορικού μυθιστορήματος έχει μια μεγάλη ευκολία και μια ακόμη μεγαλύτερη δυσκολία: η ευκολία έγκειται στο ότι έχεις μια έτοιμη πλοκή, η οποία στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα και στη δράση ιστορικών προσωπικοτήτων. Δεν χρειάζεται να δημιουργήσεις μια εντελώς φανταστική υπόθεση και να επινοήσεις μόνος σου διεξόδους που θα οδηγήσουν στην «λύση» της. Είναι σαν να σου προσφέρει κανείς έτοιμη την ιστορία που θα αναπτύξεις. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει αφενός ο κίνδυνος του «ιστορισμού», της παράθεσης κουραστικών και ανούσιων ιστορικών λεπτομερειών που μειώνουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη και θυμίζουν επιστημονική διατριβή, ενώ, αφετέρου, μπορείς εύκολα να διολισθήσεις σε σοβαρούς αναχρονισμούς, προβολισμούς και άλλες ιστορικές ανακρίβειες, προσπαθώντας να κάνεις γλαφυρές τις περιγραφές σου, όταν δεν διαθέτεις επαρκείς πηγές ή επαρκή γνώση των πηγών.
Παίρνοντας υπόψη ότι οι πηγές που διαθέτουμε αναφέρονται κυρίως σε πολεμικά και πολιτικά γεγονότα, η μεγάλη δυσκολία είναι η αποτύπωση της καθημερινότητας των ηρώων του ιστορικού μυθιστορήματος με τρόπο που να μην προδίδει την ιστορική αλήθεια του χώρου και της εποχής τους. Η ανάλυση του χαρακτήρα τους, των κινήτρων τους και των αισθημάτων τους είναι επίσης ολισθηρό έδαφος που απαιτεί μεγάλη προσοχή και αίσθημα ευθύνης από την πλευρά του συγγραφέα. Είναι πολύ εύκολο, αλλά συνάμα και πολύ ανεύθυνο, να «κολλάς ταμπέλες» στα διάφορα ιστορικά πρόσωπα και να τα παρουσιάζεις μονοδιάστατα σαν ένα είδος καρτούν, επιδιώκοντας να δείξεις ότι ο μεν ήταν «δίκαιος» ο άλλος «σοφός» ο άλλος «γενναίος» κτλ. Η ανάδειξη του πολυσύνθετου της ιστορικής προσωπικότητας με ιστορική εγκυρότητα υποβάλλει τον συγγραφέα σε πολλούς περιορισμούς, ενώ για τους ήρωες που είναι προϊόντα μυθοπλασίας η σχετική ελευθερία είναι, προφανώς, πολύ μεγαλύτερη.

Διαλέξατε να υπάρχει και αστυνομική πλοκή στην υπόθεση. Γιατί αυτό;
Και στις δύο παράλληλες ιστορίες του μυθιστορήματος, την αρχαία και τη σύγχρονη, η αστυνομική πλοκή συνίσταται κυρίως στο ότι η «χρυσή κύλικα» λειτούργησε ή έστω θεωρήθηκε ως ένα είδος «πειστηρίου εγκλήματος». Ωστόσο, η βαθύτερη αιτία της επιλογής μου ήταν μάλλον η επιθυμία μου να δείξω ότι η δουλειά του ιστορικού, ακόμη και του συγγραφέα ιστορικού μυθιστορήματος, μοιάζει κάπως με τη δουλειά ενός «ντετέκτιβ», αφού προσπαθεί να ανακαλύψει, να συσχετίσει και να αναδείξει γεγονότα θαμμένα από τη σκόνη του χρόνου ή και από την εσκεμμένη συγκάλυψή τους από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές τους.