Οι οπτικές, τα «αριστερόμετρα» και η πραγματικότητα. Του Απόστολου Αποστολόπουλου
Το νέο Σχέδιο Ανάν έχει μια ιδιομορφία: μοιάζει με τη γνωστή παροιμία «Ακόμα δεν τον είδαμε, Γιάννη τον εβγάλαμε» – όπως μου την έλεγε η γιαγιά μου. Οι υποστηρικτές του άγνωστου ακόμα σχεδίου, με προφανή αλλά φαινομενικά αδικαιολόγητη ανυπομονησία, τρέχουν να προκαταλάβουν τη συγκατάθεση των πάντων. Επαναλαμβάνοντας κουραστικά τα ίδια επιχειρήματα, αυτά που έλεγαν και τότε, πριν από δέκα χρόνια: Η Κύπρος θα καταστραφεί αν δεν το αποδεχθεί. Και με εξίσου προφανή εκνευρισμό κατηγορούν όποιον βρουν μπροστά τους αν εκφράζει επιφυλάξεις.
Διαφωνίες εντός της Αριστεράς υπήρχαν από τη γένεσή της, πράγμα φυσικό επειδή από τη θεωρία ώς την εφαρμογή υπάρχει πάντα απόσταση, ενίοτε τεράστια. Είναι προφανές ότι η προσφυγή στα ιδρυτικά κείμενα δεν επαρκεί για να λυθούν τα προβλήματα. Ιδίως από τη στιγμή που οι μεγάλοι πολιτικοί αλλά και θεωρητικοί ηγέτες της Αριστεράς, π.χ. ο Λένιν ή ο Μάο, παραβίασαν θεμελιώδεις «παραγγελίες» ή «προβλέψεις» του ιδρυτή της θεωρίας, του Μαρξ, σε καίρια σημεία. Κορυφαίο παράδειγμα είναι ότι και οι δυο επιχείρησαν να εγκαθιδρύσουν σοσιαλιστικό καθεστώς σε χώρες με αδύναμη ή ανύπαρκτη εργατική τάξη. Ενώ ο Μαρξ, σαφέστατα, θεωρούσε αυτονόητη την επανάσταση σε προηγμένες βιομηχανικά (και γενικότερα οικονομικά, καπιταλιστικά) χώρες, με ισχυρό προλεταριάτο. Την εξουσία την παίρνεις όταν μπορείς, δεν υπάρχει κάποια «κατάλληλη ώρα», των υποτίθεται «ώριμων» συνθηκών, γραμμένη σε κάποιο Ευαγγέλιο. Η κατάληψη της εξουσίας και η πεποίθηση ότι ο σοσιαλισμός μπορεί να οικοδομηθεί και σε καθυστερημένες χώρες δεν παραβιάζει απλώς τη θεωρία. Αποτελεί τη δημόσια ομολογία από τους κορυφαίους του μαρξισμού ότι η ανάγνωση της πραγματικότητας υπερέχει πάσης ιεράς Βίβλου. Και δεν υπάρχει «αριστερόμετρο», ότι όντως όσα γίνονται είναι αριστερές πολιτικές.
Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι από τη Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ ώς το Σύμφωνο Μολότωφ-Ρίμπεντροπ κριτήριο δεν ήταν κάποια υποτιθέμενη αριστερή οπτική, αλλά ένα πρωθύστερο, η σωτηρία της πατρίδας. Ορθότατο κριτήριο αλλά χωρίς σχέση με ταξική, αριστερή οπτική. Για τη σωτηρία της πατρίδας του θα ενεργούσε ο κάθε ηγέτης, αριστερός ή καπιταλιστής, αν δεν ήταν προδότης, αν δεν ενεργούσε ως υποχείριο ξένων συμφερόντων από ηλιθιότητα ή ιδιοτέλεια το συνηθέστερο. Έτσι γεννήθηκε ο νικηφόρος μεγάλος πατριωτικός πόλεμος, έτσι πεισματικά αντιστάθηκε ο Τσόρτσιλ εν ονόματι της Αγγλίας, έτσι προέκυψε το έπος του «Όχι» το ’40 και μεγαλούργησε η ελληνική Αντίσταση. Έτσι γεννήθηκε και το «όχι» στο θριαμβευτικό δημοψήφισμα στην Κύπρο. Όπου, αρέσει- δεν αρέσει, ένας καθ’ όλα δεξιός πρόεδρος έσυρε εκών-άκων το ΑΚΕΛ να προσυπογράψει τη θέση του Παπαδόπουλου, υπό τις απειλές στελεχών του για διάσπαση, αν επέμενε στο «ναι». Σημείωση: Ο ΣΥΡΙΖΑ τάσσεται αναφανδόν υπέρ των δημοψηφισμάτων. Οι υπερασπιστές του Ανάν περιφρονούν το κυπριακό δημοψήφισμα. Ποιον ακριβώς υπερασπίζονται, τη μνημονιακή κυπριακή κυβέρνηση, εντολοδόχο των γνωστών διεθνών παραγόντων; Όταν μιλάμε για τη σωτηρία της πατρίδας, όταν μιλάμε για εξωτερική πολιτική, δεν υπάρχουν αριστερά και δεξιά κριτήρια. Υπάρχει μόνο η σωτηρία της πατρίδας. Δικαίωμα του καθενός να απαρνηθεί αυτή την αλήθεια. Αλλά ακόμα και ο Χριστός έδειξε ανυπόμονος μπροστά στους δύσπιστους, λέγοντας ότι πρέπει να τους λέμε μια το πολύ δυο φορές την αλήθεια. Μετά τους παρατάμε.
