Η απόφαση τους Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης (10 προς 4), της 22/7, ότι η μονομερής ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου «δεν παραβίασε κανέναν εφαρμόσιμο κανόνα του διεθνούς δικαίου», παρόλο που σόκαρε, ήταν προβλέψιμη. Της Αριάδνης Αλαβάνου.
Προβλέψιμη γιατί οι εννέα δικαστές της θετικής ψήφου προέρχονται από χώρες που ήδη έχουν αναγνωρίσει την «ανεξάρτητη δημοκρατία του Κοσόβου», όταν δε άρχισε η εκδίκαση (Δεκέμβριος 2009), ο πρόεδρος του δικαστηρίου Χισάσι Οβάντα αποκάλυψε ότι η απόφαση θα ήταν ασαφής, επιβεβαιώνοντας ότι το δικαστήριο δέχεται πιέσεις. Σόκαρε δε γιατί για να ληφθεί η απόφαση – η ανεξαρτησία δεν παραβιάζει το γενικό διεθνές δίκαιο, το Ψήφισμα 1244 του Σ.Α. του ΟΗΕ ή το Συνταγματικό Πλαίσιο— η πλειοψηφία κατέφυγε σε λαθροχειρία («World Court Demolishes International Law» του Nebojsa Malic, antiwar.com 23/7)
Λαθροχειρίες
Το ερώτημα που έθεσε η Σερβία στη Γ.Σ. του ΟΗΕ τον Οκτώβριο του 2008 και στο οποίο έπρεπε να απαντήσει το δικαστήριο ήταν αν οι Μεταβατικοί Θεσμοί Αυτοκυβέρνησης του Κοσόβου είχαν την αναγκαία νομιμότητα όταν διακήρυξαν την ανεξαρτησία, τον Φεβρουάριο του 2008. Η απάντηση θα έπρεπε να είναι σαφής: η μεταβατική κυβέρνηση που ιδρύθηκε από την UNMIK (Αποστολή του ΟΗΕ για τη Μεταβατική Διοίκηση στο Κόσοβο) βάσει του Ψηφίσματος 1244 του Σ.Α. δεν είχε τέτοιες εξουσίες. Ο εκ των διαφωνούντων δικαστής Μοχάμετ Μπενούνα από το Μαρόκο παραθέτει τη δήλωση του Μ. Στάινερ (11/2002), τότε αρμοστή του Κοσόβου: «Το Κόσοβο είναι υπό την εξουσία του Ψηφίσματος 1244 (1999) του Σ.Α. του ΟΗΕ . Ούτε το Βελιγράδι ούτε η Πρίστινα μπορούν να προδικάσουν το μελλοντικό καθεστώς του. […] Κάθε μονομερής δήλωση οποιασδήποτε μορφής που δεν υιοθετείται από το Σ.Α. δεν έχει νομική επίπτωση στο μελλοντικό καθεστώς του Κοσόβου».
Η μεταβατική κυβέρνηση δεν συμμορφώθηκε, υπερέβη τις εξουσίες της και οι πράξεις δεν μπορούν να είναι νόμιμες. Πώς μπόρεσε να γνωμοδοτήσει με διαφορετικό τρόπο το Δικαστήριο της Χάγης;
Ένας άλλος διαφωνών δικαστής, ο Αμπτούλ Κορόμα της Σιέρα Λεόνε εξηγεί: «Η γνωμοδότηση της πλειοψηφίας αποφεύγει αυτό το πλαίσιο με ένα είδος λαθροχειρίας, καταλήγοντας σε ένα εσπευσμένο συμπέρασμα ότι οι «συγγραφείς» της μονομερούς διακήρυξης της ανεξαρτησίας δεν ενεργούσαν ως Μεταβατικοί Θεσμοί Αυτοκυβέρνησης του Κοσόβου, αλλά ως άμεσοι εκπρόσωποι του λαού του Κοσόβου και άρα δεν υπέκειντο στο Συνταγματικό Πλαίσιο και στις ρυθμίσεις της UNMIC. Το συμπέρασμα είναι λανθασμένο…»
Ο Μπενούνα καταλήγει: «Δεν έχει σημασία αν θεωρούνται ή όχι οι συγγραφείς [του κειμένου] της ανεξαρτησίας μέλη της Εθνοσυνέλευσης του Κοσόβου. Δεν είχαν το δικαίωμα υπό οποιεσδήποτε συνθήκες να υιοθετήσουν μια διακήρυξη που αντίκειται στο Συνταγματικό Πλαίσιο και στο Ψήφισμα 1244 του Σ.Α. και έρχεται σε αντίθεση με το νομικό καθεστώς του Κοσόβου που εγκαθίδρυσαν τα Ηνωμένα Έθνη».
Η απόφαση δικαιώνει τη χρήση βίας
Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης δεν ασχολήθηκε καν με το αν η υποστήριξη της ανεξαρτησίας εκ μέρους των Αλβανών του Κοσόβου είχε κάποια βάση. Εκείνο που έκανε όμως ήταν να ανοίξει τον ασκό του Αιόλου στο ζήτημα των αποσχίσεων παγκοσμίως. Όπως ειπώθηκε από αξιωματούχο του ΟΗΕ (Reuters 22/7) η απόφαση του δικαστηρίου «δεν θα ερμηνευτεί στις περισσότερες πρωτεύουσες βάσει της περίπτωσης του Κοσόβου αυτής καθ’ εαυτήν , αλλά βάσει των γενικότερων επιπτώσεών της σε κάθε χώρα».
