Η κουλτούρα αλληλοβοήθειας μεταξύ των λαών μπορεί να χτίσει μια άλλη Ευρώπη
Ολιγοήμερη επίσκεψη στην Ελλάδα πραγματοποίησε αντιπροσωπεία της ARCI (Associazione Ricreativa Culturale Italiana – Ιταλική Ομοσπονδία Πολιτισμού και Δημιουργίας) με μέλη της από Ρώμη, Φλωρεντία και Μιλάνο. Στην ARCI συμμετέχουν 5.000 λέσχες με 1.400.000 μέλη και έχει ζωή 55 χρόνων με την ιστορία της να ακολουθεί τις περιπέτειες της ιταλικής Aριστεράς.
Όπως μας είπε ο πρόεδρός της Πάολο Μπένι, «οι ρίζες της οργάνωσης βρίσκονται στις δομές αλληλοβοήθειας που είχε αναπτύξει το εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο». Αυτές αφορούσαν λαϊκά σχολεία ενάντια στον αναλφαβητισμό, συνεταιρισμούς καταναλωτών, πολιτιστικές δραστηριότητες και ένα εκτεταμένο δίκτυο παροχής υπηρεσιών υγείας πάνω στο οποίο, όπως διευκρίνισε, «στηρίχτηκε μεταπολεμικά η ανάπτυξη του εθνικού συστήματος υγείας της Ιταλίας». Στη δεκαετία του ’50 δημιουργείται η ARCI ως συνομοσπονδία των «σπιτιών του λαού» (casa del popolo), όπως ονομάζονταν οι λέσχες που υποστήριζε βασικά το Κομμουνιστικό Κόμμα. Δίπλα στα «σπίτια του λαού» αναπτύχθηκε αργότερα, μετά τη δεκαετία του ’60, μία πλειάδα αυτόνομων κοινωνικών κέντρων και καταλήψεων, που άλλαξαν τη γεωγραφία του κοινωνικού κινήματος στην Ιταλία. Παρά τη σαφή αναφορά της και σχέση της με την Αριστερά, όπως μας τόνισε ο Πάολο Μπένι, η ARCI διατηρεί την πολιτική της αυτονομία, όπως και οι τοπικές λέσχες-μέλη της σε σχέση με την ομοσπονδία. Οι τελευταίες συμμετέχουν στις κεντρικές καμπάνιες, αλλά από εκεί και πέρα μπορούν να συνδυάζουν περιφερειακά τις δραστηριότητές τους ή να κινούνται ανεξάρτητα. Μετά τις αναστατώσεις στην ιταλική Αριστερά, και με το αντι-παγκοσμιοποιητικό κίνημα -η ARCI είναι μέλος του Ιταλικού Κοινωνικού Φόρουμ- διάφορες κοινωνικές δομές, είτε ανήκαν ή όχι στην ARCI, συγκλίνουν και την ξανασυγκροτούν στη σημερινή της μορφή.
Το ιταλικό κράτος προσπαθεί να διαλύσει το δίκτυο
Η ARCI σήμερα λειτουργεί και ως «συνδικαλιστικό όργανο» των διαφόρων κοινωνικών λεσχών, όπως μας λέει ο πρόεδρός της, που δέχονται την επίθεση του νεοφιλελεύθερου κράτους. Η κυβέρνηση επιχειρεί βάζοντας τέλος στο ειδικό καθεστώς φορολογικής εξαίρεσης των κοινωνικών οργανώσεων, να πλήξει την οικονομική αυτοτέλειά τους, καθιστώντας τη λειτουργία πολλών από αυτές μη βιώσιμη. Το στοίχημα δεν αφορά μόνο την προσπάθεια αφαίμαξης πόρων λόγω κρίσης, αλλά στοχεύει και στη διάλυση ενός δικτύου που συνιστά έναν βαθιά ριζωμένο στις τοπικές κοινωνίες δημόσιο χώρο της Αριστεράς. Ένα χώρο που πρωτοστατεί στους κοινωνικούς αγώνες, όπως έδειξε η πρόσφατη μάχη για την ανάδειξη του νερού σε κοινό αγαθό, που με δημοψήφισμα κατόρθωσε να καταστήσει παράνομη κάθε προσπάθεια ιδιωτικοποίησής του στη Ρώμη. Η ARCI δραστηριοποιείται κύρια στο πεδίο του πολιτισμού, των δικαιωμάτων, της ειρήνης, των μεταναστών και της διεθνούς αλληλεγγύης. Έχει αναπτύξει δραστηριότητες από την Παλαιστίνη και την πρώην Γιουγκοσλαβία μέχρι το Περού, και αυτό που ξεχωρίζει την αλληλεγγύη της είναι ο αποκεντροποιητικός χαρακτήρας της, μιας και προνομοποιεί την ανάπτυξη αμφίδρομων σχέσεων και απευθείας δικτύωσης ανάμεσα σε δομές βάσης κάθε χώρας.
Διεθνική σύνδεση
Η σύνδεση δομών κοινωνικής αλληλεγγύης στην Ελλάδα με αντίστοιχες της ARCI, ήταν και ο στόχος της επίσκεψής της. Όπως μας είπε η Ραφαέλα Μπολίνι, από τη Ρώμη, πέρα από το πρακτικό περιεχόμενο της αλληλοβοήθειας, «η αλληλεγγύη παίζει σημαντικό ρόλο και σε ιδεολογικό και πολιτικό επίπεδο. Είναι η πρώτη φορά που χρειάζεται να αναπτυχθούν τέτοια διεθνικά δίκτυα αλληλεγγύης μέσα στην Ευρώπη, τη στιγμή που θέλουν να στρέψουν τους λαούς τον έναν ενάντια στον άλλο. Πρέπει να πάμε κόντρα σε αυτό, αναπτύσσοντας μία κουλτούρα αλληλεγγύης που θα φέρνει μαζί, καθημερινά τις τοπικές κοινότητες διαφορετικών χωρών ώστε να νιώθουν κοντά η μία στην άλλη. Με τη δημιουργία συνεταιρισμών ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς λαούς, δημιουργούμε ένα εναλλακτικό μοντέλο για την Ευρώπη». Τέλος, ενδιαφέρον παρουσιάζει η πρόσφατη πρωτοβουλία της ARCI για τους άνεργους νέους και νέες, στους οποίους προσφέρει δωρεάν μετεκπαίδευση και υποστήριξη στη δημιουργία συνεταιριστικών προσπαθειών σε τομείς που αφορούν την κοινωνική οικονομία. Μία προσπάθεια που αντλεί και από την εμπειρία της Αργεντινής, γύρω από το πώς η κρίση άλλαξε και το χάρτη των επαγγελμάτων και επαναπροσανατόλισε τομείς της οικονομικής δραστηριότητας και μέσω της ανάπτυξης εναλλακτικών μοντέλων.
X.B.
