Σχεδόν ένα χρόνο μετά την εμφάνιση του Occupy πώς το εκτιμάτε και σε ποια φάση βρίσκεται σήμερα;
Έρικ: Θέλω να ξεκινήσω λέγοντας πώς ό,τι έγινε, όπως συνέβη και με το Σύνταγμα εδώ, δεν το περίμενε κανείς. Υπήρχαν μερικές πολιτικές οργανώσεις, που είχαν προσπαθήσει να οργανώσουν κάτι αντίστοιχο, αλλά δεν θα μπορούσαν ποτέ να πετύχουν κάτι σαν το OWS. Πολλοί ήταν που είδαν αυτή την ειδική πλευρά χάνοντας τη γενική του διάσταση, δηλαδή ότι (το Occupy) ήταν μία προέκταση στις ΗΠΑ της Αραβικής Άνοιξης, του κινήματος στην Ελλάδα και στην Ισπανία.
Εμφανίστηκε λοιπόν ξαφνικά, σαν ριζική ρήξη με τις μέχρι τότε υπάρχουσες πολιτικές πρακτικές και ομάδες, που λειτουργούσαν με κύρια με αναφορά το Δημοκρατικό Κόμμα. Η Αριστερά στη χώρα μας υιοθέτησε μία αρνητική στάση, όπως μέρος της Αριστεράς στη χώρα σας. Έμεινε έξω από τις πλατείες, περιοριζόμενη στην αρνητική κριτική του κινήματος ή έρχονταν με μία λίστα αιτημάτων που ήθελε να υιοθετηθούν από αυτό ή επιτίθονταν στις διαδικασίες του κατακρίνοντάς τις σαν φετιχιστική εμμονή. Το κίνημα, παρ’ όλα αυτά, προσέλκυσε εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου, αποκτώντας σχέσεις μαζί του, ενώ η ηχώ του έφτασε μέχρι τα ανώτερα στρώματα της κοινωνίας.
Ένα χρόνο μετά το ξέσπασμα του Occupy, θα έλεγα ότι ένα αρνητικό σημείο, σε αντίθεση με αλλού -π.χ. Αίγυπτος, Ελλάδα-, ήταν η έλλειψη συζήτησης μέσα στο κίνημα για την ανάγκη στόχευσης και ανατροπής του κυρίαρχου πολιτικού καθεστώτος. Στη χώρα μας και λόγω της επιρροής του Ομπάμα ως δύναμης ενσωμάτωσης, έχει κυριαρχήσει η στόχευση των μεγάλων επιχειρήσεων και νομίζω ότι αυτό λειτουργεί περιοριστικά.
Το κύριο πρόβλημα, όμως, τώρα είναι η καταστολή. Σχεδόν σε κάθε μεγάλη πόλη οι καταλήψεις πάρκων έχουν εκκενωθεί, με το κράτος να υιοθετεί μία πρακτική άμεσης εκκένωσης κάθε προσπάθειας κατάληψης. Όμως έχουμε φτάσει σε ένα σημείο που, για παράδειγμα, οι διαδηλώσεις της Πρωτομαγιάς ήταν μεγαλύτερες και με ριζοσπαστικότερο πολιτικό περιεχόμενο από κάθε άλλη φορά.
Επίσης, υπάρχει η ανικανότητα συμφωνίας όσων αφορά τους στρατηγικούς στόχους ή και τις άμεσες τακτικές, επειδή τα παλιά πολιτικά ήθη δεν λειτουργούν πλέον. Είναι μία περίοδος αναμόρφωσης του κινήματος και απόκτησης συνοχής.
