O Νετανιάχου, στο πρόσφατο ταξίδι του στην Αθήνα, κάλεσε την Ελλάδα να συμμετάσχει στο σχέδιο «Λεβιάθαν» που συνίσταται στην εκμετάλλευση ορισμένων θαλάσσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στη Μεσόγειο και την κατασκευή αγωγού που θα μεταφέρει το αέριο αυτό και ώς την Ελλάδα.
Σύμφωνα με την εφημερίδα Χααρέτς, το Ισραήλ άρχισε να… φλερτάρει την Ελλάδα αφότου οι δεσμοί με την Τουρκία, πρώην μεγάλο του σύμμαχο, επιδεινώθηκαν μετά την ισραηλινή εισβολή στη Γάζα, στα τέλη του 2008, και την αιματηρή επίθεση της περασμένης χρονιάς ενάντια στα πλοία του πρώτου Στόλου της Ελευθερίας, στη διάρκεια της οποίας εννέα Τούρκοι πολίτες σκοτώθηκαν από τους Ισραηλινούς κομάντος.
Η απάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού, Γ. Παπανδρέου, στην ισραηλινή πρόταση δεν έχει γίνει γνωστή, όμως το «σήμα» που δόθηκε εδώ και μερικές μέρες με τον αποκλεισμό των πλοίων του Στόλου της Ελευθερίας θα μπορούσε να υποδηλώνει την πρόθεση της ελληνικής κυβέρνησης να αποδεχτεί την πρόταση των Ισραηλινών.
Η ισραηλινή εταιρία φυσικού αερίου χρειάζεται χρήματα και αγοραστές (και μάλιστα πολύ σύντομα) για να ενισχύσει τη ρευστότητά της. Από γεωγραφική άποψη, λοιπόν, το πιο φυσικό είναι να απευθυνθεί στην Ευρώπη.
Το Ισραήλ έχει δύο τρόπους πρόσβασης στην ευρωπαϊκή αγορά:
Ο πρώτος είναι να κατασκευάσει έναν υποθαλάσσιο αγωγό στην Τουρκία ή την Ελλάδα και η σύνδεση με αντίστοιχους αγωγούς που προβλέπεται να κατασκευαστούν από το Τουρκμενιστάν και το Αζερμπαϊτζάν ώς τον ευρωπαϊκό Νότο και την Ανατολή.
Η εκδοχή αυτή έχει το πλεονέκτημα να μη χρειάζεται την κατασκευή επίγειων υποδομών, ή την υγροποίηση του φυσικού αερίου. Ενώ θα εκμεταλλευόταν διευκολύνσεις δανειοδοτήσεων -ή επιχορηγήσεις- από την εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο έργο.
Ο δεύτερος τρόπος είναι να απευθυνθεί στην αγορά του υγροποιημένου φυσικού αερίου. Αλλά στην περίπτωση αυτή θα χρειαζόταν ή την κατασκευή εγκατάστασης υγροποίησης στην Κύπρο ή τη χρήση των σχετικών εγκαταστάσεων της Αιγύπτου, ώστε να προωθήσει στη συνέχεια το αέριο σε δεξαμενές πελατών σε όλο τον κόσμο. Όμως, στην Αίγυπτο αντιμετωπίζει προβλήματα μια ενδεχόμενη παραχώρηση χρήσης των εγκαταστάσεων αερίου στο Ισραήλ. Ο αγωγός έχει δεχτεί επιθέσεις και έχει υποστεί καταστροφές τρεις φορές μέσα σε λίγους μήνες και οι αιγυπτιακές Αρχές θα επιθυμούσαν να επαναδιαπραγματευτούν την τιμή πώλησης στο Ισραήλ, που μέχρι πρότινος ήταν πολύ χαμηλότερη από τις τιμές της αγοράς.
Το αέριο της Γάζας
Το πρόβλημα των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στη Μεσόγειο δημιουργεί και άλλα προβλήματα που είναι σημαντικό να γνωρίζουμε, ιδιαίτερα σχετικά με τις απαιτήσεις των ισραηλινών να βάλουν χέρι στα κοιτάσματα όλης της νοτιο-ανατολικής Μεσογείου. Σε έγγραφο του πρακτορείου οικονομικών ειδήσεων Ράντιο Κορ της 7ης Αυγούστου αναφέρεται επιγραμματικά:
«Σύμφωνα με πληροφορίες που συλλέχθηκαν από την Jerusalem Post, ο όμιλος British Gas, μια βρετανική εταιρία πετρελαίου καθώς και η ειδική επιτροπή της ισραηλινής κυβέρνησης, έχουν καταλήξει σε συμφωνία για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου που βρίσκονται 36χλμ. έξω από τη Γάζα που, στη βάση της Συμφωνίας του Όσλο, υπάγονται στη δικαιοδοσία της Παλαιστινιακής Αρχής (Anp). Τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων αγοράστηκαν από την British Gas πριν από επτά χρόνια. Τα συνολικά αποθέματα εκτιμάται ότι είναι περίπου 1.000δισ. κυβ.μέτρων (28 δισ. κυβικά μέτρα) συνολικής αξίας 4 δισ. δολάρια. Στη βάση της συμφωνίας αυτής τα δικαιώματα πηγαίνουν σε κλειστό εξωτερικό λογαριασμό, που βρίσκεται σε διεθνή τραπεζικό οργανισμό, υπέρ του Palestinian Investment Fund που διευθύνεται από την Παλαιστινιακή Αρχή (Anp). Σύμφωνα με πηγές της British Gas, η παραγωγή θα μπορούσε να ξεκινήσει από το 2009, μετά την εγκατάσταση πλατφόρμας παραγωγής και αγωγού για τη μεταφορά του αερίου μέχρι το Άσκελον, όπου θα κατασκευαστεί η εγκατάσταση ραφιναρίσματος. Σήμερα το Ισραήλ εισάγει το φυσικό αέριο που χρειάζεται από την Αίγυπτο, ενώ παράγει μικρή ποσότητα στο εσωτερικό του.