Δεν υπάρχει «αριστερόμετρο» για να κριθούν οι πολιτικές για τον απλό λόγο ότι σε κάθε πρόβλημα υπάρχουν πολλές λύσεις και η «αριστερή» επιλογή είναι θέμα ερμηνείας. Ακόμα και οι θεωρούμενες κλασικές και δεδομένες επιλογές (π.χ. η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής) υπόκεινται στη συγκυρία, όπως επιβάλλει να αναγνωρίσουμε η ΝΕΠ του Λένιν. Για τον ίδιο λόγο δεν υπάρχουν και ιεράρχες, κάτοχοι του (ανύπαρκτου) «αριστερόμετρου». Παλιά κάτι τέτοιους τους λέγανε «σταλινάρες» και τους πολεμούσαν στην ανανεωτική Αριστερά. Αν κάτι πρόσφερε αυτός ο χώρος ήταν ακριβώς η ελευθερία να λένε όλοι τη γνώμη τους χωρίς τον κίνδυνο της ρετσινιάς, της διαστρέβλωσης απόψεων, της απειλής κυρώσεων, του εξοστρακισμού. Αυτή ήταν η «νέα κουλτούρα» που πρόσφερε (ήθελε τουλάχιστον) η ανανεωτική Αριστερά, στο σύνολο του αριστερού κόσμου και στους πολίτες όλης της χώρας. Η έκλειψη των μικρών και μικρονοϊκών «στάλιν», των γραφειοκρατών, των αυταρχικών, των «επειδή εγώ λέω αυτό, κανείς δεν μπορεί να λέει το αντίθετο». Άλλη νέα κουλτούρα δεν υπάρχει. Η παλιά είναι η πολύ γνωστή και πολύ θλιβερή. Οι παλιές συνήθειες είναι όπως το «φρέσκο» γάλα δέκα ημερών(!), με τη διαφορά ότι αυτές θεωρούν ότι είναι εξίσου φρέσκες και μετά από δέκα χρόνια. Για να πάρουν είδηση ότι η ζωή έχει στο μεταξύ αλλάξει, κάποιος θα πρέπει να τους το πει.
Είχε λεχθεί ότι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ θα πήγαινε στη Μόσχα κάποια στιγμή. Στο πλαίσιο των αναγκαίων διεθνών επαφών και της επίσης αναγκαίας (και διακηρυσσόμενης) πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής. Αλλεπάλληλα δημοσιεύματα, ωστόσο, σε έντυπα της Αριστεράς επιτίθενται στη Ρωσία για το Ουκρανικό και κατηγορούν τον ίδιο τον Πούτιν με επιχειρήματα που στηρίζονται σε διεθνή, κυρίως αγλλοσαξωνικά, έντυπα. Ο Τύπος πρέπει να είναι ελεύθερος. Και ο κομματικός. Επειδή η Αριστερά υπόσχεται ελευθερία για όλους, πρωτίστως σε όσους διαφωνούν. Αλλά είναι η καλύτερη στήριξη στο επικείμενο, πιθανό, ταξίδι του Τσίπρα στη Μόσχα οι επιθέσεις στον Πούτιν; Εκτός αν ορισμένοι επιδιώκουν να το μετατρέψουν από πιθανό σε απίθανο.
