Η τοποθέτηση Τσίπρα για την Eυρωζώνη και η κυβερνητική προπαγάνδα. Του Δημήτρη Υφαντή
Σε μια από τις τηλεοπτικές αντιπαραθέσεις τον Ιούνη του 2012, ο Ν. Βούτσης εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ αντιμετωπίζει το «κλασικό» ερώτημα: «Σε ενδεχόμενο απόλυτου αδιεξόδου, θα βγάλετε τη χώρα από την Ευρωζώνη;». Απαντά πως ο ΣΥΡΙΖΑ, σε κάθε περίπτωση, θα πορευτεί μαζί με το λαό και άρα θα ήταν τότε εύλογη η προσφυγή σε δημοψήφισμα. Εν μέσω ομοβροντίας κινδυνολογιών από τους πολιτικούς και τους δημοσιογράφους του καθεστωτικού μπλοκ, κάποιος πιο οξυδερκής διατυπώνει ένα ακόμη πιο καίριο ερώτημα: «Αναλωνόμαστε σε άσκοπες φωνές. Έχουμε απέναντί μας τον εκπρόσωπο της πιθανής αυριανής κυβέρνησης. Μας λέει πως θα προσφύγει σε δημοψήφισμα με το ερώτημα «ευρώ-Μνημόνιο», «ναι ή όχι», και δεν τον ρωτάμε, η κυβέρνησή του τότε, ξεκάθαρα, ποια θέση θα υποστηρίξει;». Απάντηση δεν πήρε, ίσως να έφταιγε το χάος των τηλεοπτικών πάνελ.
Όμως, σήμερα, δεκαπέντε ολόκληρους μήνες μετά, με όσα έχουν μεσολαβήσει (δεν είναι λίγα ούτε ασήμαντα, νέο Μνημόνιο, Κύπρος, εκλογές στη Γερμανία, διάσταση ΔΝΤ και Ε.Ε.) σε ποιο βαθμό άραγε είμαστε περισσότερο φωτισμένοι πάνω στο συγκεκριμένο καίριο ζήτημα; Εντέλει είναι εφικτό το ζητούμενο ξεκαθάρισμα, δηλαδή η πλήρης αποσαφήνιση μιας στάσης και επιλογής για τη θέση της χώρας στην Ευρωζώνη; Ή μήπως μια «δομημένη» απροσδιοριστία είναι φυσιολογική και αναμενόμενη, αν όχι και επιδιωκόμενη σε ένα τόσο σύνθετο, ασταθές και αντιφατικό πλαίσιο;
Η αναζωπύρωση της σύγχυσης
Την ομιλία του Α. Τσίπρα στο Τέξας ακολούθησε η αναζωπύρωση της πολεμικής γύρω από το πλέγμα Μνημόνιο-Νόμισμα-Χρέος. Ένθεν και ένθεν: Στα περί ΣΥΡΙΖΑ «εξωτερικού» και «εσωτερικού», (εδώ «σκίζει τα Μνημόνια» ενώ εκτός συνόρων «προσκυνάει τους δανειστές») προστέθηκαν δόσεις φιλοαμερικανού Τσίπρα. Το έργο αποκορυφώθηκε στο τριήμερο της πρότασης μομφής και συνεχίστηκε με δημοσιεύματα «εσωκομματικού» ρεπορτάζ για αντιπαραθέσεις και δήθεν εξηγήσεις του προέδρου στη γραμματεία του κόμματος, πως «άλλα λέμε στις συγκεντρώσεις και άλλα στις διεθνείς επαφές». Η χυδαία κυβερνητική προπαγάνδα, βεβαίως, χρήζει απάντησης, όμως αυτό δεν είναι άλλης τάξης ζήτημα από το ότι βεβαίως και υπάρχει… ζήτημα. Υπάρχει ζήτημα και στον κόσμο του ΣΥΡΙΖΑ και στον κόσμο της Αριστεράς και στον λαϊκό κόσμο γενικώς. Κι όσο αυτό δεν αναγνωρίζεται, δεν διερευνάται και δεν επιχειρείται να απαντηθεί, τόσο θα φαντάζει και θα είναι πράγματι αδύναμη και αναποτελεσματική η απόκρουση του κυβερνητικού γκεμπελισμού.
Γιατί η άμυνα στη διαστρέβλωση και τη συκοφάντηση δεν χτίζεται ούτε με καθησυχαστικές διαψεύσεις του είδους «πάντα αυτά λέγαμε, είναι οι θέσεις του Συνεδρίου, ποτέ δεν είχαμε πει πως θα φύγουμε από την Ευρωζώνη», ούτε πολύ περισσότερο με κορώνες, ατάκες και χαρακτηρισμούς, που εξατμίζονται στο στείρο επικοινωνιακό έδαφος.