Τι μορφή παίρνει η καταστολή του Occupy, τώρα;
Έρικ: Στις ΗΠΑ όλοι οι δημόσιοι χώροι… είναι ιδιωτικοποιημένοι και γι’ αυτόν τον λόγο καταλήφθηκαν πάρκα, τα οποία υπόκεινται σε ένα περίεργο καθεστώς, δηλαδή ανήκουν σε επιχειρήσεις αλλά θεωρούνται δημόσιος χώρος. Αλλά όλα τα πάρκα τώρα έχουν ορίσει ώρες κλεισίματος, που σημαίνει ότι μετά τις 10 μ.μ. είναι παράνομο να βρίσκεσαι εκεί. Έτσι, ενώ μαζεύεται εκεί κόσμος, μετά τις 10 μ.μ. ακολουθεί άμεση εκκένωσή τους. Δεν θέλουν να επιτρέψουν την κατάληψη του χώρου, έστω και για μία μέρα. Πάρκα κεντρικών καταλήψεων, βρίσκονται περικυκλωμένα με μπάρες και μπάτσους σε κάθε είσοδο να ελέγχουν τσάντες, μήπως κουβαλάς σκηνή κ.λπ. Επίσης, έχει υιοθετηθεί μία πρακτική εξαφάνισης του Occupy από τα αστικά ΜΜΕ. Πρόκειται για προσπάθεια που θέλει να εμποδίσει το κίνημα να αποκτήσει ορατή οργανωτική παρουσία και παραπέρα μαζικοποίηση. Το κίνημα, όμως, συνεχίζει να οργανώνει καθημερινά δράσεις και παραμένει εξαιρετικά ζωντανό παρά τη μεγάλη καταπίεση.
Χάνοντας την ορατότητα και τα πάρκα /καταλήψεις ως σημεία αναφοράς, τι νέες μορφές έχει πάρει το κίνημα;
Σοφία Πρώτα θα ήθελα να προσθέσω ότι όταν ξεκίνησε το Occupy το Δημοκρατικό Κόμμα νόμισε πως το κίνημα θα κατέρρεε και τελικά θα υποστήριζε τους Δημοκρατικούς, όπως το Tea Party τους Ρεπουμπλικάνους. Όταν διαπίστωσαν ότι δεν μπορούσαν να το ενσωματώσουν, τότε άρχισε η καταστολή, με πολλές μορφές, αλλά πιστεύω ότι δεν μας βγήκε τόσο άσχημα. Η κεντρική συνέλευση και παρουσία μπορεί να χάθηκε, αλλά από την άλλη φύτρωσαν πολλές άλλες κινήσεις περιφερειακά. Το νέο που έχει προκύψει είναι διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις στις γειτονιές και όχι μόνο στο κέντρο ή στην πρωτεύουσα κάθε πολιτείας.
Τον Δεκέμβρη ξεκίνησε π.χ. το «Καταλαμβάνουμε τo σπίτι μας» (Occupy our Home). Έτσι, πολλές συνελεύσεις Occupy μετεξελίχτηκαν σε κινήματα υπεράσπισης κατοικιών από εξώσεις ή ανακατάληψης σπιτιών από τις τράπεζες για να μείνουν άστεγοι. Υπάρχει το κίνημα «Take Back the Block» (Πάρτε Πίσω το -οικοδομικό- Τετράγωνο) που προσπαθεί να υπερασπιστεί ολόκληρες γειτονιές και όχι μόνο ένα σπίτι και να οργανώσει συνελεύσεις και πρωτοβουλίες σε επίπεδο κοινότητας. Νομίζω ότι πολύ κόσμος ήθελε αυτή την εξέλιξη, γιατί τα πάρκα συχνά δημιουργούσαν σύγχυση ανάμεσα στο αν πρέπει να υπερασπιστούμε τα πάρκα ή το κίνημα. Ήταν σαν η μορφή να ήθελε να ορίσει το περιεχόμενο. Αν και η καταστολή των πάρκων κόστισε και κάτι από το περιεχόμενο του κινήματος, από την άλλη, όμως, άνοιξε τεράστιες νέες δυνατότητες. Αντί για μία κατάσταση, τώρα έχεις χιλιάδες που θέτουν όμως το ζήτημα της συνεργασίας τους. Υπάρχουν, λοιπόν, συγκεκριμένα πράγματα σε επίπεδο οργάνωσης σε μικρές κλίμακες. Στο πιο γενικό επίπεδο νομίζω ότι οι φοιτητές είναι σε καλύτερη θέση να πετύχουν κάτι. Τώρα εμπνέονται από τους φοιτητές του Μόντρεαλ και δυο χρόνια πριν είχαμε μεγάλες φοιτητικές κινητοποιήσεις στην Καλιφόρνια και το αριστερό κίνημα πήρε νέα πνοή μέσα από αυτές. Νιώθεις μία νέα ριζοσπαστικοποίηση στην ατμόσφαιρα.