Ο Καναδός αναλυτής Michael Chossudowsky εξηγεί σε πρόσφατο άρθρο του ότι « Η British Gas Group (BG) και η συνεργαζόμενη με αυτό ελληνική εταιρία Consolidated Contractors International Company (CCC) που ανήκει στις λιβανέζικες οικογένειες SABBAGH και KOURY, το 1999 πήραν από την Παλαιστινιακή Αρχή τα δικαιώματα εκμετάλλευσης για 25 χρόνια, των αποθεμάτων της Γάζας. Με τη συμφωνία αυτή το 10% των συνολικών εσόδων θα εισέπραττε η Παλαιστινιακή Αρχή.
Η συμφωνία προέβλεπε την κατασκευή ενός αγωγού για την εκμετάλλευση των νέων κοιτασμάτων, που βρίσκονται κοντά στα παλαιά και ανήκουν στο Ισραήλ. Το ζήτημα της εδαφικής κυριαρχίας πάνω στα κοιτάσματα φυσικού αερίου -συνεχίζει ο Chossudowsky- είναι κρίσιμο. Από νομική άποψη, αυτά τα αποθέματα ανήκουν στην Παλαιστίνη, αλλά ο θάνατος του Γιασέρ Αραφάτ και η κατάρρευση της Παλαιστινιακής Αρχής επέτρεψαν στο Ισραήλ να εφαρμόσει αντικειμενικά έλεγχο στα υποθαλάσσια κοιτάσματα της Γάζας.
Ο όμιλος BG διαπραγματεύεται απευθείας με την κυβέρνηση του Τελ Αβιβ, παρακάμπτοντας την κυβέρνηση της Χαμάς για όλα όσα αφορούν τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των νέων κοιτασμάτων.
Η εκλογή του πρωθυπουργού Αριελ Σαρόν, το 2001, σηματοδότησε μια σημαντική στροφή σε αυτή την υπόθεση. Το δικαίωμα κυριαρχίας επί των κοιτασμάτων αμφισβητήθηκε στο Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ, ενώ ο Σαρόν δήλωνε πως το Ισραήλ δεν θα αγόραζε ποτέ φυσικό αέριο από την Παλαιστίνη, επιμένοντας ότι τα αποθέματα που βρίσκονται ανοιχτά της Γάζας ανήκουν στο Ισραήλ. Όχι μόνο αυτό, αλλά στη βάση μιας νέας συμφωνίας που υπογράφηκε το 2007 με τον όμιλο BG «προβλεπόταν ένας υπόγειος αγωγός που θα μετέφερε το αέριο απευθείας στον παραλιακό ισραηλινό κόμβο του Άσκελον, παραχωρώντας αντικειμενικά στο Ισραήλ τον έλεγχο των πωλήσεων του φυσικού αερίου της Γάζας».
Το διεκδικούμενο φυσικό αέριο της Ν.Α. Μεσογείου
Η συνολική εικόνα περιπλέκεται περισσότερο, γιατί υπάρχει και ένα άλλο μέτωπο του πολέμου διεκδίκησης των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Κατά μήκος της ραχοκοκαλιάς του υποθαλάσσιου ηφαιστείου Ερατοσθένης, πρέπει να βρίσκεται ένα τεράστιο απόθεμα που εκτείνεται και στα ύδατα της Συρίας, της Κύπρου και του Ισραήλ».
Κι ακόμη: «Ένα αμερικανικό ωκεανογραφικό πλοίο αποκάλυψε ότι βόρεια της Γάζας εντοπίστηκαν διαρροές αερίου και η ισραηλινή κυβέρνηση χρηματοδότησε τις έρευνες με πάνω από ένα δισ. δολάρια: είναι πεπεισμένη ότι εκεί υπάρχουν «μεγάλα αποθέματα μεθανίου», όπως έγραφε πριν από λίγο καιρό η εφημερίδα Λα Στάμπα.
Εν τέλει, τα πλοία του Στόλου της Ελευθερίας σπάζοντας τον παράνομο ισραηλινό αποκλεισμό της Γάζας θα επανέφεραν στη δικαιοδοσία των χωρών και στο Διεθνές Δίκαιο τόσο τα παλαιστινιακά χωρικά ύδατα όσο και τα διεθνή ύδατα της Ανατολικής Μεσογείου αυτά που σήμερα έχει κατάσχει με τη βία των όπλων το Ισραήλ. Η Ελλάδα διάλεξε την υποτακτικότητα στο Ισραήλ, αντί τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου. Είναι ένα θλιβερό παράδειγμα, αλλά αντανακλά το πνεύμα της εποχής μας. Μια ιστορική φάση όπου η κρίση του συστήματος (χρηματοοικονομική, ενεργειακή, βιομηχανική και περιβαλλοντική) επιτείνει τον παγκόσμιο ανταγωνισμό: από τα ενεργειακά αποθέματα μέχρι το νερό, από τη χρηματοπιστωτική ρευστότητα μέχρι τη φτηνή εργατική δύναμη. Με την έννοια αυτή, η ισραηλινή κλιμάκωση της έντασης ενάντια στους ακτιβιστές που στέκονται αλληλέγγυοι στην Παλαιστίνη είναι ακριβές αντίγραφο του πολέμου που οι νατοϊκές δυνάμεις εξαπέλυσαν ενάντια στη Λιβύη.
* Ο Σέρτζιο Καράρο είναι διευθυντής του Contropiano.