Η απάντηση στη ρητορεία που ο Σαμαράς παπαγάλισε διανθίζοντάς την με το γνωστό του ύφος, θα ήταν απλή και σχετικά εύκολη με βάση και μόνο την κοινή λογική. Το σχήμα των κυβερνητικών φωστήρων είναι το εξής: «Εμείς σας κρατάμε στην Ευρωζώνη και έτσι σας βγάζουμε από το Μνημόνιο, εφαρμόζοντάς το μέχρι κεραίας. Εσείς ισχυρίζεστε πως θα ακυρώσετε το Μνημόνιο, αλλά δεν θα βγείτε από την Ευρωζώνη, ο πρόεδρός σας το είπε κατηγορηματικά στο Τέξας. Αλλά τότε πώς θα ακυρώσετε το Μνημόνιο, εδώ ο ίδιος ο Αλαβάνος σας λέει πως ευρώ και Μνημόνιο πάνε πακέτο»(!;) Παράλογο; Ασφαλώς, αλλά η εξίσωση έχει μια σταθερά που αν δεν αλλάζει, τότε μόνο λύνεται: ο Σαμαράς κι ο… Βενιζέλος βεβαίως, μένουν στην εξουσία όσο ποσοστό κι αν πάρουν το σχέδιο Β, με ή χωρίς ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ο Θ. Κατσανέβας και όποιος άλλος επενδύσει πολιτικά στην νομισματική μονοκαλλιέργεια προσβλέποντας σε ψήφους στις ευρωεκλογές, ίσως και σε… έδρες στο Ευρωκοινοβούλιο. Ούτε στο Μνημόνιο, λοιπόν, ούτε καν στο ευρώ, αλλά στο καθεστώς της χρεοκρατίας και στην αναστήλωση του σάπιου πολιτικού συστήματος, εδώ εντοπίζεται η Λυδία λίθος που ερμηνεύει και φωτίζει στάσεις και επιλογές.
Υποκατάστατα και δόγματα
Ο Σαμαράς απήγγειλε την ομιλία του Τσίπρα όσον αφορά τις συνέπειες της εξόδου της χώρας από την Ευρωζώνη, ταυτίζοντάς την με την κινδυνολογία και τους εκβιασμούς της Μέρκελ, της τρόικας και της κυβέρνησής του προς το λαό. Είναι έτσι; Όχι βέβαια! Πάνω σε αυτή την παραχάραξη και στην απάτη έχουν στήσει το σκηνικό του φόβου και την υποθήκευση της χώρας. Αυτοί λένε: Μνημόνιο ή χάος, άρα ευρώ ή χάος. Ο ΣΥΡΙΖΑ λέει: Το Μνημόνιο είναι η καταστροφή, εμείς δεν επιλέγουμε την έξοδο από το ευρώ, δε θα μας εκβιάσετε, δεν θα μας εξαναγκάσετε και μάλιστα ορίστε οι συνέπειες που τις γνωρίζετε και θίγουν και απειλούν τον πυρήνα της Ευρωζώνης. Και δεν μένει εκεί, θέτει θέμα ανατροπής εκ θεμελίων των σταθερών και των συνθηκών της Ευρωζώνης. Πόσοι και ποιοι στην ελίτ των ΗΠΑ και της χρηματοπιστωτικής διεθνούς επιθυμούν μια σταθεροποίηση της Ευρωζώνης με άμβλυνση των απειλητικών ανισορροπιών και των αποσυνθετικών τάσεων; Συνεπώς το σχήμα (όπως παρουσιάζεται από τη Ν.Δ. μέχρι τη Χ.Α. και ορισμένους της «πολύ» Αριστεράς) «ο Τσίπρας όργανο των Αμερικάνων, απολογητής της Ευρωζώνης», αποδεικνύεται ως μια ακόμη λογική αντίφαση.
Όμως θα ήταν αναγκαίο, με απλότητα και σαφήνεια, αυτά ακριβώς να είχαν εξηγηθεί και εδώ, στο εσωτερικό, στο λαό όπως και στο… λαό του ΣΥΡΙΖΑ. Άλλωστε, έχουν ειπωθεί: Άλλη πολιτική εξουσία, όχι απλώς κυβερνητική αλλαγή, ο λαός στο προσκήνιο, κυβέρνηση – φωνή του λαού προς τους δανειστές κι όχι κυβέρνηση – φερέφωνο των δανειστών που θα εκβιάζει το λαό και τέλος, οικοδόμηση της συμμαχίας του Νότου ενάντια στο μερκελισμό. Το δρομολόγιο μιας τέτοιας προοπτικής είναι γνωστό εκ των προτέρων; Ο οδικός χάρτης είναι προκαθορισμένος και ανελαστικός; Ποιες οι επιλογές και οι εναλλακτικές μπροστά σε απειλές και προσομοιώσεις «ξαφνικού θανάτου», σε αναλογία με την πρόσφατη οδυνηρή εμπειρία της Κύπρου;
Η έξοδος που επείγει