Η μεγάλη διαφορά σε σχέση με την Ελλάδα είναι πως δεν υπάρχει κάποιο πολιτικό μέτωπο στο οποίο να αναφέρεται αυτό το κίνημα. Προσπαθούμε να δούμε πώς θα αντισταθούμε σαν πολιτικό κίνημα γιατί βρισκόμαστε υπό συνεχή επίθεση. Σε αυτό είμαστε αδύναμοι. Είμαστε καλοί στα μικρά πράγματα, π.χ. στη στοχοποίηση μιας τράπεζας, αλλά στο να σταματήσουμε μια πολιτική που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους δεν είμαστε ακόμα καλοί. Είναι κάτι που χρειάζεται να σκεφτούμε όπως και τις διάφορες μορφές που μπορεί να πάρει η ανάπτυξη ενός ευρύτερου πολιτικού αγώνα.
Έχουν αναπτυχθεί δομές του Occupy σε εθνικό επίπεδο;
Έρικ: Έχουν προκύψει διάφορα συντονιστικά δίκτυα ή προσπάθειες. Μερικά είναι οργανωτικά απομεινάρια γενικών συνελεύσεων οι περισσότερες από τις οποίες δεν λειτουργούν πια. Συνήθως, η μορφή που παίρνει ο συντονισμός είναι μέσω διαδικτυακών συσκέψεων για άμεσα τακτικά ζητήματα, αλλά τελευταία έχει ξεκινήσει κι ένας πανεθνικός διάλογος. Υπάρχουν, επίσης, και κάποιες ανησυχητικές προσπάθειες, όπως μία Μη Κυβερνητική Οργάνωση που ονομάζεται «το 99%» και η οποία έχει κύριο στόχο την ενσωμάτωση του Occupy στις δομές του Δημοκρατικού Κόμματος… Βρισκόμαστε σε μία περίοδο μετασχηματισμού, όπου ο διάλογος (μέσα στο κίνημα) γίνεται με πολλούς τρόπους και σε πολλά επίπεδα. Η εκτίμησή μου είναι ότι θα προκύψουν 2 ή 3 διαφορετικές δομές πανεθνικά…
Είχε το Occupy επιρροή στην ευρύτερη αμερικανική κοινωνία;
Έρικ: Η επίδρασή του ήταν αισθητή σε όλη την κοινωνία. Ακόμα και δυνάμεις σαν τον Ομπάμα αναγκάστηκαν να αλλάξουν τη ρητορική τους προσπαθώντας να το ενσωματώσουν. Την ίδια στιγμή, άνθρωποι που δεν ανήκαν στο Occupy τώρα αναπτύσσουν σκληρούς αγώνες από μόνοι τους, έχοντας εισέλθει στον πολιτικό στίβο. Ακόμα και η ιδέα ότι το 1% πρέπει να ανατραπεί, αποτελεί μία πάρα πολύ ριζοσπαστική ιδέα που έχει εισχωρήσει στην αμερικάνικη κοινωνία, η οποία σχεδόν στο σύνολό της έτεινε να πιστεύει ότι ανήκε στη μεσαία τάξη.
Σοφία: Επικοινωνούν μαζί μας άνθρωποι με συντηρητικές καταβολές που χάνουν τα σπίτια τους. Αυτό ήταν αδιανόητο δυο χρόνια πριν. Ακόμα και ο πιο συντηρητικός κόσμος καταλαβαίνει ότι πρέπει να αγωνιστεί και αυτό δείχνει ότι κάτι έχει αλλάξει… Δεν είμαστε (στις ΗΠΑ) συνηθισμένοι να αγωνιζόμαστε, θεωρείται «βίαιο». Οι Αμερικανοί ντρέπονται, πιστεύουν ότι για τα πάντα φταίνε οι ίδιοι (ατομικά) και αυτό έχει αρχίσει και αλλάζει.
