Scripta Manent τ.109

Αντόνιο Γκράμσι (1891-1937): Ελευθερία – Πειθαρχία. Ανθολόγος ο Λουκάς Αξελός.

Με την έννοια της ελευθερίας θάπρεπε να συνταιριάσουμε την έννοια της υπευθυνότητας που γεννά την πειθαρχία και όχι άμεσα την πειθαρχία, που σ’ αυτή την περίπτωση νοείται επιβεβλημένη από τα έξω, σαν συνακόλουθος περιορισμός της ελευθερίας. Υπευθυνότητα ενάντια στην ατομική αυθαιρεσία: Μοναδική ελευθερία είναι εκείνη που είναι «υπεύθυνη», δηλαδή «καθολική», εφ’ όσον τίθεται σαν ατομική πλευρά μιας «ελευθερίας» συλλογικής ή ομαδικής, σαν ατομική έκφραση ενός νόμου.

Δεν μπορούμε να καταστρέφουμε χωρίς να δημιουργούμε
Ο ισχυρισμός ότι «δεν μπορούμε να καταστρέφουμε χωρίς να δημιουργούμε» είναι πολύ διαδομένος. Τον έχω διαβάσει ήδη πριν από το 1914, στην «Εθνική Ιδέα», η οποία ήταν ένα ευτελές συνονθύλευμα μηδαμινότητας και κοινοτοπιών. Κάθε ομάδα ή ομαδούλα που πιστεύει ότι είναι φορέας ιστορικών καινοτομιών (και πρόκειται για ξεπερασμένα πράγματα) θεωρείται αξιοπρεπώς καταστροφέας-δημιουργός. Χρειάζεται να συνάγουμε τη μηδαμινότητα από τον ισχυρισμό που έγινε μηδαμινός. Δεν είναι αλήθεια ότι «καταστρέφει» οποιοσδήποτε θέλει να καταστρέψει. Το να καταστρέψεις είναι πολύ δύσκολο, τόσο δύσκολο ακριβώς όσο το να δημιουργήσεις. Ύστερα, δεν πρόκειται να καταστρέψεις υλικά πράγματα, άλλα «σχέσεις» αόρατες που δεν μπορούν να ψαυστούν, έστω και αν γεννιούνται μέσα στα υλικά πράγματα. Είναι καταστροφέας-δημιουργός αυτός που καταστρέφει το παλιό για να φέρει στο φως, να κάμει ν’ ανθίσει το καινούργιο που έχει καταστεί «αναγκαίο» και επείγεται αναπόφευκτα να προσδιορίσει την ιστορία. Γι’ αυτό μπορούμε να πούμε ότι καταστρέφουμε εφ’ όσον δημιουργούμε. Πολλοί δήθεν καταστροφείς δεν είναι άλλο από «εκτελεστές αποτυχημένων εκτρώσεων», υποκείμενοι στον ποινικό κώδικα της ιστορίας.