Τα τελευταία δύο χρόνια έγιναν επανειλημμένες δηλώσεις, εκ μέρους των Αμερικανών κυρίως, πως εάν το δικαστήριο αποφασίσει εις βάρος τους, η απόφαση θα ήταν «συμβουλευτική και όχι δεσμευτική» . Τώρα όμως ξεχνούν αυτή τη λεπτομέρεια και η Ουάσιγκτον καλεί με έμφαση να υπάρξουν και άλλες αναγνωρίσεις του Κοσόβου ως ανεξάρτητου κράτους, πέραν των 69 χωρών που ήδη το έχουν αναγνωρίσει. Βεβαίως, για να αποκτήσει στάτους ανεξάρτητου κράτους και να ενταχθεί στη Γ.Σ. του ΟΗΕ απαιτείται πλειοψηφία των 2/3 και σύμφωνη γνώμη του Σ.Α., όπου αναμένεται ότι η Ρωσία θα τοποθετηθεί αρνητικά, παρόλο που έχει αναγνωρίσει το δικαίωμα αυτονόμησης της Ν. Οσετίας και της Αμπχαζίας.
Το ουσιώδες όμως δεν είναι οι νομικές διαστάσεις της απόφασης. Αλλά οι πολιτικές επιπτώσεις της. Ο Άμντι Σάματαρ του Παν/μίου της Μινεσότα επισημαίνει: «Αυτό που δικαιώνει η απόφαση είναι η χρήση βίας για τη διαμόρφωση νέων πολιτικών πραγματικοτήτων» (Reuters 22/7). Η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες έχουν αποδείξει πλειστάκις ότι γράφουν το διεθνές δίκαιο στα παλιά τους τα παπούτσια και το χρησιμοποιούν σαν λάστιχο για να νομιμοποιήσουν προειλημμένες γεωπολιτικές αποφάσεις που συνεπάγονται πολέμους και επεμβάσεις. Τα Βαλκάνια αποτελούν το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα. Το 1991, οι ΗΠΑ και οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες τάχθηκαν υπέρ της εδαφικής ακεραιότητας της Γιουγκοσλαβίας, αλλά λίγο αργότερα υιοθέτησαν την απόσχιση της Σλοβενίας και της Κροατίας βάσει του «δικαιώματος αυτοδιάθεσης». Όταν όμως δύο εκατομμύρια Σέρβοι της Κροατίας και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης δεν ήθελαν να αποσχιστούν από τη Γιουγκοσλαβία επέμειναν ότι το η ακεραιότητα των δύο κρατών υπερίσχυε του δικαιώματος αυτοδιάθεσης των Σέρβων. Και όταν προέκυψε το θέμα του Κοσόβου, το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των Κοσοβάρων Αλβανών υπερίσχυσε της ακεραιότητας της Σερβίας.
Είναι προφανές ότι θα χρησιμοποιήσουν αυτή την απόφαση για να προωθήσουν γεωπολιτικά σενάρια σε όλο τον κόσμο. Από την Κίνα και την Αφρική μέχρι τη Μέση Ανατολή την Κεντρική Ασία και την Ευρώπη.
Η δημιουργία «ανεξάρτητου κράτους» στο Κόσοβο είναι μια διαδικασία που επιδιώκεται πάνω από 15 χρόνια. Στην πορεία αυτή η πολιτική έφερε τον πόλεμο του 1999 και την κατοχή, τη δημιουργία ενός προτεκτοράτου πείνας, ανεργίας, κατασκοπίας και παντός τύπου λαθρεμπορίου και σωματεμπορίου. Η απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης έρχεται αρωγός , δίνοντας μια χροιά νομιμότητας στις ιμπεριαλιστικές πολιτικές. Τι θα εξαπολύσει; Ουδείς γνωρίζει. Αλλά ο νόμος των ακούσιων συνεπειών υποδηλώνει ότι οι εκβάσεις μπορεί να είναι εξαιρετικά απρόβλεπτες. Είναι ενδεικτική η δήλωση του Ντ. Μίλερ προέδρου του Εθνικιστικού Κινήματος του Τέξας για την απόφαση: «Οι ΗΠΑ και οι ευρωπαϊκές χώρες αναγνώρισαν το δικαίωμα της μονομερούς απόσχισης οποιουδήποτε κράτους, καθιστώντας αστήρικτη και αδικαιολόγητη την οποιαδήποτε εναντίωση σε ένα αποσχιστικό κράτος». Ζήτω το κράτος του Τέξας;
Info
Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης με 10 ψήφους προς 4,
Έχει τη γνώμη ότι η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου που υιοθετήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2008 δεν παραβίασε το διεθνές δίκαιο
Υπέρ: πρόεδρος Owada. Δικαστές Al-Khasawneh, Buergenthal, Simma, Abraham,
Keith, Sepúlveda-Amor, Cançado Trindade, Yusuf, Greenwood.
Κατά: αντιπρόεδρος Tomka. Δικαστές Koroma, Bennouna, Skotnikov.
Όπου μπορεί κανείς να διαβάσει όλη την απόφαση.