Αναφέρθηκες στη σχέση Occupy-Δημοκρατικών και Tea Party– Ρεπουμπλικάνων. Υπάρχουν αναλογίες, κάποια κοινά θέματα που θίγουν τα δύο κινήματα, με το Tea Party να εκφράζει τη δυσαρέσκεια προς το πολιτικό σύστημα από μία αντιδραστική σκοπιά και το Occupy από μία προοδευτική;
Σοφία: Υπάρχουν. Η δεξιά ρητορική μοιάζει πολύ με τα θέματα που εμείς θέτουμε, είναι πολύ πιο φωνακλάδικη και προσελκύει την προσοχή. Και αυτό εξαιτίας του Δημοκρατικού κόμματος που δεν έχει πρόβλημα με τη διάσωση των τραπεζών, ενώ φιμώνει την κριτική της Αριστεράς. Οι Δημοκρατικοί πάντα υποστηρίζουν ότι οι κυβερνήσεις είναι καλές. Όχι δεν είναι! Πρέπει να το τονίζουμε αυτό περισσότερο. Να λέμε ότι πρέπει να φύγουν, ότι το σύστημα πρέπει να αλλάξει και πάνω απ’ όλα ο δικομματισμός, τον οποίο όλοι μισούν. Νομίζω ότι έχουμε κάποιες ξεκαθαρισμένες ιδέες, ότι έχουμε κάποια μορφή οργάνωσης ώστε να μιλήσουμε γι’ αυτά και είναι δυνατό να δημιουργηθούν συμμαχίες. Αλλά η Αριστερά παραδοσιακά δεν θέλει να μπλέξει με τη φτωχή λευκή εργατική τάξη ή την επαρχία, που θεωρεί ρατσιστές και έτσι κρατιέται μακριά (από αυτόν τον κόσμο). Είναι τυπική της συμπεριφορά να σε θεωρεί, με κάποιον τρόπο αυτόματα, ρατσιστή αν είσαι ενάντια στον Ομπάμα. Πιστεύω ότι είναι δυνατό να ενωθούμε και να κάνουμε πολλά μαζί, αλλά πρέπει να δούμε πώς η λύση δεν θα έρθει από το κέντρο. Η πολιτική του κυριαρχείται από την «πολιτική των ταυτοτήτων», την οποία υιοθετεί μεγάλο μέρος της Αριστεράς, επικεντρώνοντας στην ιδιαιτερότητα του καθένα… Πρέπει να είσαι γυναίκα, γκέι, αυτό, εκείνο προκειμένου να πει «εντάξει, θα αγωνιστώ για σένα», αλλιώς το πρόβλημα είναι δικό σου και δεν θέλουμε να έχουμε σχέση με αυτό.
Πριν το Occupy το Tea Party εμφανίζονταν σε άνοδο. Πιστεύετε ότι το Occupy ανέκοψε μία δεξιόστροφη έκφραση της αγανάκτησης;
Έρικ: Το Tea Party δεν ήταν ποτέ ένα αυθόρμητο μαζικό κίνημα. Από την αρχή ήταν ένα «πλαστικό κίνημα βάσης». Δημιουργήθηκε ειδικά από τα δεξιά ΜΜΕ, ήταν πολύ στενά ελεγχόμενο και δεν πιστεύω ότι ήταν ποτέ πραγματικός ο κίνδυνος να μετασχηματιστεί σε ένα φασιστικό κίνημα που θα καταλάβει το χώρο στα δεξιά των Ρεπουμπλικανών, όπως στην Ευρώπη, ή η Χρυσή Αυγή εδώ. Δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο. Το πολιτικό του περιεχόμενο είναι σίγουρα φασιστικό, αλλά έχουμε ήδη ένα μεγάλο κόμμα της λευκής ανωτερότητας. Επίσης, οι φασίστες στις ΗΠΑ είναι πολύ πιο συστημικοί απ’ ό,τι στην Ελλάδα, αφού υποστηρίζουν τα δύο μεγάλα κόμματα.
Νομίζω ότι το Occupy σε κάποιο βαθμό τους ταρακούνησε. Είχαμε για παράδειγμα επί μία εβδομάδα ανταποκριτές του Fox News έξω από τα γραφεία μας, οι οποίοι ήθελαν να αποκαλύψουν την «αλήθεια», επειδή έμαθαν ότι… κομμουνιστές εκδίδουν αυτή την εφημερίδα. Μετέδιδαν πράγματα, όπως ότι «το Occupy είναι μαρξιστικό, θα σας βγάλει από τα σπίτια σας και θα σας σκοτώσει». Υπήρχε σίγουρα ενίσχυση μίας τέτοιας υστερίας αλλά την ίδια στιγμή ίσως το Occupy να βοήθησε το υπαρκτό λαϊκίστικο ρεύμα στις ΗΠΑ να στραφεί προς τα αριστερά, απομονώνοντας τις παραπάνω τάσεις και δίνοντας μία αριστερή χροιά στον κυρίαρχο λαϊκίστικο λόγο στις ΗΠΑ.