Έτσι επανερχόμαστε σε όσα απηχεί το αναπάντητο ερώτημα στο Ν. Βούτση μεταξύ των δύο εκλογών του 2012. Και είναι προφανές πως η απάντηση δεν είναι η… δραχμή στην τσέπη και η υποτίμηση του νομίσματος και όλος ο σχετικός κατάλογος. Ούτε, βέβαια, συνιστά οδό διαφυγής ένα δημοψήφισμα, παρά το ότι ενδεχομένως να είναι μια από τις επιλογές τακτικής. Εδώ βοά η ανάγκη άμεσου απεγκλωβισμού από μια αντιπαράθεση στερεοτύπων και άκαμπτων διατυπώσεων. Η συζήτηση για την Ευρωζώνη, ο διάλογος και η αντιπαράθεση είναι και επιβεβλημένα και απαραίτητα. Η Κυπριακή Αριστερά έχει θέσει ανοιχτά το θέμα, πολλοί στην Ευρωπαϊκή Αριστερά το διερευνούν. Όμως σήμερα είναι επιβεβαιωμένο πως όσο η συζήτηση διεξάγεται στην δική μας «πιάτσα» με τον τρόπο που μονοπωλείται από τα γνωστά χιλιοειπωμένα «εντός» και «εκτός», τότε διαιωνίζεται μια άγονη μάχη χαρακωμάτων, «επί τα αυτά». Επείγει η έξοδος από πλατφόρμες που επαναλαμβάνονται απαράλλαχτες και κατ’ αντιπαράσταση, η έξοδος δηλαδή προς τον ανοιχτό αέρα της πραγματικής πολιτικής, εκεί όπου δεν επαληθεύονται απλώς οι αλήθειες της όποιας Αριστεράς, αλλά τροποποιούνται οι δυναμικές και οι τάσεις, οι εσωτερικοί και οι διεθνείς συσχετισμοί δύναμης.
Στην πολύ πρόσφατη ιστορική εμπειρία της Ε.Ε., με τα δημοψηφίσματα στη Γαλλία και την Ολλανδία για το Ευρωσύνταγμα, η αναπάντεχη λαϊκή εισβολή στο προσκήνιο, τροποποίησε τους σχεδιασμούς των Βρυξελλών και επηρέασε ακόμη και τους συσχετισμούς εντός του Γαλλογερμανικού άξονα. Το πρόσημο του πλειοψηφικού «όχι» στο Ευρωσύνταγμα τότε, δεν εγκλωβιζόταν εύκολα στο δίπολο «ευρωπαϊσμού» και «αντιευρωπαϊσμού», και πολύ περισσότερο αναδείκνυε στο επίκεντρο δημοκρατικά και κοινωνικά αξιακά στοιχεία, που αμφισβητούσαν την μονοκρατορία και τη συνταγματοποίηση του νεοφιλελευθερισμού και την απολυταρχία του ευρω-διευθυντηρίου. Και το κυριότερο, ενεργοποιήθηκαν ευρύτατες λαϊκές μάζες.
Τέτοιες αναταράξεις επέφερε μια πορεία, όπως η επικύρωση του ευρωσυντάγματος, που για τις ελίτ της Ε.Ε. φάνταζε τότε ανέφελη.
Σήμερα, ενόψει μιας μεγάλης πολιτικής αλλαγής και σύγκρουσης με τη γερμανική ευρωκρατία και την εγχώρια διαπλοκή στην Ελλάδα, όχι οπουδήποτε, αλλά σε μια χώρα που αποτελεί το κολαστήριο της Ευρωζώνης, η ευρωπαϊκή διάσταση (κοινωνικές και ιδεολογικές διεργασίες, πολιτικοί και διακρατικοί συσχετισμοί, οικονομικές μεταβλητές) δεν μπορεί να παραγνωρίζεται.
Το πλέγμα αυτό συνιστά τον πυρήνα της μετάβασης προς μια άλλη Ελλάδα μέσα σε μια άλλη Ευρώπη. Δεν νοείται τέτοια προοπτική, χωρίς τη μέγιστη δυνατή εμπλοκή και την καθολική ενεργοποίηση σε πρωταγωνιστικό ρόλο του λαού. Το εύρος ενός τέτοιου μετασχηματισμού διεξόδου και χειραφέτησης τέμνεται με ένα φάσμα μεγάλης κλίμακας αποπειρών ανατροπής στο Νότο -κι όχι μόνο- της Ευρώπης, που θα κλονίσουν τα πολιτικά συστήματα, το νεοφιλελεύθερο μονόδρομο και το γερμανοκρατούμενο ευρω-διευθυντήριο. Ποιος σε τέτοιο περιβάλλον μπορεί να πολιτευτεί επί της ουσίας με ακλόνητες βεβαιότητες και θέσφατα που περιορίζονται στη νομισματική διάσταση κι αυτά να μη φαντάζουν σήμερα ασυγχώρητοι και δυσεξήγητοι δογματισμοί, αν δεν συνιστούν υποκατάστατα αναπαραγωγής επικοινωνιακών και εσωκομματικών τακτικισμών;
Πόσο μάλλον αν συνυπολογιστεί και το καθοριστικό στοιχείο των γεωπολιτικών καταναγκασμών και περιπλοκών, που εδώ δεν δίνεται η ευκαιρία να αναλυθεί και να αναδειχτεί στην αυταπόδεικτη βαρύνουσα σημασία του.