Ποια ήταν η σχέση του Occupy με τα συνδικάτα; Και ποια ήταν η ταξική του σύνθεση;
Έρικ: Στην πολύ πρώιμη φάση, όταν οι Δημοκρατικοί νόμισαν ότι μπορούν να ενσωματώσουν το κίνημα, σχεδόν όλα τα συνδικάτα -που είναι γραφειοκρατικοποιημένα και ελεγχόμενα- υποστήριξαν το κίνημα. Από εκεί και μετά υπάρχει κυρίως συνεργασία του Occupy με τη βάση των συνδικάτων και πιο ειδικά με το ριζοσπαστικό της κομμάτι…
Σχετικά με την ταξική σύνθεση του κινήματος, έχω τη θεωρία των πολλαπλών πηγών. Μπορεί η μία να ήταν η μεσαία τάξη, μία άλλη πηγή ήταν αυτή των μαύρων προλετάριων που υιοθέτησαν συγκεκριμένα στοιχεία του Occupy με βάση τη δική τους ιστορική εμπειρία και μία ακόμα αυτή των μεταναστών. Κάποιοι από την αριστερά έρχονταν και νόμιζαν πως αν είχαν μία λίστα από αιτήματα, λέγοντας εμείς υποστηρίζουμε αυτό κι εκείνο, ξαφνικά ο χαρακτήρας και η ταξική σύνθεση του κινήματος θα άλλαζε. Αυτά δεν μετασχηματίζονται με αυτόν τον τρόπο. Νομίζω ότι το Occupy επηρέασε τα συνδικάτα ριζοσπαστικοποιώντας τα.
Σοφία: Σχετικά με την ταξική σύνθεση, πολλοί ήταν πρώην μεσαία τάξη, πολλοί ήταν οι άστεγοι και υπήρχε μεγάλο κενό ανάμεσα τους. Ήρθαν και μερικοί εργάτες, τους οποίους αλλάζει αυτή η εμπειρία, ωστόσο, υπήρχαν δυσκολίες στην παρουσία τους. Δεν μπορούσαν να κοιμούνται στο κάμπινγκ και αυτό είναι κατανοητό. Έρχονταν στις συνελεύσεις, στις δράσεις, αλλά το Occupy απαιτούσε υψηλό βαθμό αφοσίωσης και χρόνο. Στην πραγματικότητα απαιτούσε να μη δουλεύεις. Όμως πολλοί εργάτες συμμετείχαν και το Occupy υποστήριζε εργατικές απεργίες, ή διαμαρτυρίες ενάντια σε κλείσιμο επιχειρήσεων. Ήταν ένας καλός τρόπος επίσης για τα συνδικάτα να δοκιμάσουν και νέες τακτικές, που κριτικά εφάρμοσαν με τον δικό τους κόσμο.
Πόση συνείδηση είχατε για τη διεθνή σημασία, τον αντίκτυπο, την συμβολική αξία του Occupy;
Έρικ: Νομίζω πως αυτό ήταν πράγματι ένα σημείο διαμάχης μέσα στο κίνημα. Το αν, δηλαδή, ήμασταν κομμάτι του κινήματος των λαών του κόσμου, γιατί μπλέχτηκαν αρκετά λαϊκά δεξιά στοιχεία, ήταν πολύ αντιφατικό. Για πολλούς από εμάς, που είδαμε το κίνημα σε συνδυασμό με τα άλλα ξεσπάσματα, μιλώντας σαν κομμουνιστές, κάθε τι που κάναμε είχε στόχο να βοηθήσει την έκβαση των αγώνων και εξεγέρσεων σε άλλες χώρες, και γι’ αυτό η εφημερίδα μας μεταφράστηκε σε διάφορες γλώσσες, ισπανικά, γαλλικά, ελληνικά -κυκλοφόρησε παντού. Είχαμε ειδική στόχευση για αυτό και προσπαθήσαμε να την χρησιμοποιήσουμε, ώστε να βοηθήσουμε το κίνημα των πλατειών να αναπτυχθεί διεθνώς.
Σοφία: Αρχικά προσπαθούσαμε να καταλάβουμε τι γινόταν στην Ελλάδα και να δούμε τι από αυτό θα ήταν χρήσιμο να εφαρμόσουμε στις ΗΠΑ -χωρίς τα υπόλοιπα κινήματα που είχατε στην Ελλάδα-, και επίσης να κατανοήσουμε τι συνέβαινε στο Όκλαντ, που ήταν επίσης εντυπωσιακό. Στην πραγματικότητα, κάθε φορά που ξεσπούσε κάποιο ζωντανό κίνημα μας απασχολούσε, μιλούσαμε για αυτό, μερικές φορές το μιμούμασταν πιο πολύ απ’ ό,τι έπρεπε, και, φυσικά, ήταν ο βαθμός της κινητοποίησης που το καθόριζε αυτό. Είχαμε το σύνθημα «Από το Κάιρο ώς το Γουισκόνσιν, θα αγωνιστούμε και θα νικήσουμε», που έδειχνε την αίσθηση ότι κάτι συμβαίνει διεθνώς και είμαστε κομμάτι του. Αλλά την ίδια στιγμή, πολλοί, όπως κι εγώ, δεν συνειδητοποιούσαμε πράγματι τι συνέβαινε. Ότι πρόκειται για έναν γενικότερο λαϊκό ξεσηκωμό, που όριζε το πλαίσιο των κινητοποιήσεων. Θα ήταν πιο αποτελεσματικό στην δουλειά μας αν συνδέαμε τους δικούς μας αγώνες με τους διεθνείς, γιατί αυτό δεν έγινε πραγματικά. Αλλά το Occupy ήταν ένα τεράστιο πεδίο εκπαίδευσης για όλους μας, σχετικά με την κατανόηση του κινήματος τοπικά, εθνικά και διεθνικά. Νομίζω ότι μάθαμε πολλά και εκτιμώ ότι έρχονται νέα κύματα αγώνων. Την επόμενη φορά θα είμαστε καλύτεροι.
«Περιμένουμε να νικήσετε… Κάντε το γρήγορα»
Είστε για δεύτερο συνεχόμενο χρόνο στην Ελλάδα, πώς βλέπετε την κατάσταση;
Έρικ: Νομίζω ότι η κατάσταση εδώ έχει ομοιότητες με τις ΗΠΑ, αλλά οι κλίμακες διαφέρουν. Στις ΗΠΑ έχουμε το δικομματικό σύστημα, όπως είχατε εδώ, αλλά εσείς σηκώσατε το ελικόπτερο σαν σύμβολο και αυτό ενέπνευσε το κίνημά μας να θέσει το ερώτημα της ανατροπής και της επανάστασης. Μιλώντας στρατηγικά, ό,τι συμβαίνει εδώ θα έχει βαθιά επίδραση στη δική μας κοινωνία. Το πόσο μακριά θα φτάσετε εσείς θα επηρεάσει πολύ την μορφή των εξελίξεων στις ΗΠΑ, περισσότερο από την επιρροή που εμείς, σαν κομμουνιστές εκεί, θα μπορούσαμε να έχουμε. Επίσης, βλέπουμε εξαιρετική δημιουργικότητα και ευελιξία στο να μεταπηδάτε από τη μία μορφή αγώνα στην άλλη. Αυτό αλλάζει εντελώς τον κλασικό τρόπο πολιτικής… Εδώ έρχεσαι αντιμέτωπος με το πραγματικό ερώτημα για το πώς θα κάνεις πράγματι την επανάσταση και αυτό είναι ένα σημείο στο οποίο το κίνημά μας ακόμα δεν έχει φτάσει.
Σοφία: Αυτό που βλέπω με κάνει να αντιλαμβάνομαι τα πράγματα και το κίνημα με διαφορετικό τρόπο. Μου δίνει περισσότερη ποιότητα. Έχουμε πολλά να μάθουμε και ειδικά από το πώς συνδυάζετε διάφορες δράσεις, κάτι στο οποίο είστε πολύ μπροστά. Υπάρχουν μερικές ομοιότητες, αλλά υπάρχουν και πολλές διαφορές σε σχέση με τις ΗΠΑ. Δεν νομίζω π.χ. ότι θα μπορούσε να υπάρχει πολιτική αλλαγή μέσω του Κοινοβουλίου, όπως εδώ ίσως, πρέπει να βρούμε κάτι άλλο. Αλλά ο αγώνας σας είναι πολύ ζωντανός και περιμένουμε να νικήσετε, γι’ αυτό κάντε το γρήγορα. Δεν μπορώ να περιγράψω το πώς, αλλά θα έχει μεγάλη επίδραση στην κοινωνία μας και πολύς κόσμος, ειδικά η νεολαία, κοιτάει εσάς και εμπνέεται απ’ ό,τι συμβαίνει εδώ, και προσπαθεί να εφαρμόσει κάτι απ’ όλα αυτά.
